بازی های تمرینی برای کودکان

بازی های تمرینی، بازی های مناسب سنین 18 ماهگی تا 24 ماهگی است. 
 

 نخستین بازی هایی اند که کودکان در مرحله حسی - حرکتی به آنها می پردازند. این بازی ها نیازی به تفکر ندارند. هیچ گونه شیوه خاصی که جنبه تفننی داشته باشد در آنها مشاهده نمی شود و تنها تکرار فعالیت های اکتسابی است.
 
فعالیتی که کودک قبلا آنها را بر حسب تصادف، به منظور سازش با محیط کشف کرده و از تکرار آنها لذت می برد. کودک، بر حسب اتفاق شیء خاصی را که از گهواره اش آویزان است تکان می دهد، سپس این کار را تکرار می کند تا آن را بفهمد و با آن سازش بیابد.
 

این بازی ها را می توان از بدو تولد تا ۲۴-۱۸ ماهگی در کودکان مشاهده کرد. در مرحله تمرینی، بازی ها جنبه جسمی دارند. عنصر تخیل کمتر در آنها وجود دارد. کودک دست ها، پاها و چشم های خود را به کار می اندازد. با حرکات ساده در مقابل دیگران و محیط واکنش نشان می دهد و سپس به مرحله تقلید حرکات دیگران می رسد. در این دوره که تا ۲ سالگی ادامه می یابد کودک، علاوه بر واکنش در مقابل حرکات اطرافیان، حرکت آنها را تقلید می کند و واکنشی نسبتا مناسب و همانند نشان می دهد.
 
پیاژه خداحافظی کودک شیرخوار را با مادر، به هنگام جدایی، ابتدا بی معنی و بی مفهوم می داند و تکان دادن دست را حرکتی صرفا واکنشی و تقلیدی از مادر یا دیگران می پندارد. زیرا این عمل اغلب اوقات مصداق واقعی ندارد و در هر موقعیت که از کودک صادر می شود، حتی زمانی که مادر قصد جدایی از کودک را ندارد، کودک دست خود را تکان می دهد. . پیاژه بازی های تمرینی را وسیله ای برای لذت بردن از حواس می داند. زیرا کودک لمس کردن، چشیدن، گوش کردن، حرکات اعضای بدن و احساس کیفیت مختلف اشیا را از راه بازی و به یاری حواس درمی یابد و لذت می برد. کودک، با استفاده از حواس، پا فراتر از تقلید می گذارد و به تکرار می پردازد. به این ترتیب حرکاتش از شکل ابتدایی آزمایش و خطا به مهارت می رسد. این حرکات تقلیدی مقدمه ای است برای آنکه کودک بتواند اعمال پیچیده تری انجام دهد.
 
وقتی که کودکان این مرحله را پشت سر می گذارند، حرکاتشان بر اساس یادگیری های قبلی شکل می گیرد و توانمند می شوند. حرکات و صدای افراد یا حیواناتی را که حضور ندارند تقلید می کنند. این عمل کودکان مقدمه ای است برای بازی های مرحله دوم.
 

1.کودک با اعضای بدن خود بازی می کند - مثل مکیدن انگشتان و بازی کردن با دست های خود در حدود ۴ ماهگی.
 
٢. کودک به اشیای محیط توجه می کند - مثل کوبیدن پا به زمین که این کار را آنقدر ادامه می دهد که در آن مهارت به دست می آورد و از احساس لذت ناشی از آن اشباع شود. همچنین کودک در مراحل بعدی رشد، وسایلی را که در دسترسش هستند لمس می کند، تکان می دهد و به دهان می برد. لمس کردن و دستکاری اشیا برای کودک اهمیت شناختی دارد وقتی کودک اشیا را تکان می دهد، صدای تولیدشده ممکن است محرک خوبی برای ادامه بازی او باشد. کودک از به دهان بردن اشیا لذت می برد، ولی به تدریج، علاوه بر لذت، برای شناخت وسایل، آنها را به دهان می برد. این عمل تا ۱۸ ماهگی ادامه دارد. ولی اگر کودکی بعد از این زمان باز هم اشیایی را که قبلا در مورد آنها تجربه دارد به دهان ببرد باید در رشد طبیعی کودک تردید کرد.
 
از ۱۲ ماهگی به بعد، هرچه در دسترس کودک واقع شود آن را به اطراف می کوبد، تا ۱۵ ماهگی این عمل به حداکثر می رسد و در حدود ۱۸ ماهگی تقریبا از بین می رود. علت رفتار مذکور این است که کودک تا قبل از این سن فکر می کند که اشیا خود به خود حرکت می کنند، ولی در این سن متوجه می شود که اشیا تنها با وارد کردن نیرو به حرکت در می آیند. اگر این عمل از سن ۱۸ ماهگی به بعد به همان اندازه قبلی تکرار شود، می توان در مورد رشد طبیعی کودک مشکوک شد.
 
٣. مرحله بعدی بازی با محتویات اشیا است که از ۱۲ ماهگی شروع و در ۱۵ ماهگی به اوج می رسد و در ۱۹ ماهگی از بین می رود.
 
بازی «کپه ای» یکی دیگر از بازی های تمرینی است که از ۱۵ ماهگی آغاز می شود. کودک اشیا را روی هم می چیند و جمع می کند و تناسب و ارتباط آنها را با هم می سنجد. از این رو، می توان گفت که به بازی «ارتباطی» می پردازد.
 
۴. مرحله دیگر، گروه بندی است. کودک اشیایی را که کاربرد و ویژگی یکسان دارند در کنار هم قرار می دهد (۱۸-۱۲ ماهگی)
 
بازی با محتویات، بازی کپه ای، بازی ارتباطی و بازی گروه بندی را بازی فضایی نیز می گویند.
 

 1.از ماههای اول کودک پایش را تکان می دهد و یا سعی می کند اصواتی را از دهان بیرون بدهد. این فعالیت ها هم به منزله یک یادگیری و پیشرفت و رسیدن به مرحله ای از تعادل است و هم، در بسیاری از موارد، نقط جنبه فعالیتی کنشی را به عنوان یک بازی دارد.
 
۲. تکرار یک روان بنه برای کسب لذت در حکم بازی است. فعالیت هایی که بر اساس یک روان بنه انجام می گیرند منحصرا فعالیت های سازش یافته نیستند، بلکه در پاره ای از موارد بدون دنبال کردن هدف تعادل جویی انجام می شوند و این عمل را می توان بازی نامید.
 
٣. بازی های حرکتی که کمی پیشرفته تر از دو نوع قبلی هستند. در اینجا یک فعالیت بدون هدف ممکن است از چند عمل تشکیل شده باشد و منظور از اجرای آنها یک عمل سازش یافته نباشد و یا لزوما به دنبال آن به صورت تکرار اعمال قبلی نیز نباشد. به عبارت دیگر، بر خلاف بازی های نوع دوم که ممکن است یک روان بنه فعالیت داشته باشد که در خارج از شرایط سازشی تکرار شود و جنبه بازی به خود بگیرد، در اینجا مجموعه کارهای حرکتی ممکن است منحصرا قبل از فعالیت های سازش یافته به صورت بازی ظاهر شوند. این فعالیت های حرکتی نظیر فعالیت های سازش یافته نیستند، بلکه بر آنها مقدم اند.
 
۴. بازی های ساختمانی بی هدف: در این نوع بازی ها کودک سعی می کند اشیا را روی هم بریزد و انباشته کند یا آنها را به شکل برج در آورد و از این بازی های ساختمانی هیچ هدفی نداشته باشد.
 
۵. بازی های ساختمانی هدفدار: این نوع بازی ها به فعالیت های سازندگی کودک منتهی می شود که جنبه هنری و کارهای سازش یافته را به خود می گیرند.
 
منبع: روان شناسی بازی. محمدعلی احمدوند. صص 45-46. دانشگاه پیام نور. پنجم. 1381.