حسینقلی قزل ایاغ

(وف 1336 ش)، پزشك و نویسنده. تحصیلات پزشكى خود را در فرانسه به پایان رساند. چند دوره از طرف مردم سمنان و دامغان و جندق وكالت مجلس را به عهده داشت. از رجال علم و ادب و از پزشكان بنام بود و در مجله «یغما» مقالات از او به چاپ رسیده است. در اواخر عمر كتابهاى خود را به كتابخانه‏ى دانشكده‏ى پزشكى و كتابخانه‏ى ملى اهدا كرد. آثار وى: «پزشكى قانونى»؛ «حفظ الصحه‏ى عملى یا كلید صحت»؛ «دستور مادران جوان»؛ «سوزاك».[1] فرزند قربان‏خان، در 1254 ش متولد شد. پس از اتمام تحصیلات مقدماتى وارد مدرسه‏ى دارالفنون شد و به تحصیل فن پزشكى پرداخت و درجه‏ى دكترا گرفت و به طبابت مشغول شد. به هنگام نهضت مشروطیت، مشروطه‏خواهان را یارى مى‏داد و با آنها حشر و نشر داشت و تدریجا در محافل اجتماعى و سیاسى تهران اسم و رسمى پیدا كرد و با بزرگان و سیاستمداران محشور و نزدیك شد. در انتخابات دوره‏ى سوم مجلس شوراى ملى، از سمنان به وكالت انتخاب شد و در مجلس به فرقه‏ى اعتدالى‏ها ملحق شد و در انتخابات هیئت رئیسه جزء هیئت مباشرت مجلس گردید. در 1306 بنا به دعوت على‏اكبر داور، به عدلیه رفت و رئیس پزشكى قانونى شد. سالیانى دراز در آن سمت بود و در دوره‏ى نهم مجددا از سمنان به وكالت رسید. در ادوار دهم، یازدهم و دوازدهم نیز سمت خود را حفظ كرد. قزل‏ایاغ مردى دانشمند و ادیب بود. چندى نیز در فرانسه به تحصیل و تمرین پرداخت. در اواخر عمر از طبابت اعراض نموده و ایام خود را به مطالعه و معالجه مى‏گذرانید. در 1334 قریب پانصد جلد از كتابهاى طبى خود را به كتابخانه‏ى مجلس اهدا نمود. وفات او در سال 1336 ش اتفاق افتاد. تالیفاتى نیز در رشته‏ى پزشكى از خود باقى گذاشت.