عماد الدین محمود گاوان
عماد الدين محمود گاوان درسال 808 درروستاي گاوان در گيلان متولد شد . پدران وي از حاكمان گيلان بوده اند . وي پس از آموختن علوم معقول و منقول به توسعه مادر براي تجارت و نيز ديدار با علما به سفر و خراسان و عراق پرداخت تا اينكه در ادامه سفرهاي خود به هند رفت و مورد توجه سلاطين بهمني قرار گرفت . در منا سب اداري و شكري چون هزار امير الامرا ،سپهسالار ،حاكم تا مقام وزارت و وكالت امور شاهي ترقي كرد. و همين قدرت يابي وي ونيز سخت گيري او بر نظاميان هندي و رشوه خواران موجب توطئه عليه وي و اعدام او توسط محمد شاه بهمني در سال 886 ه .ق گرديد. خواجه عماد الدين مردي ثروتمند اما صوفي مسلك ،بخشنده و صاحب ذوق بود و اشعار و نثر زيبايي را از خود در آثار ي ون رياض الانشاء ،مناظر الانشاء و قواعد الانشاء به جا مانده است.
گروه : علوم انساني
رشته : زبان و ادبيات فارسي
گرايش : انشاي ديواني
والدين و انساب : منشاء خاندان وي محمد گاوان از روستاي گاوان يا قاوان بوده است مايد محمود نيز از خاندان مشايخ بوده است .
اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : آبا و اجداد عماد الدين محمود گاوان از گذشته هاي دور ،از فرامانروايان گيلان بودند چنانكه يكي از آنان در رشت حكومت مي كرد و اين فرمانروايان از طريق ارث به محمود گاوان رسيد .علت انتساب وي به گاوان يا قاوان انتساب وي به روستايي از گيلان به همين نام بوده است .
تحصيلات رسمي و حرفه اي : عماد الدين محمود گاوان علوم و كمالات در زادگاه خود گيلان فرا گرفت . امابه توصيه مادر ،از بيم مخالفان به سفر در عراق و خراسان پرداخت . با بزرگان علمي وصوفيان دوران خود ديدار كرد. چنانچه انواع علوم معقول ومنقول ،بويژه رياضي و طب را خوب مي دانست و در فن نثر و نظم و انشاء و حساب و خط سيا ق را خوب مي نوشت و شعر نيز مي سرود واز خود ديواني داشت كه چند قصيده اي در كتاب مشهوري رياض الانشاء باقي مانده است
وقايع ميانسالي : عماد الدين محمود گاوان پس از اتمام تحصيلاتش به سفارش مادر به سفرهايي در شهرهاي عراق و خراسان پرداخت و از سال 851 در عهد سلطنت علاء الدين بهمني ( 862-838 )براي تجارت از راه دريا به احمد آباد بيدر ،پايتخت سلاطين بهمني ركني رفت و به دعوت وي جزو درباريان آنجا قرار گرفت وبه مناصب بالا يي چون هزار «منصبي نظامي » دست يافت . حتي قلعه نلكنده را از تصرف افغانان و راجپوتا ن بيرون آورد و ضميمه متصرفات سلاطين بهمني كرد . همايونشاه ظالم بهمني (865-862) نيز القاب ملك التجاره و حكومت و سپهسالاري ولايت بيجانپور را به وي سپرده بود و حتي در زمان مرگ خود وزارت پسرش نظام شاه بهمني ( 867-865 )را به وي وا گذار كرد . محمود گاوان دو دشمن خارجي نظارت شاه بنامهاي سلطان محمود خلجي و محمود شاه گجراتي را شكست داد د و تحت عنوان سپهسالار سپاه ركن اقوام بسياري يافت . سلطان محمد شاه بهمني (887-867) نيز القاب خواجه جهان ،منصب امير الامراو وكالت امور شاهي را بر القاب وي افزود .زيرا محمود گاوان ولايت هاي سنگسير و برخي بلاد بيجانگر را براي وي تصرف كرد. تا آنجا كه غلام محمود گاوان مو سوم به «خوشي قدم » به «كشور خان » ملقب شد. اما خواجه جهان به يكباره متغير شد و براي دوري از غروري كه به سراغش آمده بود اموال خود را در ميان مردم تقسيم كرد و مانند مردم عادي مي زيست . با اين وجود از چهار هزار سوار درركاب داشت . سرانجام به سبب سخت گيري هايي كه بر امرا به علت استيفاي حقوق دولت مي كرد ،امرا را ناراضي كرد و و طي تهمتي كه براي براندازي نظام حكومت بهمنيان به وي زاده شد ،سلطان محمد بهمني فرمان قتل وي را صادر كرد . خواجه جهان در اواخر عمر با سلطان حسين ؟؟؟تيموري بود و بدليل عدم اجازه محمد شاه بهمني نتوانست به دعوت سلطان حسين در هرات ،پاسخ مثبت بگويد و درهند ماند.
زمان و علت فوت : عماد الدين محمود گاوان در ماه صفر 886 ه. ق درسن 78 سالگي به فرمان سلطان محمد بهمني كشته شد .
مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : عماد الدين محمود گاوان در آغاز بعنوان تجارت و كسب علم به سفر پرداخت اما در دربار سلاطين بهمني دكن (شمال هند )به مناصبي چون «هزار» نوعي درجه نظامي ،سپهسالار ،امير الامرا ،ملك التجاره ، حاكم ولايت بيجانپور و حتي وزارت و وكالت امور شاهي ر ابه دست يافت .
مراکزي که فرد از بانيان آن به شمار مي آيد : آثار عماد الدين محمود گاوان جهان در ركن بسيار بود از آن جمله مدرسه و مسجدي كه دو سال پيش از وفات خود در احمد آباد بيدر به اتمام رسانيده بود.
ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : عماد الدين محمود گاوان به عبادت ،كمك مالي به مستمندان و تمرين در شعر و نثر از فعاليت هاي روزانه او بود.
شاگردان : ملا عبد الكريم همداني از مريدان و شاگردان خواجه عماد الدين محمود گاوان بود كه در كتابي شرح زندگاني وي را نوشته است . كه مختصري از آن در كتاب « تاريخ فرشته »محفوظ مانده است . ملا سامعي مداح و نديم خواجه و نظام الدين حسن گيلاني خزانه دار وي بوده است .
همفکران فرد : عماد الدين محمود گاوان از نظر عرفاني با مولانا عبد الرحمن جامي همفكري و دوستي داشت و در نامه هايي كه به يكديگر نوشته انند و در رياض النشاء ثبت شده است . اين مباحث عرفاني مويد است.
آرا و گرايشهاي خاص : عماد الدين محمود گاوان جهان مردي ديندار و سني متعصبي بود ، اما ارادتمند شيخين و دستگير فقيران بود . و گرچه شخصا مردي بازرگان بود در عين وزارت از بازرگاني دست نمي شست ، بخشنده و كريم بود اخلاق و صوفي مشربي داشته است .شيوه وي درانشاي فارسي نيز بسيار منشيانه و مترسلانه است . و تركيبات عربي زيادي با آرايشهاي بسيار در آن به كار برده است .
--------------------------------------------------------------------------------
آثار :
1 رياض الانشاء
ويژگي اثر : شامل نامه هاي خواجه عماد الدين محمد گاوان است كه سر مشق منشيان هند است .
2 قواعد الانشاء
3 مناظر الانشاء
ويژگي اثر : درباره آيين ترسل و مبا حث مربوط به بلاغت است «موضوع و فايده انشاءرا در آن بيان مي كند »
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
