فتح الله مجتبیانی
فتح الله مجتبايي در سال 1306 در فراهان اراك بدنيا آمد. پدر و اجداد وي از مستوفيان دوران قاجا ر بودند و جد و نياي ايشان از بزرگان صوفيه طريقت نعمت اللهي،مجتبايي در چنين خانواده اي تعليمات مقدماتي را پشت سر گذاشت و همين زمينه نيز مطالعات او را به تاريخ اديان و فلسفه شرق و هند كشاند. دكتر مجتبايي در دوران تحصيل خود از محضر استادان بزرگي در داخل و خارج از كشور استفاده نمود و براي آشنايي با عرفان هندي مسافرت هاي متعددي به هند و پاكستان داشت. دكتر مجتبايي دكتراي تاريخ اديان و فلسفه شرق را از دانشگاه هاروارد آمريكا اخذ نمود و در مركز مطالعات اديان جهان آمريكا، تاريخ تطبيقي اديان را تحصيل نمود. دكتر مجتبايي هم اكنون عضو هيئت علمي بنياد دائره المعارف بزرگ اسلامي و همچنين عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي مي باشند. از استاد مجتبايي تاكنون بيش از 200 عنوان كتاب، مقاله و شعر و نقد كتاب به صورت تاليف و ترجمه و تصحيح به زبان هاي فارسي و انگليسي در ايران و خارج از ايران منتشر شده است.
گروه : علوم انساني
رشته : دين شناسي تطبيقي
گرايش : عرفان
والدين و انساب : پدر و اجداد فتح الله مجتبايي از صوفيه طريقت نعمت اللهي بودند. جد وي مرحوم مير سيد علي مستوفي تفرشي در ميان فقرا اين طريقه به «سرور عليشاه» معروف بود و مرثيه شيخ المشايخي داشت و در شعر «سرور » تخلص مي كرد. پدر مير سيد علي، « مرحوم حبيب عليشاه» هم از مشايخ طريقت بود و هر دو از مستوفيان دوره قاجاريه بودند.
خاطرات کودکي : فتح الله مجتبايي دوران كودكي و نوجواني خويش را تحت تعليمات ادبي و عرفاني خانواده دريكي از روستاهاي فراهان سپري نمود. در اين خانواده هميشه حال و هواي صوفيانه احساس مي شد و كودكان با معاني و مفاهيم عرفاني آشنا مي شدند .دكتر مجتبايي در خانواده اي كه از مستوفيان دوره قاجار محسوب مي شدند، پرورش يافت و بر مشرب آنان كه به خط نويسي و خوشنويسي اهميت داده مي شد از همان كودكي خط نويسي تعليم داده مي شد. از اسباب اين تعليم لوحه هايي بود از چوب كه صيقلي شده بود و هر شب بايستي با سفيده تخم مرغ سطح آن پوشيده مي شد و صبح براي نوشتن آماده مي شد. بر اين لوح ها سرمشق هايي چون «ادب مرد به ز دولت اوست» و يا « مرد بايد كه هراسان نشود» و امثال آن تا آخر تخته نوشته مي شد و دوباره سفيده تخم مرغ روي آن زده مي شد تا خشك شود و روز بعد سرمشق ها تمرين مي شد:«دولت جاويد يافت هر كه نكو نام زيست».
تحصيلات رسمي و حرفه اي : فتح الله مجتبايي پيش از رفتن به اراك و انجام تحصيلات رسمي، تحصيلات قديمه را در زادگاه خود گذرانيد. دروس قديمه شامل مطول و جامع المقدمات و مقداري هم مغني و خواندن برخي از متون مي شد.
از آنجا كه فتح الله مي بايست براي ورود به دوره دبيرستان در امتحان عمومي شركت مي كرد و ميزان اطلاعاتش در بعضي درس ها چندان كافي به نظر نمي رسيد، در يكي از دبستانها ثبت نام نمود. دبيرستان پهلوي در سال 1318 تاسيس شده بود و مجتبايي در سال 1321 وارد دبيرستان شد. پس از گذراندن پنجم متوسطه در دبيرستان پهلوي اراك به تهران عزيمت نمود و به مدرسه دارالفنون رفت. پس از گذراندن سه تا چهار ماه مشكلات زندگي در تهران براي شاگرداني كه از شهرستان آمده بودند، تحصيل را به دشواري انداخت. تا با تلاشها و واسطه هايي كه شاگردان داشتند، يك كلاس ششم ادبي در دبيرستان صمصاميه اراك ايجاد شد و شاگرداني كه از قم و اراك به دارالفنون آمده بودند به اراك آمدند.
مجتبايي پس از اتمام دوره ششم ادبي در سال تحصيلي 1328-1329 براي امتحان كنكور به تهران عزيمت نمود.
در اين كنكور مجتبايي جوان هم در رشته حقوق و هم در ادبيات پذيرفته شد و در رشته ادبيات رتبه اول را بدست آورد كه طبق قوانين جاري آن موقع به نفرات اول ماهيانه 150 تومان كمك هزينه تحصيلي تعلق مي گرفت. به اين ترتيب مجتبايي در آغاز سال تحصيلي1329 به دانشكده ادبيات دانشگاه تهران و دانشسراي عالي وارد شد.
مجتبايي در تابستان 1344 براي ادامه تحصيل در رشته اديان شرقي تا مقطع دكتري در مركز مطالعات اديان دانشگاه هاروارد آمريكا پذيرفته شد. و در سال 1356 از پايان نامه خود درباره «توحيد وجودي يوگا و اشيسته» با موفقيت دفاع كرد.
دكتر مجتبايي پس از ان به هند رفت و روي مكتب فلسفي «ودانته» مطالع نمود. پس از ان براي آشنايي با زبان سانسكريت و منظومه ديني و عرفاني هندويي معروف به « بهگودگيتا» به لاهور عزيمت نمود. سپس به آمريكا بازگشت و پنج سال در بخش هندشناسي و ايران شناسي دانشگاه هاروارد زبان شناسي زبان هاي هندي و ايراني و متون ديني هندي و ايراني را خواند و در مركز مطالعات در اديان جهان تاريخ تطبيقي اديان تحصيل كرد.
در بازگشت به هند مدتي در «بنارس» بسر برد. و پس مراجعت به آمريكا به ايران بازگشت .
خاطرات و وقايع تحصيل : معلم دروس قديمه كه در خانه خانواده فتح الله مجتبايي زندگي مي كرد، پيرمردي بود ساده و بي تكلف به نام شيخ ابراهيم كه بكار خود مسلط بود و در محل به «ميرزاي مطولي» شهرت داشت. كار او بيشتر تدريس مطول بود. پيش از اين كه او را بياورند، فرزندان خانواده مجتبايي مقداري مقدمات خواندن و نوشتن را ياد گرفته بودند و بعضي از سوره هاي قران را خوانده بودند. فتح الله نزد پدرش نيز مقداري زبان فرانسه و مقدمات حساب و هندسه را هم آموخت.
براي ورود به دبيرستان قبولي از امتحان ورودي شرط بود. يكي از ممتحنين مردي روحاني بود كه به دينداري معروف بود. هر داوطلبي كه وارد مي شد، چند سئوال شرعي از او مي كرد و اگر كسي مغني خوانده بود و سئوالات او را پاسخ مي گفت در امتحان ورودي قبول مي شد . ولي اكثر داوطلبان نزد كسان ديگري مثل مرحوم دهگان مي رفتند كه امتحان را بصورت متنوع تري برگزار مي كرد.
در اراك دبيرستاني در سال 1318 تاسيس شده بود كه به آن دبيرستان «پهلوي» مي گفتند و تنها دبيرستان جديد اراك بود. دبيرستان ديگري بنام «صمصاميه» نيز بود كه از سوي خانواده بيات وقف شده بود.
دبيرستان پهلوي داراي كتابخانه ، سالن بزرگ تئاتر، لابراتوار فيزيك و شيمي بود و براي نوجوانان طالب علمي چون مجتبايي ديدن ميكروسكوپ ها و شيشه هاي دوا در آزمايشگاه حيرات انگيز بود. با ورود به دبيرستان در سال 1321، دروس دبيرستان براي مجتبايي با اشكالات بسياري همرا ه بود، در برخي دروس بسيار عقب بود و در بعضي دروس از شاگردان ديگر به مراتب جلوتر مي نمود. رياضياتي كه او پيش از اين خوانده بود در سطح چهار عمل اصلي بود و اين مساله پايه اورا براي فراگيري دروس رياضيات، شيمي و فيزيك ضعيف نموده بود ولي در موضوعات ديگر مثل فارسي ، عربي ، تاريخ و زبان از ديگر شاگردان برتر بود.
در سال هاي جنگ جهاني، و زماني كه مجتبايي دانش آموز دبيرستان بود، به وسيله افسري هندي كه از مسلمانان بنگال هند بود و با او دوست شده بود با آثار رابيندرانات تاگور ، شاعر و حكيم هند آشنا مي شود و مشابهت هاي زيادي ميان تفكر عرفاني اسلامي و افكار تاگور مي يابد. در همان اوقات مقداري از اشعار تاگور را به فارسي ترجمه مي كند و از اين طريق با فلسفه و فكر هندي اشنا شد.
ادامه تحصيل مجتبايي جوان با قبولي در كنكور مورد رضايت پدر نبود. پدر كه خود اهل ديوان و دفتر بود و از زمان ناصرالدين شاه وارد خدمت ديواني شده بود
پسر را از تحصيل علوم جديد منع مي كرد و معتقد بود كه حلال ترين نان ناني است كه از كار بر روي زمين به دست آيد و لازمه خدمت دولتي و ديواني را فرمان بردن از كمتر از خود مي دانست كه معمولاً افرادي ضعيف و متملق بودند كه براي حفظ موقعيت به هر خواري تن مي دادند.
فتح الله مجتبايي جوان براي ادامه تحصيل و بدون كمك پدر، رشته ادبيات را انتخاب نمود تا از كمك هزينه تحصيلي آن بهره جويد.
فعاليتهاي ضمن تحصيل : فتح الله مجتبايي در دوران تحصيل در دانشگاه با بعضي از جريان هاي سياسي آن روزگار همكاري مي نمود و با جامعه ليسانسيه هاي دانشسراي عالي موسس آن آقاي درخشش بود و با مجله مهرگان ارتباط برقرار نمود. اين ارتباطات باعث شد كه وي را به جبهه ملي نسبت دهند .
يكي ديگر از اشتغالات ذهني آن دوران و پيش از مرداد 1332 براي مجتبايي جوان، جريان هاي سياسي وقت بود و پي گيري حوادث و اخبار مربوط به آنها. مجتبايي از سالها پيش به افكار خليل ملكي علاقه مند شده بود. خانواده ملكي ، آذري بودند و به اراك مهاجرت كرده و مقيم شده بودند. مجتبايي با افرادي از آن خانواده دوستي و آمد و شد داشت و ذكر خليل را از آنها بسيار شنيده بود. وقتي كه به تهران آمد با او آشنا شد و در جلساتي كه در خانه او تشكيل مي شد گهگاهي شركت مي كرد و پس از تشكيل گروه سوم با جمعي از دانشجويان در سخنراني هاي او شركت مي جست و در دو نشريه گروه يعني «علم و زندگي» و هفته نامه نيروي سوم ، ترجمه و شعر و مطالب ديگر منتشر مي كرد.
استادان و مربيان : از دبيران فتح الله مجتبايي در دبيرستان پهلوي مرحوم دهگان، مرحوم داوودي مدرس عربي، مرحوم محمد خزائلي بود كه با وجود آن كه كور مادر زاد بود تمام دروس رياضي، فيزيك ، شيمي تا زبان انگليسي و فرانسه را تدريس مي كرد و از حافظه خوبي برخوردار بود، مجتبايي در مدت سه تا چهار ماهي كه در دارالفنون ششم دبيرستان را طي مي نمود در كلاس استاداني چون حدادي، مرحوم بديع الزماني، تربتي، نظام وفا، نبئي و... استفاده نمود. وي همچنين در جلسات درس مرحوم همايي هم گاهي شركت مي كرد كه در آن موقع معاني و بيان تدريس مي كرد. [در جستجوي آفاقي ديگر، گفتگو با دكتر فتح الله مجتبايي. كتاب ماه ادبيات و فلسفه اسفند 79 و فروردين 80]
استادان مجتبايي در دانشكده ادبيات دانشگاه تهران عبارت بود از: دكتر لطفعلي صورتگر و خانم ايشان و دكتر پازارگاردي كه ادبيات انگليسي و سخن سنجي تدريس مي كردند. مرحوم سعيد نفيسي ادبيات فارسي درس مي داد و مرحوم دكتر باقر هوشيار روانشناسي و فلسفه آموزش و پرورش تدريس مي كرد. مرحوم دكتر پرويز ناتل خانلري نيز زبانشناسي و عروض تعليم مي داد. مجتبايي هر گاه كه مجالي مي يافت از مجالس درس استادان ديگر مانند فروزانفر و همايي و فاضل توني نيز بهره مي جست.
از استادان مجتبايي در خارج از كشور بايد به پرفسور ريچارد فراي، پرفسور ولفسون و پرفسور كنتول اسميت اشاره نمود.
هم دوره اي ها و همکاران : فتح الله مجتبايي پيش از مرداد 1332 با انتشار آثاري در هفته نامه نيروي سوم كه توسط جلال آل احمد اداره مي شد و نشريه علم و زندگي كه توسط خليل ملكي به انتشار مي رسيد، اوقاتي را صرف فعاليتهاي فرهنگي- سياسي مي نمود.
دكتر مجتبايي به غير از استاداني كه در دوران تحصيل از جلسات درس آنها بهره مند شد، در موسسه فرانكلين با اتفاق استاداني چون دكتر مقربي ، خانم ثمينه باغچه بان (دختر مرحوم جبار باغچه بان) ، ليلي آهي ، ابوالقاسم قرباني، دكتر بهزاد، دكتر حافظ فرمانفرمائيان، رضا اقصي، احمد آرام، هرمز وحيد ، كلانتري ، زمان و ... همكار ي مي نمود.
مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : پس از ترك خدمت و مراجعت فتح الله مجتبايي به تهران، موسسه انتشارات فرانكلين كه در آن سالها تاسيس شده بود و با او نيز قراردادي براي ترجمه گزيده اي از اشعار رابرت فراست بسته بود، از مجتبايي دعوت به همكاري كرد. مدير موسسه آقاي همايون صنعتي زاده بود، و طرحي براي ترجمه دوره تاريخ جهان ويل دورانت در نظر گرفته بود.
فتح الله مجتبايي از سال 1337 تا سال 1342 با اين موسسه در ترجمه و ويراستاري قسمت هايي از مجلدات همكاري كرد.
فتح الله مجتبايي در تاليف كتابهاي درسي نيز با همكاري مرحوم دكتر پرويز ناتل خانلري، دكتر مصطفي مقربي و خانم دكتر زهرا خانلري (كيا) شركت نمود. در دايره المعارف فارسي با همكاري مرحوم احمد آرام و محمود مصاحب و رضا اقصي و گروهي ديگر به سرپرستي مرحوم دكتر غلامحسين مصاحب همكاري داشت و در فرهنگ تاريخي زبان فارسي با همكاري دكتر زرين كوب، دكتر مقربي، مجتبي مينوي به فعاليت پرداخت. موسسه فرانكلين نه تنها چاپ و نشر ، بلكه تهيه و تاليف كتاب هاي درسي وزارت فرهنگ را به عهده گرفته بود. موسسه فرانكلين براي تاليف كتاب درسي در دانشگاه كلمبيا برنامه اي ترتيب داده بود كه توسط استادان و متخصصان تاليف كتاب هاي درسي و ويراستاري اداره مي شد و براي بخش ادبيات فارسي دوره دبيرستان مرحوم دكتر خانلري و خانم ايشان، دكتر مقربي و مجتبايي به آمريكا اعزام شدند.
مجتبايي پس از اخذ دكترا و سفرهاي متعدد به هند و لاهور، پس از بازگشت به ايران به عنوان رايزن فرهنگي در هند بمدت 3 سال نصوب شد .
فعاليتهاي آموزشي : فتح الله مجتبايي پس از اخذ ليسانس ادبيات از دانشگاه تهران به آموزگاري پرداخت. يكي دو سال در دبيرستان هاي زنجان زبان انگليسي و فرانسه تدريس نمود و پس از انتقال به اراك تا سال 1338 به معلمي در دبيرستانها ادامه داد. زماني كه پس از انجام تعهد دبيري با انتقال وي به تهران موافقت نشد، به ناچار ترك خدمت نمود و در تهران در كلاس هاي شبانه و مدارس غير دولتي به كار معلمي پرداخت.
وي پس از مراجعت به ايران در گروه در گروه اديان و عرفان تطبيقي دانشگاه تهران مشغول تدريس و ارائه خدمات علمي و پژوهشي شد و هم اينك نيز با وجود بازنشستگي، همچنان باشور و شوق به فعاليت فرهنگي و علمي در گروه اديان و عرفان تطبيقي، دايره المعارف بزرگ اسلامي و فرهنگستان زبان وادب فارسي ادامه مي دهد.
ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : با پيشرفت در مطالعات ادبي و زبان انگليسي براي نخستين بار، اشعار اديب بزرگ بنگالي، رابيندرانات تاگور، را به زبان فارسي ترجمه ومنتشر كرد.
فتح الله مجتبايي اولين كسي بود كه در سال 1334 اثري در شرح احوال تاگور و معرفي آثارش به فارسي منتشر ساخت .
چند سال بعد طي ماموريتي اداري به آمريكا در درسهاي كلامي متكلم بزرگ مسيحي، پل تيلش، شركت كرد. استاد مجتبايي طي ساليان متمادي كه به دين پژوهي و فرهنگ شناسي اشتغال داشت، نزديك به دويست عنوان كتاب، مقاله و تحقيق به زبانهاي فارسي و انگليسي نگاشته است.
آرا و گرايشهاي خاص : فتح الله مجتبايي خاصيت يا مميزه فرهنگ و تمدن اسلامي نسبت به ساير فرهنگها را چنين مي شمارد :
1ـ بازبودن و‌آمادگي آن براي قبول عناصر فرهنگي ديگر و سازگار كردن آن با ساختار بنيادي وروح توحيدي اسلام
2ـ تاريخي بودن آن
3ـ جهاني بودن آن
او در تحليل فرهنگ و تمدن اسلامي و سير روند آن ، باضعف تمدن و فرهنگ ملل اسلامي در قرون اخير موافق بوده و با ركورد آن موافق نمي باشد . چون فرهنگ مردم مسلمان كلاو عموما هيچگاه راكد نبوده است .
________________________________________
آثار :
1 (ترجمه بخشي از) تاريخ تمدن
ويژگي اثر : نوشته ويل دورانت
2 A Brief survey of the History and Developmen of the Persian Language
ويژگي اثر : Linguistic Research Group of Pakistan, vol. 1, Lahore, 1963.
3 Albiruni and india- the First Attempt to Underestand
4 Concept of Raz-mysterionThe Iranian Background of the Judeo Christian
ويژگي اثر : Mihr-o-Dad-o-Bahar (Memorial voume of Dr: mehrdad Bahar), Anjuman-e-Athar o Mafakher-e Farhangi Tehran, 1377 sh.
5 Contriburions to the Encyclopedia Iranica: Correspondence ( in post-Islamic Iran)
ويژگي اثر : Vol. VI/3;
6 Cultural Relations between Hindus and Muslims in India
ويژگي اثر : Indian and Foreign Reviiew, vol. 14, No. 15, New Delhi, 1977, pp.18-20.
7 Dabestan-e-madahib, Vol.VI/5;
8 Dasatir
ويژگي اثر : Vol. VII/1;
9 Dawud
ويژگي اثر : Vol. VII/2;
10 Hind-Muslim Cultural Relations
ويژگي اثر : new Delhi, 1978.
11 Hindu-Muslim Mysticism- a common ground for understanding.
12 Indo-Iranian Studies
ويژگي اثر : New Delhi, 1977
13 Mani and Shapour
ويژگي اثر : Jouma of the cama Oriental Institute, No. 46, Bombay, 1978. The following 3 lctures were delivered at Zakir Hussiain Educational and Cultural Foundation as Zakir Hussain Momerial Lectures for the Year 1977, and published as part f F.Mujtaba I, Hindu-Muslim Cultural Relations, New Delhi, 1978.
14 Mir findereski in India
ويژگي اثر : Maqalat wa Barrasiha, Tehran, 1983.
15 Persian Hindu Mystical Writings
ويژگي اثر : Contemporary Relevance of sufism, New Delhi. 1993.
16 Persian Translations of Hindu Religious Literature
ويژگي اثر : Anquetil du Perron Memorial Volume, Bulletin of the Ancient Iranian Culture Society, No.2, Tehran, 1973.
17 Persian-Hindu Writings- their scope and Relevanee.
18 آخرالزمان
ويژگي اثر : در يهود و مسيحيت، دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 1، 1367، 136-142.
19 آخرالزمان در يهود و مسيحيت
ويژگي اثر : مقاله
20 آدم در يهود و مسيحيت
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج1، 1367، 172-179.
21 آذر كيوان و ادبيات آذر كيواني
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 1، 1367، 247-259.
22 آشنايي مسلمانان با منطق ارسطويي
ويژگي اثر : مقالات بررسي ها،دفتر 43-44، 67-1366، 19-39.
23 آيا حافظ مهر پرست بود؟
ويژگي اثر : پاسخ به پرسش، شرح غزل هاي حافظ، نوشته دكتر حسينعلي هروي، تهران، 1367، ج 1403/3- 1407.
24 ابراهيم ادهم
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 2، 1368، 403-407.
25 ابليس در عرفان و ادب
26 ابليس در عرفان وادب
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 2، 1368، 597-605.
27 ابن خفيف
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 3، 434،1369-439.
28 ابن سبعين
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 3، 1369، 657-664.
29 ابن سينا
ويژگي اثر : ادب و عرفان و زبانشناسي، داريره المعارف بزرگ اسلامي، ج 4، 1370، 41-49.
30 ابن يمين
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 5، 1372، 144-146.
31 ابوالقاسم فندرسكي
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 6، 1373، 169-173.
32 احمد سرهندي
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي. ج 7، 1375، 48-59.
33 از حواشي ديوان حافظ
ويژگي اثر : كتاب سخن، تهران. 1371، 212-231.
34 از حواشي ديوان حافظ
ويژگي اثر : قافله سالار سخن، خانلري، تهران، 1370، 243-253.
35 اسلام در شبه قاره
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 8، 1377، 562-581.
36 اصل اخذ و اقتباس در نقل مفاهيم علمي تجربه هاي چين و هند و پاكستان
ويژگي اثر : نشر دانش، مهر و آبان 1362، 2-9.
37 اضافه در زبان فازسي
ويژگي اثر : ( بحث در تاريخ و تحول آن)، دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 9، 1379، 311، تا 314.
38 افسانه هاي جهانگرد
ويژگي اثر : كتاب سخن، 1368، 15-22.
39 افلاطون و آيين داريوش
ويژگي اثر : سخن، مهر 1350، شماره 3، 213-223.
40 افلاطون و نظام طبقاتي هند و ايراني
ويژگي اثر : سخن، خرداد 1351، شماره 11، 1053-1064.
41 اقبال لاهوري
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج9، 1379، 623-631
42 ايران و هند در دوره ساساني
ويژگي اثر : نشريه انجمن فرهنگ ايران باستان، فروردين 1358،شماره 20، 60- 91.
43 بر حواشي ديوان حافظ
ويژگي اثر : مهدوي نامه، 1378، تهران، 569-607.
44 بر حواشي ديوان حافظ
ويژگي اثر : ارج نامه ايرج، ج 1، 1377، تهران، 321-328.
45 بيروني و هند
ويژگي اثر : بررسي هايي درباره ابوريحا بيروني به مناسبت هزاره ولادت او، شوراي عالي فرهنگ و هنر تهران 1352، 243-291.
46 بيروني وعلم اديان
ويژگي اثر : يادنامه بيروني، مركز مطالعات فرهنگي، 1353، 129-143.
47 تارا چند اسلام شناس ايراندوست
ويژگي اثر : آثار و افكار او، مقالات و بررسي ها، تهران 1352.
48 تصحيح لغت دري
49 چند نكته در باره رستم و سهراب
ويژگي اثر : بنياد شاهنامه، سخن، خرداد 1353، شماره هاي 7و8.
50 چند نكته ديگر درباره ابياتي از شاهنامه
ويژگي اثر : آينده، آبان،آذر 1362، 602-612.
51 حافظ و امير خسرو
ويژگي اثر : آينده، بهار 1364، 29-69.
52 حافظ و امير معزي
ويژگي اثر : مجله ايران شناسي، مريلند، آمريكا، سال 3، شماره 2، 1370، 36-333.
53 داستان ملاقات و مكاتبات بوعلي و بوسعيد
ويژگي اثر : نامه فرهنگستان، سال 2، شماره 2، 1375، 5-22.
54 داستان هاي بودايي در ادبيات فارسي
ويژگي اثر : ايندور ايرانيكا، كلكته (بزم ايران)، 1354.
55 داستان هاي بودايي در ادبيات فارسي داستان گاونادان
ويژگي اثر : سخن، دي و بهمن 1355، شماره 7 و 8، 683-688.
56 داستان هاي هندي در ادب فارسي
ويژگي اثر : يكي قطره باران، تهران، 1370، 471-489.
57 درباره تراژدي هملت
ويژگي اثر : (به مناسبت انتشار ترجمه فارسي آن)، راهنماي كتاب، شماره 2 تابستان 1338، ص 242-255.
58 ذكر چند سنه از تاريخ كبير جعفري درباره تاريخ وفات فردوسي خيام و ناصر خسرو
ويژگي اثر : يغما، 1341، شماره 15، 415-418.
59 رساله شعر ارسطو تحت عنوان بوطيقا-هنر شاعري
ويژگي اثر : ترجمه
60 رنگ تن پوش افراد طبقات در جامعه هند و ايراني
ويژگي اثر : آرش، مهر 1360، شماره 7، 75 و 76.
61 زبان اردو( تكوين و گسترش آن در شبه قاره
ويژگي اثر : دايره المعارف بزرگ اسلامي، ج 7، 1375، 541-547.
62 زرتشت و ايران شناسان اين روزگار
ويژگي اثر : سخن، مهر 1351، شماره 227-237.
63 سخني درباره شاهنامه
ويژگي اثر : مجله هستي، اسفند ماه 1371.
64 عرفن پيرهرات
ويژگي اثر : مقالات و بررسي ها، تهران ، 1358، شماره 32-23، 11-40.
65 كتاب بوطبقا-هنرشاعري
ويژگي اثر : ترجمه رساله شعر ارسطو، بر اساس چند ترجمه معتبر، با مقدمه و توضيحات، و مقايسه با ترجمه قديم عربي ابي بشر متي و شروح فارابي و ابن سينا و ابن رشد، تهران، 1337.
66 كتاب تاريخ ادبيات ايران
ويژگي اثر : از فردوسي تا سعدي، از ا.گ.براون، ترجمه نيمه نخست از جلد دوم تاريخ ادبي ايران، با حواشي و اضافات، تهران، 1341
67 كتاب چيترا و گزيده اشعار
ويژگي اثر : از رابيندرانات تاگور، با مقدمه اي دراحوال و افكار او، تهران، انتشارات نيل، 1334
68 كتاب راي و برهمن
ويژگي اثر : بر اساس كليله و دمنه بهرامشاهي، با مقدمه و توضيحات، 1374.
69 كتاب روضه العقول
ويژگي اثر : با مرزبان نامه بزرگ، از محمد بن غازي ملطيوي، تصحيح متن، خوارزمي، 1379(زير چاپ)
70 كتاب شعر جديد فارسي
ويژگي اثر : از ا.ج.آربري، ترجمه با مقدمه انتقادي، تهران، امير كبير، 1334
71 كتاب شهر زيباي افلاطون و شاهي آرماني در ايران باستان
ويژگي اثر : تهران، 1352
72 كتاب طوطي نامه
ويژگي اثر : ضياءالدين نخشبي، تصحيح متن و مقدمه در شرح احوال و آثار او، با همكاي دكتر غلامعلي آريا، تهران، 1372.
73 كتاب عصر طلايي يونان و فلسفه و هنر آن
ويژگي اثر : از ويل دورانت، ترجمه بخش دوم از كتاب تاريخ تمدن جهان، تهران، 1339
74 كتاب گزيده اشعار رابرت فراست
ويژگي اثر : ترجمه با مقدمه در شرح احوال و سبك شعر او، تهران، 1338.
75 كتاب لغت دري(فرهنگ لغت فرس اسدي طوسي)
ويژگي اثر : تصحيح متن بر اساس نسخه دانشگاه پنجاب، با حواشي و مقابله با تمامي نسخه هاي موجود آن، با همكاري دكتر علياشرف صادقي، تهران، 1365.
76 كندو كاو در بيخ و بن چند واژه
ويژگي اثر : يادنامه دكتر احمد تفضلي، تهران، 1379.
77 گفتگوي اقبال و حافظ
ويژگي اثر : نامه شهيدي، تهران، 1374، 495-511.
78 ملاحظاتي درباره اعلام كليله و دمنه
ويژگي اثر : مجله زبانشناسي، پاييز و زمستان 1362، شماره 2، 31-63.
79 ميرفندرسكي در هند
ويژگي اثر : خرد جاودان، ( جشن نامه استاد جلال آشتياني)، تهران 1377، 595-619.
80 نسخه اي كهن از شاهنامه
ويژگي اثر : آينده، فروردين- خرداد 1372، 291-302.
81 نظامي و هفت پيكر
ويژگي اثر : سخن، تير ماه 341، شماره 3، 275-279.
82 نقل علوم و معارف هندي به جهان اسلامي
ويژگي اثر : هفتاد مقاله، ج2، 697-712، تهران 1369.
________________________________________
منابع :
1در جستجوي آفاقي ديگر، گفتگو با دكتر فتح الله مجتبايي. كتاب ماه دبيات و فلسفه اسفند 79 و فروردين 802ميز گرد /فرهنگ و تمدن اسلامي . نامه فرهنگ .سال سوم ، شماره چهارم ، شماره مسلسل 12، زمستان 1372 ،صص 13-123نشريه مدت-ماهنامه دانشگاه تهران-تير و مرداد 1380-شماره 20
نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
