پا در هوا (Up In The Air)

 فيلمنامه نويس و کارگردان : جيسون ريتمن

پا در هوا
UP IN  THE AIR
درام /کمدي /عاطفي
[«اگر مي خواهي مرا بشناسي بايد با من پرواز بکني !.»ريان بينگهام
بازيگران: جورج کلوني(ريان بينگهام )،ورافارميکا (الکس گوران)،آنا کندريک(ناتالي کينير)،جيسون بيتمن (کريک گريگوري )، 109دقيقه درجه ي نمايشي R
پا در هوا يک فيلم کاملا امروزي با يک سوژه ي کاملا معاصر است؛ فيلمي درباره ي اخراج کردني آدم ها از ادارات و شرکت هايي که در آن کار مي کنند. اقتصاد جهان غرب بيش از يک سال است که دستخوش يک بحران اقتصادي عظيم شده که ثمره ي ان اخراج ميليون ها نفر از مشاغل اداري و شرکتي بوده است موضوعي که فيلم پا در هوا مطرح مي کند تقريبا براي همه ي تماشاگران اش موضوع آشنايي است
اخراج از کار يکي از بدترين حادثه هايي است که مي تواند براي هر کسي در طول زندگي اش رخ دهد. مديران شرکت ها در دوران دشوار اقتصادي براي کوچک تر کردن تشکيلات خود و به منظور عبور ازبحران اقتصادي ، مجبور به اخراجِ فله اي کارکنان خود مي شوند. اما ابلاغِ خبر اخراج به کارمند يا کارمندان مورد نظر کار ساده اي نيست . و مديران شرکت ها ترجيح مي دهند اين کارِ دشوار و «کثيف»را به کس ديگري محول کنند؛ هر چند که در غالب موارد مديران شرکت ها براي اخراج کارمندان خود روش هاي «علمي»خاصي دارند که از آن استفاد ه مي کنند . براي مثال مجموعه اي از اين روش ها در کتاب هاروارد چه چيزهايي را ياد نمي دهد(نوشته ي مارک مک کورمک، ترجمه ي محمود طلوع )آمده است که ذکرش خالي از «لطف »نيست. اقاي مک کورمک که خودش از مديران کارکشته ي آمريکايي بوده است در بخشي از کتاب خود نوشته است:«راه هاي اخراج متعدد است . اما رعايت چند عامل در اين مورد اهميت دارد: ممکن است مجبور شويد روزها، ماه ها يا در مواردي يکي دو سال صبر کنيد تا کاملا براي اخرا ج کارمندي آماده شويد. صبر و شکيبايي در اين زمينه راهگشا و جبران کننده است . اگر زمان برکناري را دقيقا تنظيم و بر اساس برنامه عمل کنيد ،قطعا خسارت احتمالي را به حداقل خواهيد رساند. بهترين راه براي اخراج افراد اين است که بگذاريم خودشان استعفا بدهند  . من يک راه آسان تر هم سراغ دارم کارمند مربوطه را به دفتر خود فرابخوانيد و به او بگوييد اين وضع قابل دوام نيست. من به جايي رسيده ام که  شما بايد جاي ديگري را براي کار کردن بيابيد. بهتر است خود تو يکي دو روزي فکر کني و بعدا با هم در اين مورد مذاکره کنيم. باور نمي کنيد که چنين صداقتي چقدر توجه آنها را جلب مي کند و به آنها کمک مي کند که به نتيجه اي دلخواه برسند(؟!)يک راه ديگر اين است که بگذاريد رقبا کارمندان اخراجي شما را از شما بگيرند. نکته ي ديگر اين است که بايد آتش را با آتش پاسخ دهيد . خود من يک زمان کارمند گستاخي داشتم که فهميدم خبر اخراج به گوش اش رسيده و قصد دارد همه پرونده ها و اطلاعات محرمانه را با خودش ببرد. لذا براي او يک برنامه سفر يک روزه ي کاري ترتيب داديم و در مدتي که از اداره دور بود،دفتر کارش را خالي کرديم و قفل هاي مورد لزوم را هم عوض کرديم. و زماني که از سفر برگشت حکم اخراج اش را کف دست اش گذاشتيم ...ضمنا جايي را که براي ابلاغ حکم اخراج فرد انتخاب مي کنيد، دقيقا به ميل شما بستگي دارد که مثلا در دفتر کار شما، دفتر کار او، يا در جايي بي طرف باشد
جورج کلوني در فيلم پا در هوا در قالب ريان بينگهام ظاهر مي شود. بينگهام متخصص در ابلاغِ خبر اخراج به کارمندان اخراجي است او هيچ دفتر کار مشخصي ندارد زيرا مدام در حال سفر کردن از اين ايالت به آن ايالت است. بينگهام در حين يکي از مسافرت هاي هوايي اش موقعي که مسافر بغل دستي از وي مي پرسد که اهل کجاست؟پاسخ مي دهد:«همين جا.»ريان بينگهام کار خود را دوست دارد. او خودش را يک آدم مفيد و حرفه اي تلقي مي کند. بينگهام براي زندگي جاده اي خودش فلسفه اي دارد. او از زمين گير شدن بدش مي آيد و دوست ندارد که در هيچ رابطه ي انساني تعهد زدايي درگير شود؛ هر چند که در شهر اوماها آپارتماني براي خودش دارد. او در جايي از فيلم مي گويد:« سال گذشته 322روز را در سفر و 43روز افتضاح را در خانه سپري کردم.»اما ورود دو زن به زندگي بينگهام، باعث مي شود که امنيت شغلي و احساسي وي در مخاطره قرار بگيرد . بينگها م حالا با يک مشکل جدي روبرو است:مديران شرکت به اين فکر افتاده اند که از طريق اينترنت و چت شبکه اي خبرهاي اخراج را به کارمندان خود ابلاغ کنند . بينگهام تلاش مي کند تا با اين تهديد بالقوه مقابله کند
پا در هوا فيلمي است که به نظر خيلي ساده و راحت مي آيد، اما در واقع چنين نيست . ساختن فيلمي که هم سرگرم کننده باشد و هم واجد درون بيني هاي جدي رواني و اجتماعي، کار دشواري است . فيلم هم خنده دار است هم تلخ و گريه آورد، هم درام است هم واقعيت، ترکيب کردن همه ي اين عناصر متناقض حقيقتا کار سخت و دشواري بوده که جيسون ريتمن، کارگردانِ 32ساله ي فيلم، از عهده ي آن برامده است. ريتمن فيلمنامه ي پا در هوا را از روي رماني به قلم والتر کيرن اقتباس کرده است. ريتمن موفق به نگارش فيلمنامه اي شده که در بردارنده ي يک نگاه تلخ و شيرين به زندگي يک جنگجوي جاده اي خوشحال است؛جنگجويي که بيشتر اوقات زندگي خود را شادمانه در هواپيما سپري مي کند و به قول خودش براي براي شناختن او بايد با وي پرواز کرد
کار قبلي ريتمن به عنوان نويسند ه -کارگردان فيلم ارزنده اي بود به اسم براي سيگار کشيدن تان متشکرم . ريتمن همچنين فيلم به ياد ماندني جونو را بر اساس فيلمنامه اي از ديابلوکدي، کارگرداني کرده بود. پا در هوا نسبت به دو فيلم قبلي ريتمن گامي به جلوست؛ عم از حيث بازي هاي بازيگران و هم از حيث بامزه نشان دادن چيزها بدون اينکه نيازي به قرباني کردن صداقت و عقلانيت باشد. ريتمن در مصاحبه اي گفته که شش سال متوالي روي فيلمنامه ي پا در هواکار مي کرده و وي طي اين مدت ازدواج کرد و صاحب يک فرزند شد و از يک جوان به مردي بالغ و کامل تبديل شد . موقعي که يکي از کاراکترهاي فيلم مي گويد:«زندگي بهتر از هر کار ديگري است»پي مي بريم که اين حرف، حرف دل سازنده ي فيلم است. ريتمن گفته است که :«اين فيلم شخصي ترين فيلمي است که تا کنون ساخته ام .»گرما و صميميت موجود در فيلم و تأکيد آن بر معناي واقعي زندگي و انسانيت، تأييدي است بر همين گفته ي فيلمساز . فيلم بر دل مي نشيند زيرا برامده از دل سازنده اش است. فيلم با تصاويري هوايي از مناظر طبيعي آمريکا توأم با موسيقي هيپ -هاپ شارون جونز شروع مي شود. اين تصاوير و صداها با تماشاگر نويد مي دهد که خود را براي تماشاي فيلمي آماده کند که کاملا متفاوت از آن چيزهايي است که تا کنون ديده . ابتکار ديگر فيلمساز گنجاندن مجموعه اي از آدم هاي عصبي و ناراحت در آغاز فيلم است که همگي آنها به تازگي از کارهاي خود اخراج شده اند. غالب اين افراد، غير بازيگراني هستند که در زندگي واقعي از کار اخراج شده اند و حالا در جلوي دوربين، از تجربه و احساس خود به هنگام شنيدن خبر اخراج شان سخن مي گويند
جيسون ريتمن، فرزند ايوان ريتمن کارگردان مشهور سينما(و در ضمن تهيه کننده ي پا در هوا)مي گويد که کاراکتر ريان بينگهام را اختصاصا براي جورج کلوني نوشته بوده است . کلوني در قالب بينگهام موفق شده از قالب پرسوناي سينمايي هميشگي خود -آدم جذابِ اسيب پذير -خارج شود و پرسوناي کاملا متفاوتي را از خود به نمايش گذارد. بازي هاي ورافارميگا و آنا کندريک نيز در نقش دو زن زندگي بينگهام فوق العاده حرفه اي و بي عيب و نقص است. همه ي اين ها دست به دست هم داده تا فيلم پا در هوا به يکي از بهترين فيلم هاي سال 2009مبدل شود 
منبع:نشريه دنياي تصوير،شماره 189