حسن روحانی امروز گفته است:« یک عده از آدم هایی که بی اخلاق هستند در طول ماه‌های گذشته در برخی از روزنامه ها نوشتند که در این دولت در سال گذشته یعنی سال ۹۷ ، ۱۸ میلیارد دلار ارز گم شده است. من به رئیس بانک مرکزی دستور دادم تمام پول‌هایی که سال گذشته در شش ماه اول داده شده به هر نرخی بوده آنها را لیست کند و فهرست آن را اعلام کند البته چند روز پیش نامه اش را نوشته و من به بانک مرکزی می گویم این نامه را پخش کند تا مردم مطلع باشند.
می‌گویند ۱۸ میلیارد دلار سال گذشته گم شده است. یک آدم‌هایی که اخلاق و ایمان نمی شناسند و نه منافع ملی را بلدند؛ بانک مرکزی ما این آمار را منتشر کرده و برای اطلاع عموم از بانک مرکزی می‌خواهم این را اعلام کند.»
از اظهارات رئیس جمهور که بگذریم، درباره این اظهارات چند نکته وجود دارد:
1- اولا هیچ شخص حقیقی و حقوقی و هیچ رسانه منتقد دولتی در این مدت هیچگاه مدعی "گم شدن" 18 میلیارد دلار نشده است و این حرفی است که روحانی در دهان منتقدان می‌گذارد. همه نقد‌ها بر سر هدر دادن 18 میلیارد دلار از منابع ارزی کشور است و اینکه چه کسانی این 18 میلیارد دلار را دریافت کرده‌اند و آن مبالغ کلان صرف چه اموری شده است، مساله دوم است که باید به آن پاسخ داده شود.
2- 18 میلیارد دلار، میزان ارز مداخله‌ای توزیع شده در بازار آزاد توسط بانک مرکزی در سال 96، با هدف کنترل قیمت‌ها بوده است. بانک مرکزی برای کنترل قیمت ارز، به دستور رئیس جمهور، میزان تزریق ارز در بازار آزاد را برای کنترل قیمت ارز به‌شدت افزایش داد. براساس آمار بانک مرکزی، مجموع ارز مداخله‌ای تزریق شده توسط بانک مرکزی در بازار در سال 96 بیش از 18 میلیارد دلار بوده است که بخشی از آن هم پیش از انتخابات و برای اهداف انتخاباتی انجام شده است.
3- ارز 4200 تومانی هیچ ارتباطی به 18 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای تزریق شده در سال 96 ندارد. ماجرای بر باد دادن 18 میلیارد دلار کاملا بی‌ارتباط با ارز 4200 تومانی و سال 97 است. فاجعه 18 میلیارد دلاری در سال 96 رخ داده است و نه سال 97. موضوع سال 96 بر باد دادن ذخایر با ارزش ارزی کشور است و موضوع سال 97 توزیع رانت در تخصیص ارز 4200 تومانی و مبالغ این دو نیز با هم متفاوت است.
4- همانطور که اشاره شد هدف از تزریق ارز مداخله‌ای در سال 96 که در مجموع 18 میلیارد دلار شد، کنترل قیمت‌ها در بازار آزاد بود. عمده ارز تزریق شده توسط بانک مرکزی به بازار آزاد به جیب دلالان و واسطه‌گران و در خوشبینانه‌ترین حالت بخشی از آن به عده اندکی از افراد نگران از کاهش ارزش پول ملی رسید.
5- استفاده از عبارت بر باد دادن 18 میلیارد دلار، چند علت دارد. اول، به وجود آمدن فاصله بین نرخ ارز آزاد و نرخ ارز مداخله‌ای بانک مرکزی موجب ایجاد رانت و سودهای کلان برای عده‌ای خاص شد. دوم، تزریق 18 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای در سال 96 نتوانست از روند رو به رشد نرخ ارز جلوگیری کند. سوم، این اقدام موجب کاهش شدید ذخایر ارزی بانک مرکزی شد به‌طوری که در فروردین ماه 97 موجودی نقد ذخایر ارزی بانک مرکزی به صفر نزدیک شده بود.
6- ارز 4200 تومانی در سال 97 و پس از تصمیم جلسه محرمانه 20 فروردین آن سال متولد شد که اجرای آن تبعات و مشکلات خاص خودش را داشت. درست است که ارز 4200 تومانی رانت شدیدی را نصیب واردکنندگان کرد اما ارز 4200 تومانی برای واردات و خدمات اختصاص یافت، نه برای تزریق به جیب دلالان بازار ارز.
7- انتقاد منتقدان روحانی - که بسیاری از آنها قبلا در زمره حامیان تند و آتشین وی بوده‌اند- به تخصیص ارز 4200 تومانی به همه مصارف در واقع انتقاد به توزیع رانت در میان واردکنندگان است چنانکه این رانت حتی در واردات کالاهای اساسی مانند گوشت هم خودنمایی کرده و به تازگی مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام که مسئول واردات گوشت بوده است توسط قوه قضائیه بازداشت شده است. با این حال حسن روحانی امروز برای دومین بار دو موضوع کاملا متفاوت بر باد دادن 18 میلیارد دلار در سال 96 و تخصیص ارز 4200 تومانی در سال 97 را با هم تلفیق کرد و بار دیگر در روز روشن به مردم پاسخی خلاف واقع داد.
8-باید از دستور رئیس جمهور به بانک مرکزی برای انتشار گزارش سرنوشت 18 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای تزریق شده در سال 96، بسیار استقبال کرد. و باید امیدوار بود که بانک مرکزی آن قدر استقلال داشته باشد که گزارشی خلاف واقع به مردم ندهد.
