قالیباف در دوراهی پاستور و بهارستان
تا پیش از این همواره اسم قالیباف در میان نامزدهای احتمالی ریاستجمهوری در میان بود، اما هر چه بیشتر به یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک میشویم گمانهزنیها درباره حضور مؤثر قالیباف در این دوره انتخابات مجلس بیشتر میشود. البته برخی گمانهزنیها حکایت از حضور او در انتخابات و برخی نیز حکایت از ارائه فهرستی از چهرههای مورد حمایت او دارد.در کنار این موضوع باید توجه داشت که نزدیک به یکسال و اندی به انتخابات ریاستجمهوری 1400 مانده و این احتمال که قالیباف با کنار رفتن سید ابراهیم رئیسی از فهرست نامزدهای انتخابات و تصدی قوه قضاییه، بار دیگر خود را در معرض آزمون رأیگیری قرار دهد بهعنوان یک گمانه جدی مطرح است، اما برخی از منابع نزدیک به قالیباف تأیید کردهاند وی برای نامزدی در انتخابات مجلس از تهران قانع شده است. قبلتر از این ماجرا محسن پیرهادی، دبیرکل حزب پیشرفت و عدالت و از نیروهای نزدیک به محمدباقر قالیباف و عضو سابق شورای شهر تهران در گفتوگویی با یکی از خبرگزاریها از احتمال حضور محمدباقر قالیباف در انتخابات مجلس و از شهر تهران خبر داده بود. سیدمحمدجواد شوشتری، مشاور قالیباف نیز در این رابطه طی گفتوگویی با اعتمادآنلاین با تاکید بر اینکه هنوز تصمیم قطعی درباره حضور قالیباف گرفته نشده، اما به گونهای صحبت کرده که گویا قالیباف و نزدیکانش با جدیت در حال بررسی این موضوع هستند.
پیش از این هم خبری درباره نامزدی قالیباف از حوزه انتخابیه مشهد مطرح بود که البته چندان جدی گرفته نشد. سایت انتخاب در همین زمینه گزارش داده که گزینه اصلی قالیباف، سرلیستی اصولگرایان در تهران است. تحلیلهای مختلف بدبینانه و خوشبینانهای نسبت به این خبر وجود دارد. برخی بر این باورند که هدف اصولگرایان از سرلیستی قالیباف تلاش برای تصدی ریاست مجلس از سوی او است و گروهی هم مدعیاند که ریاست قالیباف بر مجلس میتواند مقدمهای برای ورودش به انتخابات ریاستجمهوری باشد و عدهای هم با بدبینی معتقدند که اصرار بر حضور قالیباف در انتخابات مجلس خالی کردن انرژی سیاسی او تا پایان کابینه دوازدهم و متعاقب آن حذف وی از انتخابات ریاستجمهوری است. حسین قربانزاده، از مشاوران محمدباقر قالیباف که البته جزو مخالفان ایده نامزدی او برای انتخابات مجلس است، تاکید میکند قالیباف ظرفیت حضور برای انتخابات ۱۴۰۰ را دارد و کسی که از چنین ظرفیتی برخوردار است نباید خود را محدود به مجلس کند.
رضا شیران خراسانی، نماینده مشهد در مجلس و از چهرههای نزدیک به قالیباف، احتمال نامزدی او برای انتخابات مجلس را با قطعیت رد میکند. او در این باره میگوید: با قطعیت میگویم آقای قالیباف نه از مشهد و نه از تهران نامزد نمیشود، چرا که قصدی برای حضور در انتخابات مجلس ندارد، اما اینکه فهرستی در مشهد ارائه دهد بحث دیگری است و شاید فهرستی از جانب قالبیاف ارائه شود. در عین حال احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت هم نظر مثبتی نسبت به نامزدی شهردار پیشین دارد و در اظهار نظری گفته از حضور وی در انتخابات مجلس استقبال میکند.
در کنار همه استقبالهایی که از حضور قالیباف برای حضور در انتخابات مجلس وجود دارد و بهرغم اینکه وی تاکنون اظهار نظری رسمی درباره این احتمال مطرح نکرده در عین حال همچنان برخی از حامیان قالیباف دغدغه تکرار تجربیات قبلی مبنی بر برگشتن نظر اصولگرایان از حمایت وی دارند و این احتمال را مطرح میکنند که او در صورت موافقتش مبنی بر حضور در انتخابات مجلس آیا تا آخرین دقایق بهعنوان سرلیست فهرست انتخاباتی باقی خواهد ماند و یا اینکه بار دیگر گزینه تازهای جایگزین او خواهد شد.
قالیباف اگرچه درباره حضورش در انتخابات مجلس هنوز اظهارنظر صریحی نکرده است اما فعالیتهای او نشان میدهد توجه خاصی به این انتخابات دارد. در خرداد بود که او در پیامی از جوانان خواست تا چهرههای نو را از میان افراد توانمند و باصلاحیت برای نامزدی در انتخابات مجلس معرفی کنند و پس از این دعوت شاهد ارائه فهرستهایی از سوی برخی گروهها بودیم.
در کنار همه اخبار مربوط به آمدن یا نیامدن قالیباف، باید به دیدار بهاری او با محمود احمدینژاد هم اشاره کرد. دیداری که با وجود تحلیلهای مختلف از آن، اعلام شد برای عیادت از احمدینژاد بوده و کارکرد سیاسی و انتخاباتی نداشته است.
لاریجانی؛ فرود یا جهش؟
علی لاریجانی با سابقه حضور 12 ساله در مجلس شورای اسلامی و ریاست سه دوره مجلس شاید مشهورترین فردی است که بین نامزدهای احتمالی انتخابات مجلس درباره او بحث و گفتوگو میشود. لاریجانی تا دوره پیش مجلس هم نامزد قطعی اصولگرایان بهویژه در انتخابات مجلس بود؛ اما بعد از آغاز ریاستجمهوری حسن روحانی، نوع تعاملات لاریجانی با جریان اصولگرایی با چالشهای زیادی همراه شد به طوری که در انتخابات مجلس دهم، اصولگرایان، لاریجانی را در فهرست انتخاباتی خود در شهر قم قرار ندادند و این بار، اصلاحطلبان بودند که او را نامزد اول خود در انتخابات قم معرفی کردند و به حمایت از وی پرداختند. اما حمایت اصلاحطلبان از لاریجانی، برای او چندان مفید نبود، چرا که در انتخابات مجلس از قم، لاریجانی نتوانست حائز رتبه اول آرای مردم شود و پس از احمد امیرآبادیراهانی در رتبه دوم قرار گرفت و این تنزل جایگاه، برای لاریجانی ایجاد خدشه کرد. اکنون هم گفته میشود او نسبت به حضور مجدد در انتخابات مجلس مردد است. بعید نیست این تمایل نداشتن به حضور مجدد ناشی از نگرانی درباره نتایج این حضور باشد. با این وصف برخی اصولگرایان مثل محمدرضا باهنر همچنان معتقدند تیپ لاریجانی همچنان در جریان اصولگرایی تعریف میشود.لاریجانی یک بار بخت خود را برای حضور در انتخابات ریاستجمهوری سال 84 آزمود که البته نتیجه خوشایندی برای او نداشت و با وجود حمایت اکثریت احزاب اصولگرا، رای پایینی آورد.
لاریجانی اما سه بار بهعنوان نامزد اصولگرایان قم وارد عرصه شد و توانست آرای قابل توجهی را کسب کند، اما در انتخابات مجلس دهم او با سختی توانست بهعنوان نفر دوم آرای لازم را برای حضور در خانهملت بهدست آورد.
وی در جریان انتخابات ریاستجمهوری یازدهم و دوازدهم جزو حامیان روحانی بود و حتی رئیسجمهور در نطقی که بعد از قطعی شدن انتخابش بهعنوان رئیس قوه مجریه ارائه داد از علی لاریجانی قدردانی کرد. در پیش گرفتن چنین رویهای از سوی لاریجانی بهخصوص با توجه به رایزنیهایی که دولت با رئیس مجلس و هیات رئیسه خانه ملت در مورد نوع و نحوه ارائه لوایح و همچنین استیضاح وزیران کابینه دارد، نارضایتی برخی اصولگرایان داخل و بیرون مجلس را در پی داشته است. بهگونهای که حتی در جریان رایزنیهای اصولگرایان قم برای انتخابات مجلس یازدهم در اسفندماه امسال، نام وی حتی در بین نامزدهای پیشنهادی برای این حوزه انتخابیه مطرح نشد. به گفته احمد امیرآبادی، رقیب لاریجانی و نماینده اول مردم در حوزه انتخابیه قم، اصولگرایان این شهر برای انتخابات مجلس یازدهم در مورد حمایت از خود او (امیرآبادی)، ذوالنوری و زاکانی به نتیجه قطعی رسیدهاند و حتی در جریان بحث و بررسی درباره فهرست 12 نفره نامزدهای پیشنهادی روزمهای از لاریجانی نخواستند.
نحوه بررسی و تصویب برجام در مجلس نهم را نمیتوان در شکلگیری وضعیت فعلی برای لاریجانی بیتاثیر دانست. چرا که بسیاری از منتقدان برجام معتقدند تصویب 20 دقیقهای برجام در مجلس، نتیجه ریاست لاریجانی بود.
در شرایط کنونی علی لاریجانی گرچه به صورت قطعی درباره حضورش در انتخابات مجلس اظهار نظری نکرده، اما با این وصف برخی از روایتهای نزدیکان او حاکی از تمایل نداشتن او به حضور در عرصه انتخابات است. چند روز قبل خبرگزاری ایلنا به نقل از یک منبع موثق نوشت: علی لاریجانی اخیرا در جمع برخی از فعالان سیاسی نزدیک به خود در شهر قم اعلام کرده که دیگر نامزدی انتخابات نمایندگی مجلس شورای اسلامی نمیشود و تا کنون هرچه در توان داشته برای کشور به کار گرفته است. در عین حال برخی مثل سیدحسین نقویحسینی، سخنگوی کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی در برنامه اینترنتی رودررو از اراده لاریجانی برای حضور در انتخابات ریاستجمهوری 1400 سخن گفتهاند.
باید دید به فرض عدم حضور لاریجانی در انتخابات مجلس یازدهم، این امر برای او فرود بیخطر در باند سیاست است یا آغاز فصل جدید حضور او در عرصه سیاست ایران با نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری.
عارف، همچنان در آبنمک!
محمدرضا عارف که پیش از مجلس، سابقه فعالیت در دولت اصلاحات در سطح وزیر و معاون اول رئیسجمهور را داشت و بهعنوان نماینده مردم تهران در مجلس دهم و ریاست فراکسیون امید حضور دارد از دیگر چهرههایی است که در مورد او بحثهای زیادی مطرح است. عارف همواره تلاش دارد خود را بهعنوان چهرهای مرضیالطرفین در بین جناحهای سیاسی و طیفهای مختلف اصلاحطلبان نشان دهد. رویکرد او در جریان انتخابات ریاستجمهوری یازدهم و بهویژه ماجرای کنارهگیریاش به نفع حسن روحانی باعث شد خاطره خوشی از او در ذهن اصلاحطلبان و اعتدالیها ثبت شود اما بعدها با توجه به نوع سیاستورزی وی بهویژه در مناسبات با دولت و فضای داخلی مجلس و ناکامیهای متوالی فراکسیون امید به ویژه در انتخابات هیات رئیسه و ریاست فراکسیونها و البته اظهارات حاشیهساز پسرش درباره ژن خوب باعث شد انگارههای گذشته اصلاحطلبان نسبت به او خدشهدار شود.خود او هم در جریان انتخاب رئیس مجلس در سال 95، شاهد عدم همراهی جناح اعتدالگرای حامی دولت روحانی بود و تلاشش برای تکیه زدن به کرسی ریاست مجلس به جایی نرسید اما با این وصف، رویکرد او همراهی با این جناح و دولت بود و این مساله البته انتقادهایی را در برخی اصلاحطلبان در پی داشت.
رئیس فراکسیون امید گرچه همچنان امید به حضور دوباره در خانه ملت دارد اما در اردیبهشت سال جاری از وضعیت نگرانکننده و از دست رفتن انگیزههای مردم برای حمایت از اصلاحطلبان در انتخابات گفت.
اما نکته اینجاست که عملکرد شورای سیاستگذاری اصلاحطلبان انتقاد شدید برخی جریانهای اصلاحطلب را در پی داشت و نامه صد فعال سیاسی جوان اصلاحطلب در خرداد 97 به محمد خاتمی و گلایه از قدرت گرفتن بروکراتها و محافظه کاران در این شورا حکایت از این موضوع داشت. از همان موقع بحثهایی درباره احتمال کنار گذاشتن عارف از لیدری جریان اصلاحات در انتخابات مجلس 98 از سوی برخی مطرح شد. کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران تاکنون چند بار عملکرد شش ساله وی را زیر سؤال برده و شکوریراد، دبیرکل حزب اتحاد ملت هم عارف را فرد دانشگاهی و غیرسیاسی خواند و عبدا... ناصری، عضو شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات هم ادامه لیدری عارف را هزینهزا برای جریان اصلاحات دانست. با این وصف حسن رسولی، عضور شورایعالی سیاستگذاری اصلاحطلبان و همراه نزدیک عارف با رد احتمال کنارگذاشتن عارف از لیدری جریان اصلاحات در انتخابات مجلس ۹۸ گفته است: شورایعالی سیاستگذاری برای انتخابات مجلس اسفند ۹۸ تصمیم خود را گرفته است.
محمدرضا عارف البته در شرایط کنونی در آخرین اظهارنظرش درباره حضورش در انتخابات مجلس در حاشیه مراسم درگذشت استاندار پیشین گلستان در پاسخ به خبرنگاران سکوت کرد. به نظر میرسد باتوجه به شرایط موجود و در کنار همه اظهارنظرهای منفی اصلاحطلبان درباره محمدرضا عارف، وی همانطور که در گفتوگوی اختصاصی با مجله شهروند امروز گفته مثل سابق تصور میکند از جمله افرادی است که هر نظامی آنها را در آب نمک میخواباند تا در شرایط لازم از آنها استفاده کند و وقتی که احساس تکلیف کند میآید. در عین حال بعید نیست با توجه به وضعیت فعلی نیم نگاهی هم به انتخابات ریاستجمهوری 1400 داشته باشد و بخت خود را برای بار دوم و نه بهعنوان نامزد پوششی بلکه در قامت یک نامزد تمام عیار بیازماید.
زاکانی و راه میانبر از قم
بسیاری از جریانهای اصولگرایی، زاکانی را یکی از فعالان برجسته عرصه مبارزه با مفاسد اقتصادی میدانند و از این جهت به نظر میرسد در میان طیفهای زیادی از اصولگرایان او از جایگاه بالایی برخوردار باشد. وی چند دوره سابقه حضور در مجلس شورای اسلامی را دارد و این بار هم تلاش میکند بخت خود را برای کسب کرسی مجلس بیازماید؛ این بار اما نه در تهران بلکه در حوزه انتخابیه قم. آخرین خبرها حاکی بود که در جریان بررسی صلاحیت نامزدهای اصولگرا در شهر قم، زاکانی توانست اقبال بیشتری نسبت به دیگر نامزدهای پیشنهادی غیر از ذوالنوری و امیرآبادی فراهانی کسب کند و بهعنوان نامزد سوم این جریان بعد از دو فرد اخیر نام او در فهرست نامزدها ثبت شد. امیرآبادی فراهانی، نماینده اول مردم قم در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و یکی از نامزدهای مورد حمایت شورای اصولگرایان قم درباره انتخابات نفر سوم این فهرست از کنارهگیری محمود نبویان، نماینده پیشین مجلس و پیریایی، استاندار پیشین قم و امیر نامی به نفع زاکانی سخن گفت.فعالان سیاسی و عموم مردم، تلاشهای زاکانی بهعنوان رئیس کمیسیون ویژه برجام در مجلس نهم را به خاطر دارند و این روزها که برجام دوران افول خود را طی میکند، مواضع و هشدارهای آن روزهای افرادی چون زاکانی، اعتبار بیشتری یافته و همین موضوع هم بهعنوان مزیتی برای او تلقی میشود. به عبارت دیگر، اگر انتخابات مجلس دهم به گفته سعید حجاریان، نظریهپرداز اصلاحات، انتخاب میان برجامیان و نابرجامیان بود که در آن مقطع، رای مردم به برجامیان بود، در این دوره قطعا اوضاع کاملا متفاوت شده و معلوم نیست حامیان برجام بتوانند با سند برجام وارد مجلس شوند. از آن طرف هم منتقدان شاید حرفهایی جدی برای ایام انتخابات داشته باشند و این بار آنها هستند که از برگ برنده برجام استفاده کنند.
حداد عادل به دنبال ریشسفیدی
بر اساس برخی شنیدهها حضور رئیس مجلس هفتم در انتخابات 98 محتمل است، اما این نحوه ورود بیش از آنکه بهعنوان نامزد انتخاباتی باشد شامل نفوذ معنوی در میان برخی اصولگرایان برای ارائه یک فهرست واحد از نامزدها خواهد بود. وی البته در بیستمین نشست اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل به صراحت عنوان کرد که شخصا وارد انتخابات 98 نمیشود و در همین نشست از برنامههای اصولگرایان برای شکلگیری سازو کار انتخاباتی گفت.در همین زمینه پرویز سروری به سازندگی میگوید که ریاست حداد بر شورای ائتلاف اصولگرایان قطعی شده است. تردیدی نیست که حداد عادل جایگاه مهمی در میان اصولگرایان دارد و حتما نظر وی در مورد سرلیستی و فهرست نامزدهای انتخاباتی اصولگرایان دارای اهمیت ویژه است. به هر حال، او با کنارهگیریاش در جریان انتخابات ریاستجمهوری یازدهم به نفع نامزدهای اصولگرایان خاطره خوشی از خود رقم زد و در میان جریانهای اصولگرایی بهعنوان نماد اخلاق انتخاباتی معرفی شد. از این رو بود که در جریان انتخابات مجلس دهم در تهران فهرست نامزدهای اصولگرایان با سرلیستی حدادعادل ارائه شد که البته نتیجه انتخابات حاکی از ناکامی این فهرست بود. با این وصف بسیاری از اصولگرایان همچنان ریش سفیدی حداد را قبول دارند.
مطهری و مقبولیت از دست رفته
رفتار سیاسی علی مطهری در کنار برخی مواضع عجیب او در سالهای اخیر یک چهره پرحاشیه از این نماینده حامی دولت روحانی ساخته است. علی مطهری در مجلس همواره در جناح اصلاحطلب تعریف شده و حتی در سایه حمایتهای فراکسیون امید در مجلس در قالب نایب رئیسی به ایفای نقش پرداخت؛ اما به نظر میرسد جایگاه او در میان اصلاحطلبان نیز افول کرده و همین مساله باعث شد در انتخابات اخیر هیات رئیسه مجلس، از مسؤولیت خود کنار گذاشته شود.رفتار سیاسی مطهری در دوره احمدینژاد و روحانی و برخی تضادها در مواضع باعث شد وجه بارز شخصیت سیاسی او که به آزادگی و حریت در اعلام مواضع معروف بود با خدشه مواجه شود. سکوت و انفعال او در مواردی که پیشتر و در دولت سابق مورد انتقاد وی قرار میگرفت تردیدهایی را درباره وی ایجاد کرد.مثلا او از سیاستهای فرهنگی احمدینژاد بهشدت انتقاد میکرد، اما تکرار همان سیاستها در دولت روحانی با سکوت او مواجه شد. همچنین در سال91 پس از افزایش قیمت ارز، مطهری سوال از احمدینژاد را کلید زد، اما نسبت به افزایش قیمت ارز در دولت روحانی سکوت کرد و مردم را هم به تحمل دعوت میکرد. مطهری در دولت دهم هشدار میداد که اگر احمدینژاد بنزین را گران کند، طرح عدم کفایت وی را پیگیری خواهد کرد اما نسبت به افزایش قیمت بنزین در دولت روحانی کاملا سکوت کرد.
اکنون که تنور انتخابات گرم شده وی اعلام کرده که هنوز برای حضور در انتخابات مجلس به جمعبندی نرسیده است. وی در حاشیه نخستین کنگره سراسری حزب جمهوریت در جمع خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که آیا از فهرست اصلاحطلبان نامزد میشود یا فهرست اصولگرایان گفت: هنوز به جمعبندی نرسیدم که اصلا در انتخابات شرکت کنم یا نه.
موضعگیریهای او در برخی از حوزهها مناقشهبرانگیز است و از همین رو برخی مطرح کردند که شاید این اظهارنظرها باعث رد صلاحیت مطهری شود، احتمالی که البته وی آن را رد کرده است. مطهری در عین حال گفته نامزد شدن او بستگی به شرایط روز و دیگر نامزدهای مطرح دارد.
مطهری همچنین درباره احتمال نامزدی خود به صورت مستقل نیز گفت که من نه اصولگرای مصطلح هستم و نه اصلاحطلب مصطلح ولی از نظر لغوی و معنایی هر دو هستم.
برخی از اظهارنظرهای او هم حکایت از این دارد که گویا نیم نگاهی هم به انتخابات ریاستجمهوری 1400 دارد و در گفتوگویی این احتمال را منتفی ندانسته و میگوید: بستگی به شرایط دارد.
ظاهرا در شرایط کنونی علی مطهری برای حضور در انتخابات مجلس یازدهم یا انتخاب ریاستجمهوری 1400 همچنان در بلاتکلیفی است.
بیاعتنایی معنادار جلیلی به فهرستها
سعید جلیلی از دیگر چهرههایی است که نام او هم در بین اسامی پررنگ و لعاب نامزدهای شاخص حضور در انتخابات مجلس یازدهم یاد میشود.جلیلی که مدتها بهعنوان عضو بلندپایه وزارت خارجه فعالیت داشت و در دولتهای نهم و دهم هم بهعنوان دبیر شورای امنیت ملی، ریاست هیات ایران در مذاکرات هستهای را به عهده داشت، در انتخابات ریاستجمهوری دهم وارد عرصه شد و نام خود را بهعنوان نامزد جدی اصولگرایان مطرح کرد و مورد اقبال جریان ارزشی کشور قرار گرفت هرچند نتوانست آرای کافی را به دست بیاورد.
پیش از این او یکبار و آن هم در انتخابات مجلس پنجم بخت خود را آزمود اما موفق به کسب رأی لازم برای ورود به مجلس نشد. جلیلی بهعنوان چهرهای انقلابی یاد میشود و برخی از طیفهای اصولگرایان بهویژه جبهه پایداری، هواداری تام و تمامی از او دارند؛ بنابراین برخی احتمال دادند که وی ممکن است با توجه به نظر مثبت اصولگرایان بهعنوان نامزد جدی برای این جریان سیاسی مطرح باشد. البته خود او زمانی که در معرض پرسش یکی از دانشجویان در ویژه برنامه 13آبان بسیج دانشجویی دانشگاه علم و صنعت مبنی بر ارائه فهرست انتخاباتی در انتخابات مجلس یا حضور در انتخابات ریاستجمهوری 1400 قرار گرفت پاسخ مبههمی داد و گفت: درخواست من از شما دانشجویان و عموم دلسوزان انقلاب این است که انتخابات و حضور در آن را خلاصه نکنید در اینکه فهرستی منتشر بشود و آیا فلان شخص نامزد میشود یا خیر.
این جمله کوتاه جلیلی معنادار است و شاید ناشی از نگاه غیرحزبی او به موضوع انتخابات باشد؛ نگاهی که شاید برای سایر طیفهای اصولگرایان معنادار باشد.
درباره جلیلی البته گمانهزنیهای مختلفی وجود دارد و حدسها در مورد نامزدی احتمالی او از حوزه انتخابیه مشهد یا تهران است.
درکنار همه بحثهایی که در مورد حضور احتمالی انتخاباتی جلیلی در مشهد مطرح میشود، موضوع ورودش به آوردگاه انتخابات مجلس در تهران و حتی سرلیستی اصولگرایان نیز در معرض حدس و گمان جدی است.