به گزارش راسخون به نقل از صبح نو؛ مادرید، دهلی‎نو، اسلام‌آباد، پکن و لندن فقط تعدادی از کلان‌شهرهای جهان هستند که سال‌هاست در هاله‌ای از هوای آلوده پوشانده شده‌اند. هر کدام از این شهرها طی دهه‌های اخیر سعی کرده‌اند با وضع قوانینی شرایط را برای زیست شهروندان‌شان آسان‌تر کنند، مثلا مسوولان شهر دهلی با هدف پایین آوردن سطح آلودگی، طرح سهمیه‌بندی اتومبیل را وضع کرده‌اند؛ چیزی شبیه به همان طرح زوج و فرد خودمان که در تهران اجرا می‌کردیم؛ اما دهلی آخرین شهری است که سعی در یافتن راه‌هایی برای مقابله با آلاینده‌ها داشته است. در ادامه این گزارش سه کلان‌شهر مهم در جهان را که از آلودگی هوا رنج می‌برند، بررسی می‌کنیم؛ اینکه چرا هوایشان آلوده شده و مسوولان شهری آنها از چه راه‌هایی برای کاهش این آلودگی استفاده می‌کنند.

لندن، گمگشته در مه‌ دود

در قرن نوزدهم میلادی بود که لندن، پایتخت انگلستان در میان انبوهی از دود پنهان شد؛ دقیقا زمانی که مردم زغال‌سنگ را در خانه‌های خود می‌سوزاندند تا زمستان را سپری کنند و صنایع سنگین در مرکز این شهر مواد شیمیایی را در هوای آزاد پمپاژ می‌کردند. همین رفتار ناشیانه سبب‌شد دی‌اکسید گوگرد بیشتری در هوا آزاد شود و این در حالی بود که نیروگاه‌های زغال سنگ درون‌شهری نیز به هوای مه‌آلود اضافه شدند. در یکی از همین روزهای سرد بود که وارونگی هوا در لندن سبب ‌شد که هوای سرد زیر لایه‌ای از هوای گرم به دام بیفتد. این دود باعث کاهش دید تا چند متر شد و طی چهار روز گفته می‌شود بیش از ۱۰ هزار نفر کشته شدند. حالا نزدیک به دو قرن است که از آن اتفاق می‌گذرد و هنوز لندن با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند.

راه‌حل چه بود؟

در سال ۱۹۵۶، بریتانیا قانون هوای پاک را تصویب کرد. اجرای این قانون میزان دود صنعتی و خانگی را تنظیم می‌کرد، همچنین دولت یارانه‌هایی را به خانوارها پرداخت کرد تا به جای زغال سنگ از سوخت‌های تمیز استفاده کنند. این عمل تا سال ۱۹۶۸ تمدید شد و کیفیت هوای لندن در دهه‌های بعد به‌طور قابل ملاحظه‌ای بهبود پیدا کرد.

هوای این روزهای لندن

این روزها باز آلودگی هوا در لندن در حد خطرناک است. این شهر اخیراً یک منطقه فوق‌العاده پاک را معرفی کرده است که رانندگان وسایل نقلیه آلوده‌تر را مجبور می‌کند تا فقط در آن محل‌ها تردد کنند. شهرداری شهر لندن در ماه اکتبر سال جاری اعلام کرد که آلودگی هوا طی ۶ ماه از زمان اجرای این اقدام، یک‌سوم کاهش یافته است اما پایتخت انگلیس هنوز بالاترین سطح آلودگی را در اروپا دارد و دی‌اکسید نیتروژن همچنان به‌عنوان بزرگترین نگرانی آن‌ها باقی مانده است. با این حال محققان از سال‌ها پیش بر این باور ند که مردم لندن به دلیل آلاینده‌های موجود در هوا دچار مرگ زودرس می‌شوند.

پکن و بازدهی برنامه‌ای بلندمدت

صنعتی‌شدن سریع چین باعث افزایش چشمگیر آلودگی هوا به خصوص در کلان‌شهرهای این کشور شد. نیروگاه‌های سوخت زغال سنگ و رونق مالکیت خودرو از دهه ۱۹۸۰ به بعد، هوای پکن را با مواد شیمیایی خطرناک پر کرد. در سال ۲۰۱۴، گزارشی از آکادمی علوم اجتماعی شانگهای منتشر شد که در آن نوشته شده بود: این شهر به دلیل آلودگی تقریباً برای انسان‌ها «غیرقابل سکونت» شده است.

راه‌حل چه بود؟

چین در سال‌های اخیر سعی کرد تا این آلودگی را با وضع قوانین تشویقی و تنبیهی کنترل کند. گزارش سازمان ملل در سال جاری نشان می‌دهد که فقط طی چهار سال، بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷، سطح ذرات ریز در شهر پکن ۳۵ درصد کاهش یافته است. در این گزارش آمده است: «هیچ شهر دیگری روی کره زمین در این بازه زمانی به این اندازه آلودگی خود را کاهش نداده است.» البته آن‌ها می‌گویند این به دلیل اقدامات انجام‌شده در طول دو دهه اخیر است، یعنی از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۸. از آن زمان، دولت چین استانداردهای هوای پاک را وضع و یک سیستم پیشرفته نظارت بر کیفیت هوا ایجاد کرده است. همچنین حمل‌ونقل عمومی بیشتری را ایجاد کرد که سبب بهترشدن هوای پکن شد.

هوای این روزهای پکن

پکن کاملاً مشکل خود را برطرف نکرده و این شهر هنوز با آلاینده‌ها مبارزه می‌کند. رفت‌وآمد شهروندان با ماسک صورت برای محافظت در برابر هوای آلوده انجام می‌شود و بسیاری از شهرها در سراسر چین هنوز هم با سطح آلایندگی بسیار بالاتر از استانداردهای پیشنهادی بین‌المللی روزگار خود را سپری می‌کنند. با این حال پکن توانسته نسبت به دو دهه اخیر شرایط آب‌وهوای خود را تا حد زیادی بهبود بخشد. داده‌های سازمان ملل اهمیت کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای توسط وسایل نقلیه را نشان می‌دهد؛ همچنین مشوق‌های دولت برای مشاغل خصوصی‌، شفافیت داده‌ها و متنوع‌سازی اقتصاد به دور از صنایع سنگین را برای کاهش موفقیت‌آمیز سطح آلودگی معرفی کرده‌اند.

مکزیکوسیتی، گرفتار در دره دود

پایتخت مکزیک در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به‌خاطر هوای نامطبوع در جهان بدنام بود. تنفس معمولی در هوای این شهر معادل کشیدن ده‌ها نخ سیگار در روز بود. ده‌ها میلیون نفر از ساکنان آن که در صدها هزار اتومبیل در سراسر شهر بزرگ رانندگی می‌کنند، سطح آلاینده‌ها را در آسمان بالا می‌برند. موقعیت این شهر در دره‌ای با ارتفاع زیاد قرار گرفته است؛ بدین معنا که هوای آلوده اغلب در رشته‌کوه‌های این دره به دام می‌افتد. در سال ۱۹۹۲، سازمان ملل به آن لقب «آلوده‌ترین شهر روی زمین» را داد.

راه‌حل چه بود؟

در سال ۱۹۸۹ این شهر برای اولین‌بار در جهان محدودیت‌هایی را برای استفاده از خودروها اعمال کرد و بسته به تعداد پلاک‌های آن‌ها، از دوشنبه تا جمعه، تعداد خودروهای موجود در جاده‌های شهری را ۲۰ درصد کاهش داد. این موضوع بلافاصله به کاهش آلاینده‌ها کمک کرد. این امر پس از گسترش وسایل حمل‌ونقل عمومی انجام شده و استانداردهای سخت‌تر برای انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز اعمال شده‌اند. همه اینها به بهبود کیفیت هوای مکزیکوسیتی در سال‌های بعد کمک کرد.

هوای این روزهای مکزیکوسیتی

مطالعات نشان می‌دهد که برخی افراد محلی برنامه «نه به آلودگی هوا» را نادیده می‌گیرند یا برای اطمینان از اینکه هر روز می‌توانند رانندگی کنند، ماشین‌های دومی را خریداری می‌کنند. جمعیت مکزیکوسیتی در حال رشد و گسترش است و سفرهای طولانی‌تر شهری و بین‌شهری با اتومبیل‌ها بیشتر شده است و کسانی که رانندگی نمی‌کنند برای سفر از اتوبوس‌های قدیمی‌تر و ناسازگار با محیط‌زیست استفاده می‌کنند. در ماه می سال جاری، مسوولان شهری مکزیکوسیتی به سازمان بهداشت جهانی اعلام کردند که سطح ذرات آلوده هوا در شهر به ۶ برابر میانگین توصیه‌شده جهانی رسیده است.

با تهران خودمان چه کنیم؟

تجربه مکزیکوسیتی نشان داد که راه‌حل آسانی برای مقابله با آلودگی هوا وجود ندارد و هرچند دولت‌ها قوانین تشویقی و تنبیهی وضع کنند، باز هم این مردم هستند که باید برای بهبود وضعیت هوا تلاش کرده و به آن اهمیت دهند. خروج کارخانه‌ها و صنایع از شهرها، کاهش تردد خودروها، خروج خودروهای فرسوده از ناوگان‌های شهری و گسترش حمل‌ونقل شهری راه‌های اثبات‌شده‌ای هستند که می‌توان با آن‌ها آلودگی هوا را کم کرد؛ اما اینکه هر کدام از این موارد در تهران تا چه اندازه رعایت شود، احتمالا مسوولان شهرداری باید توضیح دهند.