روز نهم آذر در مراسم روزجهانی ایدز؛ معاون وزیر بهداشت از عدم آموزش مسائل جنسی در مدارس گله کرد و گفت: «به دلیل آموزش پیشگیری از ایدز به فحشا محکوم می‌شویم» این دست سخنان و تلاش‌های نمایندگان مجلس و دولت برای اجرای سند 2030 در مدارس که بخشی از آن به آموزش‌های جنسی اشاره دارد و همچنین تلاش برای تصویب دروس و ساعات آموزش جنسی در مدارس نشان از عزم جزم این دولت برای تحقق «آموزش جنسی در مدارس» دارد.
همه این‌ها درحالی است که حتی یک‌بار به دغدغه‌های مخالفین این ماجرا پاسخ کافی داده نشده است. والدین و شهروندانی که نمی‌دانند «آموزش جنسی» قرار است در چه سطحی و برای دانش‌آموزان در چه سنی جزء دروس اجباری قرار بگیرد؟ آیا در این آموزش‌ها فقط قرار است از «تربیت جنسی» ذیل عناوینی مثل شناخت بدن و پیشگیری از تعرض به کودکان صحبت کند یا قرار است پای مسائلی مثل پیشگیری از بارداری، نحوه استفاده از وسائل پیشگیری یا چگونگی مبتلا نشدن به بیماری‌های جنسی را هم وسط بکشد؟
در حالی که بسیاری از کشورهای دیگر از جمله آمریکا سال‌هاست تحت عناوین و توضیحات مختلف در مدارس به دانش‌آموزان «آموزش جنسی» می‌دهند. اما حتی یک پژوهش دقیق هم از وضعیت و کارکرد این آموزش‌ها توسط ارائه‌دهندگان این طرح، برای کشور ما که تازه قرار است این آموزش‌ها را شروع کند، ارائه نشده است.
در این گزارش اظهارنظرها پیرامون آموزش جنسی در مدارس آمریکا، تاریخچه این ماجرا و همچنین نتیجه این آموزش‌ها در طی چندین سال از منابع مختلف جمع‌آوری شده است. منابعی که صحت بسیاری از ادعاها درباره اثربخشی آموزش جنسی بدون چارچوب و در سطح مدارس را زیر سوال می‌برد.
سابقه آموزش جنسی در مدارس آمریکا
جرج کلینتون و جرج دبلیو بوش در دوران ریاست جمهوری‌شان یعنی در اواسط دهه نود تا اوایل سال 2000، برنامه درسی «پرهیز» را برای مدارس تجویز کردند. این برنامه به دانش‌آموزان توصیه می‌کنند تا قبل از ازدواج از داشتن رابطه جنسی پرهیز کنند. همچنین در این آموزش‌ها نحوه استفاده از وسائل جلوگیری و نحوه پیشگیری از بارداری هم آموزش داده می‌شود.باراک اوباما اولین کسی بود که برنامه درسی «پرهیز» را به سمت آموزش‌های جامع‌تر و مباحث جلوگیری از بارداری نوجوانان تغییر مسیر داد. اما دونالد ترامپ برنامه آموزش‌های جامع اوباما را ملغی کرد و برای آموزش برنامه درسی «پرهیز» در مدارس 75 ملیون دلار بودجه اختصاص داد.
سایت اسکولارز که نتایج تحقیقات آمریکایی در حوزه دموکراسی را منتشر می‌کند در این باره می‌نویسد:«در سال‌های اخیر مشکلات با نحوه رسمی آموزش جنسی در مدارس کمتر شده است. در سال 2014، 94درصد از والدین از آموزش مسائل جنسی در مقطع بعد از دبستان و 96درصد والدین از آموزش جنسی در مقطع دبیرستان حمایت کرده‌اند. اما با همه این‌ها چون آموزش جنسی در مدارس اطلاعات کافی به دانش‌آموزان نمی‌دهد، انجمن‌های والدین یا نهادهای عام‌المنفعه آموزش‌های جنسی جامع‌تری هم به دانش‌آموزان می‌دهند.»
در واقع در این مقاله گفته می‌شود که در مدارس نمی‌توان همه وجوه مسائل جنسی را آموزش داد و باز هم آموزش این مسائل به مراکزی خارج از مدرسه و تحت نظر والدین سپرده می‌شود.[1]
در مدارس آمریکا آموزش جنسی چه طور تدریس می‌شود؟
در آمریکا سه مدل آموزش جنسی در مدارس وجود دارد. «پرهیز»، «پرهیز با آموزش مسائل بیشتر» و «آموزش جامع». «پرهیز» یا همان «عدم رابطه جنسی تا قبل از ازدواج» گاهی به اسم «دروس هشدار درباره ریسک فعالیت‌های جنسی» هم خوانده می‌شود. این برنامه درسی پرهیز از رابطه جنسی را به عنوان تنها راه اخلاقی سالم برای نوجوان معرفی می‌کند. این دروس اطلاعاتی درباره پیشگیری از بارداری یا استفاده از وسائل جلوگیری برای عدم ابتلا به بیماری‌های جنسی نمی‌دهد.دروس «پرهیز با آموزش بیشتر» نحوه جلوگیری از بارداری و وسائل جلوگیری را آموزش میدهد، اما به عدم رابطه جنسی تا قبل از ازدواج تاکید دارد. در واقع بیشترین فراگیری را این مدل آموزش در مدارس آمریکا دارد و برخی منابع در توضیح برنامه درسی «پرهیز» هم می‌گویند که مباحث پیشگیری از بارداری و نحوه استفاده از وسائل پیشگیری را در این شیوه هم وجود دارد.
«آموزش جامع» به دانش‌آموزان می‌گوید که رابطه جنسی یک بخش طبیعی از زندگی هرانسانی است. این آموزش هم بر «پرهیز» به عنوان یکی از راه‌های موثر جهت عدم ابتلا به بیماری‌های جنسی یا بارداری ناخواسته تاکید می‌کند و به دانش‌آموزان می‌گوید تصمیماتشان را آگاهانه بگیرند. اما در عین حال شامل مباحث بسیار زیادی است که مسائل جنسی را بدون شرم مطرح می‌کند. مثل تغییرات بدن، ایجاد رابطه، تجربه‌های جنسی و... .[2]
کی بیدار خواهیم شد؟
در سال 2017، «جیل کاربی» نویسنده و پژوهشگر حوزه خانواده در روزنامه دیلی‌میل با تیتر: «کی بیدار خواهیم شد» تمام نتایج آموزش جنسی در مدارس آمریکا تحت عنوان جلوگیری از بارداری نوجوانان یا عدم ابتلا به بیماری‌های جنسی را زیر سوال برد.کاربی در این مقاله می‌گوید:« هرچه بیشتر به نوجوان‌ها در رابطه با مسئله جنسی بگوییم، آنها بیشتر درگیر رابطه جنسی می‌شوند. و نتیجه آن هم بارداری‌های ناخواسته بیشتر است. شاید فکر کنید این موضع خیلی واضح است. اما برای قرن‌ها دولت دقیقا برعکس این موضوع فکر می‌کرد: به نوجوان‌ها درباره خطرات رابطه جنسی محافظت نشده بگویید و شاهد کم شدن این نوع رابطه باشید. اما حالا تحقیقات دانشگاهی نشان میدهد که چقدر این تفکر گمراه‌کننده بوده است!
او ادامه میدهد: «به بیان دیگر هرجا دولت سعی کرده به نوجوان‌ها درباره مسائل جنسی آموزش بدهد تا آنها را نسبت به این مسائل سرد کند، دقیقا نتیجه برعکس گرفته است. آمارهای دولتی می‌گوید که در بازه سال‌های 2009 تا 2014 نرخ باروری بین نوجوانان پایین آمده است درحالی که به طور خاص در سال 2004 گزارشی از طرف اتاق فکر مستقلی که درباره مسائل خانواده‌های فروپاشیده مطالعه می‌کند، اعلام کرد جزوات آموزش جنسی صریح و وسائل پیشگیری رایگانی که توسط طرح‌های دولتی در اختیار دختران نوجوان قرار داده می‌شود، نه تنها بازدارنده آنها برای رابطه جنسی نیست بلکه به آنها شجاعت برقراری رابطه جنسی میدهد. این گزارش می‌گوید که ارتباط مستقیمی بین دادن آموزش جنسی به نوجوانان و بچه‌هایی که متولد می‌شوند وجود دارد.
حتی اگر این آموزش‌ها با توصیه به پرهیز از این مسائل هم همراه باشد، نتیجه‌اش فقط این نیست که بچه‌ها به طور عادی به مسائل جنسی فکر کنند، بلکه از این به بعد بچه‌ها به مسئله جنسی به عنوان یک کار هیجان‌انگیز فکر می‌کنند.»جیل کاربی می‌گوید: « اما باز هم اصرار بر این است که فقط آموزش جنسی می‌تواند جلوی بارداری نوجوانان را بگیرد. چندسال پیش، تحقیق و بررسی که توسط یک موسسه خیریه مسیحی انجام شد، اعلام کرد که مدارس ابتدایی با دروس آموزش جنسی تسخیر شده‌اند. دروسی که با استفاده از تصاویر گرافیکی به صورت «کمیک استریپ» و «کارتون» مسائلی مثل خودراضایی و لذت جنسی را توضیح می‌دهند. در این کتاب‌ها تصاویری برای توضیح تفاوت بین «دگرجنس‌گرایی» و «همجنس گرایی» هم وجود داشت. جدای از اینکه این مسائل معصومیت بچه‌ها را از آنها می‌گیرد؛ این سطح از نزدیکی به مسائل جنسی حتی برای بچه‌های بزرگتر هم سلامت عقل را از آنها به خطر می‌اندازد.
این نویسنده و پژوهشگر در ادامه مقاله‌اش در«دیلی میل» می‌گوید: « برای نوجوانانی که به هرحال دنبال داشتن رابطه جنسی می‌روند، این دست آموزش‌ها، این احتمال را به وجود می‌آورد که باردار نشوند. اما برای نوجوانانی که نسبت به رابطه جنسی بی‌میل یا خجالتی هستند این کلاس‌ها یک اعمال فشار برای رفتن به سمت عمل جنسی است. و وقتی کلینیک‌های مربوطه، وسائل پیشگیری از بارداری را بدون هیچ سوالی در اختیار آنها قرار می‌دهند، کار خیلی هم راحت‌تر می‌شود.»[3]
آموزش جنسی در آمریکا، بارداری نوجوانان را افزایش داده است
وبگاه رسمی روزنامه ایندپندنت هم در فوریه 2019 در مقاله‌ای اظهار کرد که آموزش جنسی «پرهیز»، بارداری نوجوانان را در آمریکا افزایش داده است. این روزنامه نوشت: « در تلاش برای پیدا کردن رابطه بین بودجه‌ای که دولت به آموزش جنسی اختصاص میدهد و نرخ بارداری جوانان، محققان نرخ باروری زنان 15 تا 19ساله را از سال 1998 تا 2016 بررسی کردند. نتایج نشان داد که آموزش جنسی «پرهیز» در کاهش بارداری نوجوانان بی تاثیر بوده است. گزارشی که در مجله بهداشت عمومی آمریکا هم منتشر شده است این گزاره را تایید می‌کند.این آموزش اگرچه به منع برقرار ی رابطه جنسی تا قبل از ازدواج تاکید دارد اما در آن برای دانش‌آموزان از مسائلی مثل استفاده از وسائل پیشگیری از بارداری، چگونگی عدم بارداری و چگونگی عدم ابتلا به بیماری های جنسی هم گفته می‌شود. از طرف دیگر محققان دریافتند در بعضی ایالات آمریکا باروری نوجوانان با آموزش جنسی افزایش هم پیدا کرده است»ایندپندنت اضافه می‌کند: «آمریکا هم اکنون میلیون‌ها دلار بودجه دولتی برای آموزش جنسی «پرهیز» خرج می‌کند. گزارش شورای اطلاعات آموزش و جنسیت آمریکا می‌گوید که از سال 1996، 2.1 میلیارد دلار برای این آموزش اختصاص پیدا کرده است. با توجه به گزارش وزارت بهداشت و خدمات انسانی (HHS) رابطه جنسی برای نوجوان هم از نظر مسائل فیزیکی بارداری و هم از نظر ابتلا به عفونت‌های مقاربتی یک ریسک است» [4]
مراقبت جنسی به جای تربیت جنسی
یکی از مدرسین دوره‌های والدگری در موسسه «هم‌نوا» در مصاحبه خبرگزاری فارس موضوع جایگزینی «مراقبت جنسی» به جای «تربیت جنسی» برای کودکان را مطرح کرد.سوده شبیری در این مصاحبه گفت: «مراقبت جنسی از کودک از ابتدای تولد و حتی قبل از آن از طریق آموزش‌های والدینی شکل می‌گیرد. یکی از اصول بسیار مهم در «مراقبت جنسی» این است که محیط رشد کودک پاک و «طیب» باشد. در نتیجه باید در محیط خانه از هر کلام غیر طیب دوری کنیم و باید از آموزش غیرطیب به معنای آموزشی که مناسب سن بچه نیست پرهیز کنیم.
شبیری اینطور ادامه داد که: « در بحت تربیت جنسی این روزها مباحثی مثل یاد دادن جنسیت یا صحبت از جلوگیری از لمس بدن کودک توسط غریبه‌ها مطرح است. اما لازم است قبل از همه این‌ها و به عنوان پیش‌نیاز، محیط رشد کودک طوری ساماندهی بشود که پیام «حرمت تن» به کودک منتقل بشود.
تجربه می‌گوید کودکانی که در محیطی رشد می‌کنند که مراقبت از بدن به آنها آموزش داده می‌شود، روند رشد خود و رسیدن به تمیز عقلانی درباره حیا و حریم را با سلامت بیشتری طی می‌کنند. کف نیاز هر انسانی احساس نیاز به امنیت است و این حس برای بچه‌ها از حیاتی‌ترین و کلیدی‌ترین احساساتی است که به آن نیاز دارند.»
این نویسنده و مدرس حوزه خانواده ادامه داد: « بسیاری از والدین این سوال را مطرح می‌کنند که چه طور هم آموزش مستقیم درباره جنسیت و مسائل جنسی به کودک ندهیم و هم او را نسبت به مراقب جنسی از خودش آگاه کنیم؟
کودک ما قرار است از رفتار ما و محیطی که در آن زندگی می‌کنیم پیامی درباره «حرمت تن» دریافت کند. پیام این است که بدن تو حرمت دارد و نباید اجازه بدهی کسی آن را لمس کند یا ببینید. در آموزش تربیت جنسی خیلی‌ها گمان می‌کنند که باید از کلام «اندام خصوصی» و توضیح آن به کودک استفاده کرد. درحالی که یاد دادن مفاهیم هم موثرتر است و هم راحت‌تر.
مثلا اگر از همان سن دو سالگی، والدین هیچوقت جلوی کودک تعویض لباس انجام ندهند، کودک هم یاد می‌گیرد زمانی که به تنهایی قادر به تعویض لباس شد، باید در جایی که کسی او را نمی‌بیند این کار را انجام بدهد. این کودک در ناخودآگاهش حتما به مفهوم «حرمت تن» و «مراقبت از بدن» خودش رسیده است.
مربی تربیت جنسی موسسه هم نوا اضافه کرد: « هویت جنسی کودک؛ یعنی اینکه پسر است یا دختر؛ حداکثر تا سن 7سالگی شکل خواهد گرفت. اما اینکه کودکی بخواهد بداند که به طور دقیق تفاوت دختر و پسر در چیست، اتفاقی است که شاید برای کودکی بیفتد و شاید برای یک کودک دیگر هرگز نیفتد.
برای همین والدین هیچوقت نباید شروع کننده صحبت درباره این مسئله باشند. نه تنها آموزش مراقب جنسی بلکه هر آموزش دیگری اگر به جای گفت‌وگوی مستقیم به آموزش از طریق سبک زندگی منتهی بشود، مفیدتر است.
اما از آن‌طرف آموزش به والدین کودک، باید کاملا مستقیم باشد. مادر و پدر باید آموزش دیده باشند تا بتوانند این «محیط طیب» را به وجود بیاورند. والدین لازم است بدانند که پاسخ سوالات کودک را چه طور بدهند، چه اصولی را رعایت کنند و چه ملاحظاتی داشته باشند. این آموزش‌ها می‌تواند از طریق کلاس‌های مختلف فرزندپروری و یا مطالعه کتاب به دست بیاید.» [5]
منابع:
1- https://scholars.org/contribution/why-sex-education-united-states-needs-update-and-how-do-it
2- همان
3- https://www.dailymail.co.uk/debate/article-4557162/Sex-education-CAUSES-teen-pregnancies-says-Jill-Kirby.html
4- https://www.independent.co.uk/news/world/americas/abstinence-sex-education-us-teen-pregnancy-rates-states-a8763051.html
5- http://fna.ir/dasswj
