مرحله دوم که نزدیک به ۳۸۵ ثانیه زمان نیاز داشت نیز با به درستی به سرانچام رسید و ظفر کارش را در مدار ۱۷۰ کیلومتری با سرعت ۲۹۰۰ آغاز کرد. اعداد مربوط به مدار زمین و سرعت با تناسب خوبی بالا رفت تا این که ارتباط با ماهواره قطع شد.
وزیر ارتباطات پس از قرار نگرفتن ماهواره ظفر در مدار، در جمع خبرنگاران گفت: ماهواره ظفر برای رسیدن به مدار نیاز داشت با سرعت ٧۴٠٠ در مدار ۵٣٠ کیلومتری زمین قرار بگیرد.
ماهواره‌بر سیمرغ ماهواره ظفر را حتی از مدار مورد انتظار نیز گذراند و در حالی که در مدار ۵۴١ کیلومتری قرار داشت، موتور ماهواره بر نتوانست به سرعت خود را حفظ کند و در ماهواره در مدار ۵۴۱ و سرعت ۶۵۳۳ کیلومتر متوقف و ارتباط تله‌متری با ماهواره قطع شد.
وزیر ارتباطات افزود: از آنجایی که ظفر یک نسخه دیگر نیز دارد، خردادماه آینده و زمانی که ساخت ماهواره بر نهایی شود، فرآیند لازم برای پرتاب ماهواره ظفر ٢آغاز خواهد شد.
سقوط ظفر در اقیانوس هند
در ساعت ۱۹:۱۵ دیروز ماهواره "ظفر یک" دانشگاه علم و صنعت با ماهواره‌بر "سیمرغ" به مدار ۵۳۰ کیلومتری پرتاب شد که موفق نبود. این ماهواره در مرحله سوم نیز به دلیل اینکه به سرعت لازم نرسید، در اقیانوس هند سقوط کرد.
احتمال سقوط برخی قطعات ماهواره ظفر در اطراف زاهدان
برخی منابع محلی از شنیدن صدای مهیب در آسمان منطقه سرجنگل و چاه‌احمد در حومه زاهدان خبر می دهند.این منابع گفتند: پس از شنیدن حداقل ۸ صدای مکرر آسمان منطقه هم روشن شده است.
در پی شنیده شدن این صداها معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان به خبرنگار ایرنا گفت: منشا این اتفاق خارح از استان است و در حال بررسی دقیق جزئیات هستیم.
محمدهادی مرعشی افزود: در بررسی های اولیه احتمال داده می شود که صدای شنیده شده ناشی از سقوط قطعات جدا شده از ماهواره ظفر باشد.
وی بیان کرد: این قطعات در منطقه فاقد سکنه حومه شهرستان زاهدان سقوط کرده و جای هیچ گونه نگرانی برای شهروندان وجود ندارد.
"ظفر" چگونه ساخته شد
ماهواره‌ها دست ساخت بشر هستند که با اهداف مخابراتی و یا تصویربرداری به فضا ارسال می‌شوند و ماهواره‌هایی که در فضا در حال گردش هستند، می‌توانند اطلاعات باارزشی در اختیار انسان قرار دهند که منجر به تحولات شگرفی، در زمینه‌های گوناگون چون کشف منابع زمینی، هواشناسی، مخابراتی، پژوهشی و زیست محیطی شوند.نخستین ماهواره فضایی جهان "اسپوتنیک-۱" بود که در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۳۶ (۴ اکتبر ۱۹۵۷) به مدار زمین پرتاب شد. پرتاب این ماهواره به مدار زمین آغازگر عصر فضا و مسابقه فضایی شد. ایران نیز با پرتاب ماهواره "امید" در سال ۱۳۸۷ گام در این مسیر گذاشت و پس از ۴ پرتاب موفق ماهواره‌های "امید"، "رصد"، "نوید" و "فجر" و دو پرتاب ناموفق "پیام" و "دوستی" ششمین پرتاب خود را با ماهواره "ظفر" آغاز کرد.
دانشگاه علم و صنعت پس از طراحی و ساخت ماهواره "نوید" و قرار گرفتن آن در مدار، دومین ماهواره خود را با نام "ظفر" عرضه کرده است که با قرارگیری آن در مدار، به مدت یک سال و نیم با ماموریت تصویربرداری و سنجشی، داده‌های خود را ارائه می‌دهد؛ ضمن آنکه در پوشش زمینی، مجهز به موبایل ماهواره‌ای است و این امر موجب می‌شود که دو نفر تماس موبایلی داشته باشند.
بخش زمینی شامل ایستگاه تله کامند (سیستم ارسال دستورات از یک نقطه مرکزی برای سایر نقاط راه دور)، تله‌متری (اندازه‌گیری)، دریافت تصویر، مدیریت محموله ذخیره و ارسال است.
همچنین ایستگاه کنترل و فرمان ماهواره و ایستگاه دریافت تصاویر ماهواره "ظفر" در سه ایستگاه فضایی در سطح کشور نصب و راه‌اندازی شد.
جزئیات ماهواره‌های ظفر
ماهواره ظفر با ۳ ماموریت اصلی "تصویربرداری"، "ذخیره و ارسال داده" و "اندازه‌گیری تشعشعات فضایی" در دانشگاه علم و صنعت ایران در مدت ۳ سال و در دو نمونه "ظفر -۱" و "ظفر-۲" طراحی و ساخته شده است.این ماهواره در رده ماهواره‌های LEO با ارتفاع مداری ۵۳۰ کیلومتر و شیب ۵۶ درجه و وزن ۱۱۴ کیلوگرم و در بخش فضایی شامل محموله‌های "تصویربرداری"، "ذخیره و ارسال" و "محموله تحقیقاتی تشعشعات فضایی" است.
این ماهواره همچنین مجهز به زیر سیستم‌های تعیین موقعیت و کنترل وضعیت، مدیریت داده و فرمان، انرژی، سازه و مکانیزم و کنترل حرارت است و بخش زمینی آن نیز شامل ایستگاه "تله کامند"، "تله‌متری"، "دریافت تصویر"، "مدیریت محموله ذخیره" و "ارسال و هندست کاربران" می‌شود.
محموله تصویربرداری ماهواره ظفر-۱ و -۲
در بخش محموله تصویربرداری ماهواره ظفر-۱ دارای محموله تصویربرداری پانکروماتیک با تفکیک مکانی بهتر از ۲۵ متر است. محموله تصویربرداری ظفر-۲ نیز چند طیفی با تکنیک مکانی بهتر از ۱۶ متر است.از جمله کاربردهای ظفر-۱ و ظفر-۲ می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
تولید و به‌روز رسانی نقشه‌های کاربری اراضی در مقیاس ملی
تولید و به‌روز رسانی پایش توسعه شهری در مقیاس ملی
تولید و به‌روز رسانی مرز پهنه‌های کشاورزی در مقیاس ملی
تولید و به‌روز رسانی نقشه‌های پهنه‌بندی دریاچه‌های دائمی و فصلی در مقیاس ملی
به‌روز رسانی نقشه‌های ساختاری (شناسایی گسل‌ها و چین‌ها) در مقیاس ملی
محموله تحقیقاتی تشعشعات فضایی
محموله تحقیقاتی ماهواره یا SPU برای اهداف تحقیقاتی و آزمایشی همراه ماهواره ارسال می‌شود. وظیفه این محموله تحقیقاتی، در ماهواره "ظفر" اندازه‌گیری میزان دوز یونیزه کننده توسط پرتوهای کیهانی دریافتی از فضا و همچنین تشخیص اثر آنها روی تراشه‌های نیمه هادی از جمله حافظه‌های SRAM مبتنی بر ترانزیستورهای اثر میدان ترکیبی است.پرتوهای کیهانی و ذرات پر انرژی در خارج از جو اتمسفر زمین و فضا باعث ایجاد نرخ واژگونی بیت می‌شوند. برد SPU ماهواره "ظفر" با بهره‌گیری از یک تراشه FPGA مرکزی، توانایی اندازه‌گیری دوز یونیزه‌کننده توسط ۸ سنسور را به صورت تجمعی و ۵ سنسور دما را فراهم و نرخ واژگونی بیت در حافظه‌های SRAM داخلی یک تراشه FPGA و حافظه‌های خارجی را پایش و گزارش می‌کند.
محموله ذخیره و ارسال (S&F)
زیرسامانه محموله ذخیره و ارسال از دو بخش کلی محموله ذخیره و ارسال در ماهواره و بخش هندست زمینی تشکیل شده است. این زیرسامانه در ماهواره امکان پخش همگانی پیام یک کاربر برای تمامی کاربران محلی را فراهم می‌آورد. امکان برقراری ارتباط صوتی یک طرفه بین دو کاربر که همزمان در رؤیت ماهواره هستند، از وظایف این زیرسامانه است.ماموریت دیگر این زیرسامانه امکان ارسال پیام هر کاربر برای کابر مقصد به صورت غیر مستقیم (ذخیره و ارسال آتی) است، به این صورت که هرگاه کاربری در رؤیت ماهواره درخواست دریافت پیام را به زیرسامانه S&F اعلام کند، پیام‌های از پیش ذخیره شده مرتبط با آن کاربر، برایش ارسال می‌شود.
این محموله دارای دو وضعیت عملکردی ارتباط صوتی بلادرنگ و ذخیره و ارسال است. وضعیت ارتباط ذخیره و ارسال این محموله برای ارسال و دریافت داده بین کاربران و وضعیت ارتباط بلادرنگ برای ایجاد ارتباط صوتی یک طرفه بلادرنگ بین دو کاربر است.
اقداماتی که برای "ظفر" انجام شد
به منظور رصد لحظه‌ای ماهواره "ظفر" از سوی یکی از شتاب‌دهنده‌های تخصصی فضایی اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای برای ردیابی و رصد آنلاین ماهواره‌ها به صورت بومی و مستقل از سایت‌های خارجی با عنوان "فضاجو" کرده است. این سایت برای خدمات آموزشی، تحقیقاتی و کاربردی رصد ماهواره‌ها برای کلیه علاقه‌مندان و متخصصین فضایی قابل استفاده است و هر شخصی می‌تواند با مراجعه به این سایت به صورت آنلاین مکان ماهواره در مدار را ملاحظه کند.همچنین دکتر براری، رییس سازمان فضایی ایران از رصد اپتیکی این ماهواره خبر داد و گفت: علاوه بر ایستگاه‌های زمینی، رصدخانه مرکز فضایی "ماهدشت" و "بوشهر"، چند تیم رصدی دیگر هم برای رصد و تعیین پارامترهای مداری(TLE) ماهواره "ظفر" آماده و در مناطق مختلف کشور مستقر شده‌اند.
دریافت داده از ماهواره ظفر پس از پرتاب به فضا
سه ایستگاه ماهدشت، چرمشهر و قشم به عنوان ایستگاه‌های زمینی ماهواره ظفر آماده دریافت داده از ماهواره ظفر بودند که خوشبختانه بخش عمده‌ای از اهداف تحقیقاتی مد نظر پرتاب ماهواره ظفر حاصل و داده برداری‌ها احصا و داده ها جمع‌آوری شده و در اختیار دانشمندان ما قرار گرفته است.همچنین بهینه سازی‌ها روی پایگاه فضایی و مراحل پرتاب ماهواره و تغییراتی روی موتور و سیستم کنترل انجام شده بود که این تغییرات، در پرتاب ماهواره پاسخ مثبت داد. متاسفانه در لحظات نهایی، سرعتی که نیاز ماهواره بود، حاصل نشد و با بهینه سازی‌های جدیدی که انجام می‌شود در پرتاب‌های آتی این بخش از مأموریت نیز کامل خواهد شد.
این مرحله تحقیقاتی آورده‌های زیادی برای دانشمندان کشور دارد و در آینده نزدیک با تحلیل داده‌های به دست آمده، گام‌های بعدی را با قوت برخواهیم داشت. این پرتاب ماهیتی کاملا تحقیقاتی داشت و انتظار‌ها هم مطابق اهدافی که طرح ریزی شده بود، محقق شد و در این فضای تحقیقاتی به دنبال داده برداری و اصلاح فرایند طراحی هستند که این امر با موفقیت انجام شده و امیدواریم در ماموریت‌های آینده به تعداد و تکرار مورد نیاز ماهواره‌ها نیز در مدار صحیح قرار گیرند.
ماهواره ظفر بخشی از مسیر را برای رسیدن در مدار طی کرد و در واقع به ارتفاع مورد نظر رسید، اما ماهواره در دقایق پایانی به سرعت مورد نظر نرسید، اما ایستگاه‌های زمینی توانستند از ماهواره سیگنال دریافت کنند.
ماهواره‌بر سیمرغ روز گذشته چهارمین پرتاب خود را با ماهواره ظفر ۱ دانشگاه علم و صنعت تجربه کرد، در بخش بدنه بزرگ ماهواره‌بر سیمرغ به طول ۲۶ متر و استوانه‌ای به قطر ۲.۵ متر مخزن سوخت قرار دارد که ۸۰ تن سوخت مایع در آن تزریق شده است.
پرتاب ماهواره ظفر در گام دومی فضایی ایران
مرتضی براری رئیس سازمان فضایی ایران درباره نقش فناوری فضایی ایران اظهار کرد: سند توسعه هوافضا در سال ۱۳۹۱ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد که این سند چهار گام داشت، گام اول ما این بود که ما بتوانیم ماهواره های تحقیقاتی با وزن ۵۰ کیلوگرم با ماهواره‌بر سفیر در مدار ۲۵۰ کیلومتری قرار بدهیم، این مدار بیضوی با طول عمر حداکثر دو ماه بود و خوشبختانه ما این مسیر را طی کردیم. سه ماهواره امید، نوید و رصد ماهواره‌هایی بودند که با ماهواره بر سیمرغ در مدار قرار گرفتند، نوید ساخت مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت بود، خوشبختانه ۵۳ روز در مدار قرار داشت و توانست با زمین ارتباط برقرار کند.رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه اکنون در گام دوم فناوری فضایی هستیم، گفت: هدف ما این است که بتوانیم ماهواره ها را در مدار بالای ۵۰۰ کیلومتر قرار بدهیم که در این مسیر ماهواره پیام را سال گذشته پرتاب کردیم و ماهواره ظفر را روز گذشته پرتاب کردیم.
منبع:
1.خبرگزاری تسنیم
2.خبرگزاری ایرنا
3.خبرگزاری ایسنا
4.باشگاه خبرنگاران
