.jpg "آیا وزیر خارجه سوئیس برای میانجیگری به تهران آمده است؟")
در اصفهان، وزیر خارجه سوییس پس از بازدید و آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری و صنایع‌دستی این شهر، دیداری با استادان دانشگاه صنعتی اصفهان داشت که برای گسترش تعاملات علمی، فرهنگی و دانشگاهی با آنها تبادل نظر و گفتگو کرد. دانشگاه صنعتی اصفهان مرکز هماهنگ‌کننده ارتباطات علمی با سوییس است. از سال ۹۷ تا امروز، همکاری این دانشگاه با دانشگاه‌های سوییس در زمینه‌های گوناگون ادامه دارد. از نظر سیاسی دیدار وزیر خارجه سوییس از ایران در رسانه‌های اروپا و آمریکا نیز انعکاس داشته است، بخصوص در شرایطی که «پمپئو» وزیر خارجه ترامپ، هفته گذشته ضمن اعلام مخالفت با انجام این سفر، از وزیر خارجه سوییس خواسته بود که آن را «لغو» کند. سفارت سوییس در تهران حافظ منافع آمریکا، کانادا و عربستان است. سخنگوی وزارت خارجه ما درباره محورهای اصلی گفتگوهای وزیر خارجه سوییس در تهران گفت: محورهای اصلی مذاکرات و دیدار ایشان، رایزنی و تبادل نظر درباره موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه روابط دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین موضوعات مربوط به کانال مالی سوییس خواهد بود. همان‌طور که قبلاً هم گفته شده تاکنون دو مورد تراکنش از طریق کانال سوییس انجام شده است که اولین آن به صورت آزمایشی در بهمن‌ماه سال گذشته صورت پذیرفت. در خرداد ماه سال جاری هم اولین عملیات رسمی این کانال انجام شد که هر دو مورد شامل انتقال اقلام دارویی با استفاده از منابع موجود ایران در سوییس بود.
دولت ترامپ نزدیک به چهار سال است که مدام بر طبل این خط خبری، سیاسی و تبلیغاتی می‌کوبد که ایران در محاصره کامل تحریم‌های حداکثری ما قرار دارد و سیاست «فشار حداکثری» ایران را در آستانه سقوط اقتصادی و محاصره کامل سیاسی در جهان قرار داده است. در حالی که اغلب تحلیلگران سیاسی ـ اقتصادی در صحنه بین‌المللی و بخصوص در اروپا و علی‌الخصوص در آمریکا در این روزها و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، گفته‌اند و می‌نویسند که ترامپ در بهره‌گیری از خروجش از برجام و ادامه اجرای سیاست یکجانبه‌گرایی خود شکست خورده است، اما هنوز پمپئو، نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و گشنر داماد ترامپ و نماینده تام‌الاختیار او در اجرای تثبیت رژیم صهیونیستی در منطقه، همچنان در توهم سیاسی برای اضمحلال جمهوری اسلامی ایران به سر می‌برند.
پیشینه روابط تهران و برن
دو کشور ایران و سوئیس از قرن هفدهم میلادی با یکدیگر رابطه دارند. ایران در سال ۱۹۱۷ سفارت خود در برن را افتتاح و در سال ۱۹۱۹ کنسولگری سوئیس در ایران شروع به فعالیت کرد که در سال ۱۹۳۶ به سفارت تبدیل شد. سرکنسولگری ایران در ژنو در سال ۱۳۳۶ شمسی گشایش یافت، ولی در ۱۳۸۰ تعطیل و وظایف آن به سفارت جمهوری اسلامی ایران در برن واگذار شد.
روابط دوستانه و متعادل میان دو کشور به همکاری‌های سیاسی مشخصی نیز منجر شد. با قطع روابط جمهوری اسلامی ایران با مصر و آفریقای جنوبی در زمان آپارتاید، سوئیس حفاظت از منافع ایران را در این کشور‌ها برعهده گرفت، البته سوئیس در طول تاریخ خود حافظ منافع کشورهای ایتالیا، استرالیا، کانادا، بریتانیای کبیر، ایرلند و نیوزلند، آفریقای جنوبی، لبنان و پس از قطع مناسبات ایران با آمریکا، حافظ منافع این کشور (۱۹۸۰ تا به حال) در تهران شد.
تحریم‌های آمریکا و سپس اتحادیه اروپا، تاثیر زیادی بر مراودات ایران و سوئیس نگذاشت؛ چنانچه سوئیس طی این مدت به‌طور معمول به ارسال تجهیزات صنعتی و سایر کالا‌های تجاری به ایران ادامه داد. با امضای برجام، روابط ایران و سوئیس هم تقویت شد. تنها چند هفته بعد از اجرایی شدن توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ، یوهان اشنایدر امان، رئیس وقت کنفدراسیون سوئیس که بالاترین مقام سیاسی این کشور است، در رأس هیئتی به ایران سفر کرد. گشایش بازار ایران همزمان با رفع تحریم‌ها چنان به مذاق سوئیسی‌ها خوش آمد که لیویا لوی، معاون وزیر اقتصاد سوئیس از آن به نام «بازار طلایی ایران» یاد کرد؛ بنابراین طی مدت کوتاه پس از برجام ۵ هیئت اقتصادی و تجاری سوئیسی برای رایزنی فرصت‌ها به ایران آمدند.
آیا سوئیس واقعا رویکرد مستقلی نسبت به سایر کشورهای اروپایی دارد؟
از سال ۲۰۱۸ که قرار بود یک سری تراکنش‌هایی بین ایران و اتحادیه اروپا صورت بگیرد، اما همچنان این مسئله عملیاتی نشده است و کشورهای اروپایی به تعهدات خود برای انجام تراکنش‌های مالی عمل نکرده‌اند، ولی اکنون به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی در حال اتخاذ سیاست‌های مستقلی خارج از سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان هستند.
سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان هم به مرور تحت فشار آمریکا به تعهدات خود در توافق نامه اینستکس عمل نکردند و این موضوع به مدت دو سال به تاخیر افتاد. اکنون کارشناسان بر این باورند که با توجه به شرایط حاکم بر جهان بعد از گسترش ویروس کرونا و به دلیل اینکه بسیاری از شرکت‌های اروپایی در آستانه ورشکستگی قرار گرفته اند، سوئیس به عنوان یکی از کشورهای صادر کننده و تولید کننده دارو‌های استراتژیک تمایل خود را برای همکاری دارویی با ایران اعلام کرده است.
اهداف سفر وزیر خارجه سوئیس به ایران چیست؟
حضور «ایگنازیو کاسیس» دیپلمات بلندپایه سوئیسی در تهران همزمان با یکصد سالگی روابط دوستانه دوکشور، از اراده طرفین برای تقویت روابط دوجانبه و همکاری برای کمک به حل مسائل منطقه ای و بین المللی حکایت دارد.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امورخارجه ایران محورهای اصلی مذاکرات و دیدارهای ایگنازیو کاسیس در تهران را که از روز یکشنبه آغاز شد، رایزنی و تبادل نظر درمورد موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین موضوعات مربوط به کانال مالی سوئیس اعلام کرد و توضیح داد: تاکنون دو مورد تراکنش از طریق کانال سوئیس انجام شده که اولین آن به صورت آزمایشی در بهمن ماه سال گذشته صورت پذیرفت. در خرداد ماه سال جاری هم اولین عملیات رسمی این کانال انجام گرفت که هر دو مورد شامل انتقال اقلام دارویی با استفاده از منابع موجود مالی ایران در سوئیس بود.
تارنمای سوئیس اینفو نیز ضمن اعلام سفر وزیر امور خارجه این کشور به تهران نوشت: این سفر به منظور بزرگداشت یک قرن روابط دیپلماتیک دو کشور انجام می شود. سوئیس دارای دستور «قدرت محافظتی» برای میانجی گری بین ایران و آمریکا، کانادا و عربستان سعودی است.
سوئیس، واقع در اروپای غربی، دارای سابقه طولانی بی‌طرفی در مناسبات جهانی است، به طوری که این کشور از سال ۱۸۱۵ تاکنون وارد هیچ جنگی نشده‌است. این کشور مقر بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی چون صلیب سرخ و سازمان تجارت جهانی است. یکی از دو دفتر اروپایی سازمان ملل نیز در این کشور و در شهر ژنو قرار دارد.
سرویس بین المللی شرکت پخش سوئیس، SWI swissinfo، گفته است که کاسیس در دیدار با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، رئیس جمهور حسن روحانی، و علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، طیفی از موضوعات از قبیل کانال تجارت بشردوستانه سوئیس، جدیدترین تحولات بعد از برجام، تحولات سیاسی خاورمیانه، حقوق بشر، روابط دوجانبه و موقعیت سوئیس به عنوان حافظ منافع را مورد بررسی قرار خواهد داد.
بررسی دوجانبه و بین الملل در مورد موضوعات مشترک
وزارت خارجه ایران، گفته است، در جریان این سفر طیفی از موضوعات دوجانبه و بین المللی بررسی خواهند شد.در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «محورهای اصلی مذاکرات و دیدارهای ایشان، رایزنی و تبادل نظر در مورد موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی و همچنین موضوعات مربوط به کانال مالی سوئیس خواهد بود.»
وزارت امور خارجه همچنین با اشاره به تماس «شتابزده» مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، با کاسیس در آستانه سفرش به ایران، گفته است این سفر ارتباطی با مناسبات ایران و آمریکا ندارد.
دستگاه دیپلماسی ایران تاکید کرد: «این سفر ربطی به مسایل روابط ایران و آمریکا ندارد... . تماس‌های شتابزده وزیرخارجه آمریکا با شخصیت‌هایی که قصد سفر به ایران دارند مساله تازه‌ای نیست و پومپئو از سر استیصال و ناچاری سعی میکند تا سیاست موهوم فشار حداکثری واشنگتن را به هرطریقی پیگیری نماید و لذا تلاش میکند کشورهای ثالث را از روابط عادی با ایران منصرف کند که البته تاکنون شکست خورده است.
گمانه زنی ها در مورد سفر وزیر خارجه سوئیس به ایران
یک دیپلمات سابق وزارت امور خارجه گفت: ترامپ وزیر امور خارجه کشور سوئیس که حافظ منافع کشورش در ایران است را برای ابلاغ پیام مذاکره خود به تهران فرستاده است.
جلال ساداتیان پیرامون سفر وزیر امور خارجه سوئیس به ایران اظهار کرد: در حال حاضر اکثر کشورهای اروپایی به صورت آشکار ایالات متحده آمریکا را در اهداف اخیرش علیه ایران همراهی نکردند و به همین دلیل در دو اقدام اخیرش یعنی تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و فعال کردن مکانیزم ماشه با مخالفت اعضای شورای امنیت رو به رو شد.
وی افزود: به نظر می‌رسد دونالد ترامپ با توجه به نا کامی‌های اخیر خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد و فرارسیدن موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، وزیر امور خارجه کشور سوئیس که حافظ منافع کشورش در ایران است را برای ابلاغ پیام مذاکره خود به تهران فرستاده است.
این دیپلمات سابق وزارت امور خارجه تاکید کرد: پاسخ ایران به پیشنهاد مذاکره ترامپ مشخص و بارها توسط وزارت امور خارجه و رهبری اعلام شده است که اگر آمریکا می‌خواهد با ایران مذاکره کند باید تمامی تحریم‌های ظالمانه‌اش علیه ایران را تعلیق کند و به برجام بازگردد و تعهد دهد که دست از تلاش برای فعال سازی مکانیسم ماشه علیه تهران بردارد.
حسن هانی زاده، کارشناس مسائل بین الملل درباره سفر وزیرخارجه سوئیس به ایران، گفت: «این سفر در چارچوب وساطت مالی سوئیس بین اتحادیه اروپا با ایران، تجزیه و تحلیل شدنی است. ازآنجایی که سوئیس یکی از کشورهای مهم اتحادیه اروپاست و حلقه اتصالی بین ایران و اروپا تلقی می‌شود، این سفر می‌تواند گشایشی برای تبادل مالی در چارچوب اینستکس ایجاد کند». وی با اشاره به اینکه معمولا آمریکا از طریق سوئیس پیغام‌های خود را به ایران ارسال میکند، گفت: «ایران میانجیگری کشور دیگری را نمی‌پذیرد؛ البته ترامپ هم که وضعیت شکننده‌ای دارد، نمی‌تواند وارد مذاکره شود؛ چراکه کمتر از دو ماه به انتخابات ریاست جمهوری این کشور زمان باقی مانده است».
همچنین نصرا. پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل۹۰ مجلس شورای اسلامی، گفته است: باید از سفر‌های مسئولان خارجی به کشور برای بیان شفاف مواضع ایران بهره گرفت. وی تاکید کرده است: «مهم‌ترین مسئله‌ای که وزیرخارجه سوئیس باید بداند، این است که اگر آمریکایی‌ها بخواهند به هر شکلی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران از طریق مکانیسم ماشه رقم بزنند -که اخیرا شاهد این تلاش مذبوحانه بوده ایم- ما در مجلس آماده ایم تا اقدام متقابلی انجام دهیم».
بر اساس اخبار دریافتی، امکان تأمین ارز از طریق منابع ارزی سوئیس میسر شده است و در آینده نزدیک گشایش‌هایی برای تأمین کالا‌های اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی میسر می‌شود.
برخی تحلیلگران معتقدند در نبود روابط دیپلماتیک و کنسولی بین ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران، به نظر می‌رسد گشایش فوق ناشی از مذاکرات با میانجیگری کشور سوئیس، میان ایران و آمریکا محقق شده باشد و تحقق این گشایش ها، ممکن است ناشی از نشان دادن چراغ سبز آمریکا به سوئیس برای آزادسازی برخی منابع مالی ایران باشد.
منبع:
1.اطلاعات / یکصد سالگی روابط ایران و سوییس
2.شهرآرانیوز / تحلیل و بررسی اهداف سفر وزیر امورخارجه سوئیس به ایران
3.روزنامه ابتکار / اهداف سفر وزیر خارجه سوئیس به ایران چیست؟ تهران، برن و یک قرن رابطه دیپلماتیک
