«فولاد»، «فملی» و « فارس»، سه نماد با بیشترین اثر منفی بر شاخص بودند.
ارزش و حجم معاملات بورس و فرابورس
ارزش معاملات بورس 8,648 میلیارد تومان و حجم معاملات آن به9.5 میلیارد سهم رسید. در فرابورس نیز ارزش معاملات 4,792 میلیارد تومان و حجم معاملات به 2.3 میلیارد سهم رسید.دلیل ریزش‌های سنگین بورس چیست؟
.jpg "افت ادامه‌دار بورس تهران/ دلیل ریزش‌های سنگین بورس چیست؟")
شاخص بورس این روزها مدام در نوسان است. رفت و آمدهای شاخص از کانال یک میلیون و 700 هزار تا یک میلون و 500 هزار، بیم سرمایه گذاران را هر روز بیشتر می کند. اقدامات سازمان بورس درباره ممنوعیت نوسان گیری، یا ممنوعیت معاملات الگوریتمی و یا ورود بانک ها به معاملات مستقیم هم نتوانسته است قفل بازار را بشکند. با این همه اما به صورت مدام در شبکه های اجتماعی کارشناسان و شبه کارشناسان به این فضای التهاب در بازار دامن می زنند. در حالی که قیمت بسیاری از سهم ها به نقاط جذاب رسیده اند و بالا رفتن قیمت ارز به طور طبیعی در بالا رفتن قیمت سهم بسیاری از شرکت ها اثر مسقیم دارد. با این همه اما سم پاشی ها علیه بازار سرمایه و ایجاد رعب در مردم همچنان ادامه دارد.
حال باید دید این فضاسازی به صورت هدفمند است و یا عده ای ناخواسته به آن دامن می زنند. ضمن اینکه خبر مهم سرمایه گذاری صندوق توسعه ملی در بازار سرمایه هنوز به طور عملی محقق نشده است، موضوعی که آن هم البته با موضع گیری هایی روبرو شد.
شروع سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس؟
پس از انتقال یک درصد از سهم صندوق توسعه به بورس برای بهبود شاخص‌ها، خبرهایی نیز مبنی بر آزاد شدن سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بورس منتشر شد. هر چند تاکنون از این سرمایه‌گذاری حرفی در محافل گفته نشده اما با اعلام سازمان بورس قرار است بانک‌ها از امروز در بورس سرمایه‌گذاری کنند. این خبر در نهایت به بی‌اعتمادی مردم نسبت به تصمیم‌های دولت برای بهبود وضعیت بازار سرمایه دامن زد و به جای اینکه سیگنال مثبتی برای افزایش شاخص باشد، آن را ۴۳ هزار واحد کاهش داد. فعالان بر این باورند که دولت برنامه‌ای برای عملکرد بازار سرمایه ندارد و می‌خواهد آن را به هر ترتیبی مثبت نگه دارد. به اعتقاد کارشناسان خرید و فروش بانک‌ها در بازار سرمایه می‌تواند با تورم همراه باشد و ثبت دارایی‌های پرریسک در ترازنامه بانک‌ها مشکلات پولی برای اقتصاد کشور ایجاد کند. علی صحرایی، مدیرعامل بورس نیز در اظهارنظری گفت:« ورود بانک‌ها به بورس سرمایه‌گذاری بلندمدت نیست و آنها پس از خرید می‌توانند هر زمان که صلاح دانستند طی یک تا دو سال آینده بفروشند و جزو سرمایه‌گذاری به حساب نمی‌آید.»
نوسان‌گیری روزانه، کاهش افت معاملات
چند روز پیش اخباری مبنی بر ممنوعیت نوسان‌گیری روزانه منتشر شد که به معنای «عدم امکان فروش سهام خریداری شده در یک روز» است. صحرایی معتقد است با این کار «ثبات بیشتری به بازار برگردد و از هیجانات بازار کاسته شود.» زمان بازگشتن روال سابق به بورس و رفع ممنوعیت نوسان‌گیری روزانه مشخص نیست.مدیرعامل بورس در این خصوص گفت:« این تصمیم که تا زمان اطلاع بعدی ادامه خواهد داشت، خواسته فعالان بازار مبنی بر کنترل شرایط غیرعادی و مصوبه نهاد ناظر بازار سرمایه برای سرمایه‌گذاری واقعی بوده و چندان هم پیچیده نیست.»او از این تصمیم حمایت کرده و ادامه داد: «اصولا چرا فعال حقیقی یا حقوقی که هنوز پولی پرداخت نکرده باید قادر به فروش سهامی باشد که در همان روز خریداری کرده است؟ از سوی دیگر زمانی که ناشران یا بازارگردان‌ها مسوولیت نقدشوندگی و اطمینان‌بخشی به بازار را به عهده می‌گیرند نباید با رفتار نوسان‌گیری و نا اطمینانی روبه‌رو شوند.» با وجود اینکه مسوولان دولتی و مدیران سازمان بورس تمام تلاش خود را برای بهبود وضعیت و جلوگیری از افت بیشتر شاخص در این بازار می‌کنند اما کارشناسان بازار سرمایه معتقدند این اقدام می‌تواند نقدینگی وارد شده به بازار سرمایه را به سرعت خارج کرده و به سایر بازارها ببرد. در این صورت نوسان قیمتی بیشتر، دور از ذهن نخواهد بود. با این حال کارشناسان دلایل متعددی را برای ریزش مطرح می‌کنند اما یکی از مهم‌ترین دلایل، عدم اعتماد مردم به بورس ارزیابی می‌شود.
برخی از آنها معتقدند مشکل اصلی بازار بی‌ارزش بودن بسیاری از سهم‌های بازار بوده به نحوی که سهامداران عمده حاضر نیستند از آن سهم حمایت کنند، سهم‌هایی که در سال ۹۸بیش از ۳۰برابر شده و حال دیگر ارزش سرمایه‌گذاری ندارند، عده دیگری از کارشناسان می‌گویند، مشکل اصلی بازار دخالت‌های دولت بوده و بازار راه خود را بالاخره پیدا خواهد کرد، تنیکالیست‌ها نیز معتقدند حداکثر ۱۴روز کاری برای رسیدن بورس به صعود باقی مانده است. دست آخر، اظهارنظرهایی وجود دارد که می‌گوید بی‌اعتمادی مردم به برنامه‌های اقتصادی دولت عامل ریزش بورس شده و بعد از رفع هیجان بازار به سمت مثبت بازخواهد گشت.
راه‌حل نجات بورس چیست؟
نگاهی به تاریخ نیم قرن فعالیت بازار سرمایه در ایران گویای آن است که صرف نظر از سیاست‌های کوتاه‌مدت، بازارسهام ایران عمدتا از یک چالش بزرگ رنج برده و آن، سیاست سرکوب قیمت‌ها و تعیین قیمت‌های دستوری است که به‌ویژه از ابتدای دهه۸۰ تا کنون همواره منجر به اوج و فرودهای زیادی در بازار سرمایه شده است. تعیین دستوری قیمت‌ها در بخش‌های مختلف اقتصاد همیشه پاشنه آشیل بازار سرمایه بوده چرا که به طور مستقیم بر درآمد شرکت‌های بورس تأثیر می‌گذارد.
سیاستگذاران در ۲دهه گذشته بدون توجه به واقعیت‌های بازار، قیمت‌هایی را تعیین می‌کنندکه همیشه غلط بوده است، چرا که قیمت‌ها در بلندمدت و در طول زمان، همیشه تحت‌تأثیر تورم رشد کرده‌اند و سیاست سرکوب قیمت‌ها تأثیری نداشته است.
واقعیت این است که بازار یک محیط پویا یا داینامیک است و تعیین قیمت‌های ایستا در قرنی که قیمت‌ها به صورت لحظه‌ای، تحت تأثیر مولفه‌های اقتصادی تغییر می‌کنند، منسوخ شده است. اگرچه برخی بحث تعیین قیمت‌ها براساس مکانیسم بازار، که با عنوان آزادسازی قیمت‌ها شناخته می‌شود را به سیاست‌های سوسیالیستی یا سرمایه‌داری پیوند می‌دهند اما واقعیت این است بحث آزادسازی قیمت‌ها ربطی به این موضوعات ندارد و مطابق با اصول علم اقتصاد است. تاکنون کتاب‌های اقتصاد خرد و کلان جداگانه‌ای برای این دو مکتب فکری نوشته نشده و هرچه هست یک علم اقتصاد است. اما در طول سال‌های گذشته به این موضوع در اقتصاد ایران توجهی نشده و اتفاقا یکی از بخش‌هایی که از این موضوع عمدتا آسیب دیده، بازار سرمایه است.
سیاست تعیین دستوری قیمت‌ها، منجر شده شرکت‌ها در فرایند صحیح زمانی، به منابع مالی برای افزایش سرمایه‌گذاری و رشد تولید دسترسی نداشته باشند و حتی در بسیار مواقع به کل از این منابع محروم شوند. این سیاست در عین حال در بلندمدت، منافع مصرف‌کننده‌ها را هم تامین نکرده چرا که قیمت‌ها در بازار در طول زمان رشد می‌کنند اما سود اصلی نصیب دلالان و واسطه‌ها می‌شود. به بیان دیگر تحت‌تأثیر این سیاست در سال‌های گذشته رانت زیادی بین واسطه‌ها توزیع شده و منافع آن نصیب مصرف‌کننده و تولیدکننده نشده است.
سیاست تعیین دستوری قیمت‌ها در عین حال باعث شده است که هم‌اکنون تناسب بین نسبت بازده دارایی شرکت‌های بورس با میزان سودآوری‌شان از بین برود. هم‌اکنون در بورس شرکت‌هایی وجود دارند که ارزش کل دارایی‌هایشان چند ۱۰ هزار میلیارد تومان است در حالی که میزان سود آنها یک‌بیستم تا یک‌پنجاهم این میزان است. این نشان می‌دهد که سیاست سرکوب قیمت‌ها موضوع مولدسازی دارایی‌ها را هم در بازار سرمایه از بین برده است و صرفا رانت توزیع کرده است.
هرچند اجرای سیاست آزادسازی قیمت‌ها به‌دلیل انحصاری که در بازارها ایجاد کرده، به‌راحتی میسر نیست اما تعیین قیمت‌ها مطابق با مکانیسم بازار، همین حالا می‌تواند درآمد شرکت‌های بورس را که درحال حاضر در محدوده ۱۵۰هزار میلیارد تومان است افزایش دهد و منجر به کاهش نسبت قیمت به درآمد(P/E) بازار سهام شود. واضح است که کاهش این نسبت در بازار سهام می‌تواند سوخت پرقدرتی برای رشد دوباره شاخص‌ها و کمک بزرگی به بالندگی بازار سهام باشد و سیاستگذاران می‌توانند از اجرای سیاست‌های حمایتی که عمدتا مبتنی بر پمپاژ نقدینگی جدید به بازار سرمایه است صرف‌نظر کنند و شاهد رشد دوباره بازار سهام باشند.
منبع:
1. اقتصاد نیوز/ بورس امروز قرمزپوش پایان یافت/ ریزش ۲۳ هزار واحدی شاخص
2. اعتماد آنلاین/ شاخص بورس باز هم ۵۵ هزار واحد کاهش یافت/ دلیل ریزش‌های سنگین بورس چیست؟
3. گسترش نیوز/ خطر ورود بانک ها به بورس ! + فیلم
4. همشهری آنلاین/ نزول بورس به نقطه حساس رسید | راه‌حل نجات بورس چیست؟
