با این حال در هفته ای که گذشت عباسعلی کدخدایی، قائم مقام شورای نگهبان در گفتگویی از احتمال کاندیداتوری زنان در انتخابات ۱۴۰۰ خبر داد. او گفت:« در همین انتخابات اخیر، تعداد خانم‌هایی که برای نمایندگی مجلس ثبت‌نام کردند و تائید صلاحیت شدند بسیار زیاد بود. از بین آنها تعداد ۱۶، ۱۷ نفر انتخاب شدند. یعنی خانم‌ها هم به خودشان رای نمی‌دهند، اینجا که دیگر شورای نگهبان مقصر نیست. پس دقیقاً مسئله ممنوعیت‌های قانونی نیست و پای مسائل فرهنگی در میان است. شاید در دوره‌ای ریاست جمهوری خانم‌ها هم اتفاق بیفتد؛ کما اینکه در هیچ دوره‌ای وزیر زن نداشتیم اما در دولت آقای احمدی‌نژاد یک وزیر زن هم منصوب شد. بنابراین، منع قانونی وجود ندارد و شاید در دوره‌های آتی رئیس جمهور زن هم داشته باشیم.» این جملات عباسعلی کدخدایی، دبیر شورای نگهبان درباره کاندیداتوری زنان در انتخابات است.»
.png "زنان و کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ / نامزدهای احتمالی زنان در انتخابات رییس جمهوری پیش رو")
طالقانی رد صلاحیت شد؟
اعظم طالقانی که دبیرکل جامعه زنان انقلاب اسلامی بود به عنوان اولین خانم در سال ۱۳۷۶ داوطلب ریاست جمهوری شد، اما شورای نگهبان صلاحیت او را تایید نکرد؛ موضوعی که فریده غیرت کارشناس مسائل حقوقی درباره آن گفته است: خانم اعظم طالقانی یک بار کاندیدا شدند که مخالفت‌هایی برای تایید صلاحیت او صورت گرفت، اما این مخالفت‌ها اصلا ارتباطی با جنسیت او نداشت.او در ادامه گفته است که اگر به قانون اساسی هم توجه کنید به خوبی می‌بینید که در آنجا هم ممنوعیتی برای ورود خانم‌ها مطرح نشده، بلکه موضوع رجال سیاسی مطرح است که در این زمینه هم تفاوت نظر وجود دارد که آیا واژه رجال سیاسی شامل خانم‌ها هم می‌شود یا خیر که معتقدیم بله می‌شود.
.png "زنان و کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ / نامزدهای احتمالی زنان در انتخابات رییس جمهوری پیش رو")
آیا زن طبق قانون اساسی می تواند رئیس جمهور شود ؟
« رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی الاصل ، تابع ایران ، مدیر و مدبّر ، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی ، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.»
رئیس جمهور بعد از مقام معظم رهبری، عالی ترین مقام رسمی کشور است(۱) و به عبارت دیگر بیشترین اختیارات اجرایی از آن اوست، مسئولیت امور برنامه وبودجه و امور استخدامی کشور را مستقیماً بر عهده دارد(۲) تمام بودجه سالانه کشور از طرف دولت تهیه می شود(۳) ؛ لذا تبیین و توضیح شرایط قانونی داوطلبان ریاست جمهوری برای تشخیص شایستگان این مقام ضروری و بایسته می نماید.یکی از شرایط مهم رئیس جمهور این است که باید از «رجال» مذهبی و سیاسی باشد .
در این نوشتار برای تبیین معنی رجال و پاسخ به سوال فوق ، این موضوع در دو بخش مورد بررسی قرار می گیرد: در بخش اول دیدگاههای موافقین و مخالفین ریاست جمهوری زنان مطرح می شود و در بخش دوم با استفاده از فنون و شیوه های تفسیر قانون، معنی رجال مورد بررسی قرار می گیرد.
.png "زنان و کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ / نامزدهای احتمالی زنان در انتخابات رییس جمهوری پیش رو")
دیدگاه موافقین و مخالفین ریاست جمهوری زنان
موافقین ریاست جمهوری زنان معنی رجال را شخصیتها ، نخبگان و بزرگان و ریاست جمهوری را وکالت و قدرت اجرایی می دانند نه ولایت و حکومت:۱. برخی ریاست جمهوری را یک قدرت اجرایی و وکالت می دانستند نه ولایت و تصریح نمودند که «در اینجا ولایت هم نیست و ولایت با رهبری است و فقط تنفیذ امر است و یک قدرت اجرائی و یک وکالت است
۲. گروهی غیر از ولایت و رهبری تصدی سایر مسؤولیت ها را برای زنان بدون مانع تلقی نموده و گفته اند « دخالت زن در سایر شئون حکومت [ غیر از ولایت و رهبری ] با وضع فعلی و تلقی کنونی که در دنیای متمدن از حکومت وجود دارد، دلیل متقنی بر منع آن موجود نیست و زن می تواند از پایین ترین سطح تا بالاترین ردهٔ حکومتی مانند وزارت و وکالت و نخست وزیری و ریاست جمهوری انجام وظیفه کند.»
۳.بعضی دیگر معنی اصطلاحی رجال را به معنی بزرگان، نخبگان و شخصیتها دانسته و تاکید نموده اند که «با توجه به تفسیر هایی که علما کرده اند و در فرهنگ لغت آمده ، معنی اصطلاحی کلمهٔ رجال به هیچ وجه نمی تواند مردان باشد بلکه به معنی بزرگان، نخبگان، شخصیتها و در واقع عقلای جامعه است »
.png "زنان و کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ / نامزدهای احتمالی زنان در انتخابات رییس جمهوری پیش رو")
دیدگاه مخالفین ریاست جمهوری زنان
در برابر مخالفین ریاست جمهوری زنان معنی رجال را مردان و ریاست جمهوری را نوعی ولایت و حکومت می دانند نه وکالت و قدرت اجرایی:۱.کسانی که خود در جریان قانونگذاری بوده اند می گویند مراد قانونگذاران از رجال، مرد بوده است« مذاکرات خبرگان اول قانون اساسی به روشنی نشان می دهد و من خود از نزدیک در متن گفتگوها بودم که بحث اول مساله رجولیّت بود یعنی رئیس جمهور باید مرد باشد و در سیستم حکومت اسلامی زنان نمی توانند به سمت حاکمیت بخصوص در سطح ریاست جمهوری دست یابند
۲.برخی دیگر وکالت بودن رئیس جمهور را نفی و آنرا حکومت می دانسته اند « بحث از مسوولیت است و این یک بار سنگینی است که اسلام همواره رعایت کرده است روی این اصل خواسته است حکومت و قضاوت در اسلام به زن نرسد و این از مسلمات فقه اسلام است. بنابر این اینکه فرمودند « وکالت » چنین مطلبی نیست و رئیس جمهور عین حکومت و قضاوت است
۳.بعضی با بررسی معنی لغوی رجال گفته اند «این اصطلاح[رجال مذهبی و سیاسی ] ، از یک سو مکن است صرف نظر از جنسیّت ( زن یا مرد ) معنای اعتباری شخصیّتهای سیاسی و مذهبی را متبادر به ذهن سازد . امّا از نظر لغوی «رجال» به معنای « مردان » در مقابل « نساء » به معنای « زنان»(۹) حکایت از آن دارد که داوطلبان ریاست جمهوری حتماً باید از میان مردان باشند»
۴. عده ای با استفاده از حقیقت و مجاز و تمسک به اصالت حقیقت در فقدان قرینه، رجال را به معنی مردان دانسته و گفته اند: «کلمه «رجال» دارای معنای مشخصی است و می دانیم اصل بر اینست که کلمات در معانی حقیقی خود بکار رفته اند و چنانچه معنای مجازی مد نظر گوینده باشد، لازم است قرینه ای دلالت بر آن نماید. بنابر این اصل بر آن است که منظور قانونگذار معنای حقیقی « کلمه» رجال بوده و در صور تیکه معنای مجازی آن یعنی افراد شاخص و برجسته در مذهب و سیاست بوده باشد، مقتضی است تا قرینه ای بر این معنی ارائه گردد.
.png "زنان و کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ / نامزدهای احتمالی زنان در انتخابات رییس جمهوری پیش رو")
واکنش ها به اظهارات کدخدایی
حجت الاسلام سید محمدعلی ابطحی، عضو مجمع روحانیون مبارز برداشت دیگری از حرف کدخدایی دارد و در توئیتی خطاب به سخنگوی شورای نگهبان نوشت:« آقای کدخدایی خودش هم می‌داند این شورای نگهبان به یک خانم اجازه کاندیدایی ریاست جمهوری را نمی‌دهد. گول زدن مثل خیلی کارهای دیگر در شأن شورای نگهبان نیست. خدا رحمت کند خانم اعظم طالقانی را، همه دوره‌ها کاندیدا می‌شد و تحصن هم می‌کرد و یکبار تأیید نشد.
زهرا شجاعی، فعال سیاسی اصلاح طلب نیز با محمدعلی ابطحی هم عقیده است و به خبرآنلاین می گوید: « « امیدوارم انگیزه آقای کدخدایی از بیان این سخن جذب مشارکت و حضور مردم در انتخابات نباشد و ریشه فکری و واقعی داشته باشد. لازمه آن هم این است که قبل از انتخابات تفسیر شورای نگهبان از رجل سیاسی مشخص شود تا خانم ها مطئمن شوند که این فقط یک بازی نبوده و سوءاستفاده ابزاری از آنان نمی شود.»
زهرا نژادبهرام از تمایل خود برای نامزدی در انتخابات خبر داده است
درحالی‌که زهرا نژادبهرام از تمایل خود برای نامزدی در انتخابات خبر داده است. الهام امین‌زاده، معاون حقوقی پیشین رئیس‌جمهوری، درباره تمایل به کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ تأکید کرده که هنوز به این مسئله فکر نکرده است. درباره دیگر کاندیداهای احتمالی زنان نیز فعلا به نام‌های ابتکار و مولاوردی اشاره می‌شود که احتمال حضور این دو نیز بسیار کم است. اصولگرایان نیز مرضیه دستجردی را دارند که اولین زنی است که مدیریت یک وزارتخانه را در کارنامه خود دارد؛ اما در اخبار انتخاباتی اصولگرایان احتمال حمایت از یک نامزد زن دور از انتظار است..png "زنان و کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ / نامزدهای احتمالی زنان در انتخابات رییس جمهوری پیش رو")
منبع:
1.ویستا / آیا زن طبق قانون اساسی می تواند رئیس جمهور شود ؟
2.باشگاه خبرنگاران جوان / آیا رئیس‌جمهور بعدی ایران زن است؟
3همشهری آنلاین / زنانی که می‌خواهند رئیس‌جمهور شوند | اما و اگرها برای نامزدی زنان در انتخابات ۱۴۰۰
4.خبرآنلاین / یک زن می تواند رئیس جمهور ۱۴۰۰ شود؟ /بله اگر رفتار جاهلی را کنار بگذاریم/ نَه چون نمی‌تواند با روسای جمهور مرد مذاکره کند
5.خبرآنلاین / ۴ کاندیدای زن احتمالی انتخابات ۱۴۰۰/ ریاست‌جمهوری زنان؛شاید وقتی دیگر؟
6.توییتر
.jpg "5 ابزار ضروری برای زنده ماندن در صعودهای زمستانی")
