نمایندگان دوره‌های قبل محکم در مقابل این خواست نخبگان ایستادند و آنقدر چانه زنی در مورد شفافیت آراء در مجلس را به تعویق انداختند که دوره‌شان تمام شد و مجلس یازدهم شروع به کار کرد. ناگفته نماند بسیاری از نمایندگان مجلس فعلی با همین شعار «شفافیت آراء» به میدان آمدند و سعی در گرفتن رأی از مردم داشتند، اما پس از گذشت حدود سه ماه از شروع کار مجلس انقلابی چیزی جز وعده در این امر دیده نشد.
موافقان و مخالفان
البته نمایندگان استدلال‌هایی دارند که باعث شده بحث در مورد این طرح کمی طول بکشد و قانونی کردن آن در پیچ و خم بررسی بماند. اغلب نمایندگان قائل هستند که با شفافیت آراء هر نماینده‌ای توسط یه عده‌ای می‌تواند تحت فشار قرار بگیرد و در صورتی که یک تصمیم در مجلس مانند برجام خساراتی را به کشور، نظام و مردم وارد کند، آن کسانی که به آن رأی مثبت داده‌اند مورد بازخواست قرار می‌گیرند. از طرفی در رای اعتماد و یا استیضاح دولتی‌ها می‌فهمند چه کسی با وزیر پیشنهادی مخالف بود و به او رای نداد و چه کسی با استیضاح موافق بود و به آن رأی مثبت داد.آن‌وقت است که امکان دارد نمایندگان از ناحیه دولت هم مورد بازخواست قرار گیرند و آینده کاری آنها و روابط حسنه برخی از آنان با دولت و وزرا به مشکل بربخورد. این استدلال تاکنون نتوانسته نخبگان را قانع کند تا از پافشاری بر روی این درخواست صرف نظر کنند. زیرا آنان محاسن شفافیت را از معایبش بیشتر می‌دانند. آخرین خبرها این است که فعلا این طرح در مجلس در دست بررسی است. حاجی دلیگانی نماینده شاهین شهر و میمه در پاسخ به سوال خبرنگار فرهیختگان که پرسید طرح شفافیت آرا در چه شرایطی قرار دارد و اقبال مجلس به این طرح به چه صورت است؟
گفت: «در کمیسیون آیین‌نامه کمیته‌ای متولی این طرح شده که چندین جلسه برگزار کرده و بررسی‌ها با حضور صاحب‌نظران و همچنین نمایندگان مرکز پژوهش‌ها انجام شده و به جمع‌بندی‌های خیلی خوبی رسیده‌اند و این طرح در آخرین جلسه کمیته هم که من حضور داشتم تقریبا نهایی شده است. البته دو هفته پیش نیز جلسه‌ای برای تشریح موضوع برگزار شد که به‌نظر می‌رسد گزارش این طرح آماده شده باشد و در دستور صحن علنی مجلس قرار گیرد.»
ابوترابی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس که از جمله طراحان یکی از طرح‌های شفافیت آرای نمایندگان است هم گفت: «از آنجایی که هم‌اکنون ساختار درستی نداریم، باید گفت شفافیت چاقوی دولبه است. در امور ملی شفافیت بسیار خوب است همانند مباحثی چون لوایح مربوط به پالرمو، CFT، برجام و... اما در امور محلی که اختلافات استان به استان و بعضا شهرستان به شهرستان است، این امر مناسب نیست. برای مثال در بحث استخدام‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد، اگر در این موارد شفافیت صورت گیرد، حریت نماینده گرفته می‌شود.»
عاقبت نظارت
البته جامعه نخبگانی در مورد نظارت بر رفتار نمایندگان هم درخواستی داشت که در این مورد ادوار گذشته مجبور شدند آیین‌نامه و کارگروهی برای نظارت بر رفتار و عملکرد نمایندگان وضع و منصوب کنند، که آن‌هم تاکنون نتوانسته کار خاصی انجام دهد و جلوی برخی تخلفات معدودی نماینده را بگیرد.حاجی دلیگانی در این خصوص هم گفت: «این طرح با هدف کارآمدکردن هیات نظارت است، این هیات تا الان بیشتر درخصوص مواردی اظهارنظر می‌کرد که طرح شکایت ازسوی افرادی یا مجراهایی مشخص صورت می‌گرفت و بعدا براساس قانون، آن مرجع قضایی نظر این هیات را می‌خواست که آیا مطالبی که مطرح‌شده در راستای وظیفه نمایندگی بود یا خیر. بنابراین به‌نظر می‌رسد با وضع موجود این هیات بتواند مسئولیت بیشتری را برای صیانت از مجلس و نمایندگان برعهده بگیرد.» ابوترابی نیز در این خصوص می‌گوید: «طرحی تحت‌عنوان نظارت بر عملکرد نمایندگان ارائه شده است، در این بحث بهترین کار بخش شفافیت مالی است که براساس آن، دارایی و پست و اقوام نمایندگان در سایتی کاملا شفاف در منظر عموم قرار گرفته است. حتی دریافت هرگونه هدیه نیز در این سایت درج می‌شود. منظور از اقوام پدر و مادر، فرزندان، برادر و خواهر است. این شفافیت را در آیین‌نامه نظارت بر رفتار نمایندگان در نظر گرفته‌ایم. نکته دیگر مربوط به مکاتبات نمایندگان است. مکاتبات باید از نمایندگان گرفته و به دبیرخانه مرکزی مجلس داده شود. این سه کار برای مبارزه با فساد ضروری است.»
او دلیل گرفتن مکاتبات از نمایندگان را اینچنین بیان می‌کند: «بعضا مشاهده می‌کنیم نمایندگان در ملاقات با مسئولان اجرایی، برای افراد مختلف درخواست پست و سمت می‌کنند. از آنجایی که این درخواست‌ها حضوری مطرح می‌شود، مفاسدی به همراه خواهد داشت. بنابراین با حذف حضور و دیدار فیزیکی نمایندگان و تجمیع این امر در دبیرخانه مجلس، قدمی در راستای کاهش فساد خواهیم برداشت.» برخی نمایندگان قائل هستند که طرح شفافیت و طرح نظارت بر رفتار نمایندگان و برخی ممنوعیت‌ها از جمله مکاتبات و قبول مسئولیت‌های دولتی هم‌زمان با نمایندگی مجلس، رای می‌آورد و نمایندگان از این طرح‌ها استقبال می‌کنند و برخی دیگر با آن مخالف هستند زیرا بر این نظرند که هر موضوعی قابل شفاف شدن و در مرعا و منظر قرار گرفتن ندارد. حال باید به انتظار نشست و تصمیم نمایندگان را مشاهده کرد.»
