سازمان ملل متحد (UN) برای اولین بار این روز را در 12 نوامبر 2009 برگزار کرد و از آن روز به بعد هر ساله در چنین تاریخی تمام جهان برنامه های این روز را به شیوه های مختلف مانند برگزاری همایش و انتشار مقالات مختلف، نصب پوستر و چاپ بروشورهای متعدد برای افزایش آگاهی در مورد این بیماری برگزار می کنند.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، ذات الریه نخستین بیماری عفونی کشنده در سراسر دنیا است و سالانه بیش از یک میلیون کودک زیر پنج سال بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می دهند.
طبق گفته پزشکان متخصص، قسمت عمده ای از مرگ و میر حاصل از این بیماری قابل پیشگیری است به این معنا که تشخیص و شناسایی زودهنگام در بیماریهای عفونی ریوی می‌تواند منجر به نجات بیمار و جلوگیری از آسیب شدید ریوی شود.
بیماری ذات الریه (پنومونی) چیست؟
ذات الریه (پنومونی) عفونت یا التهاب بسیار شدید ریه ها می باشد. در این بیماری حبابچه های هوایی موجود در ریه ها پر از چرک و سایر مواد مایع می شود و رسیدن اکسیژن به خون با مشکل مواجه می گردد. اگر اکسیژن موجود درخون شما کاهش یابد سلولهای بدن شما به درستی کار خود را انجام نخواهند داد. به همین علت و سایر علتهای ثانویه که موجب انتشار عفونت در داخل بدن می شود، امکان دارد فرد بمیرد. بیماری ذات الریه معمولاً در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسمها، برخی داروها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد.
علائم بیماری ذات الریه (سینه پهلو)
افراد مبتلا به سینه پهلو عفونی اغلب سرفه همراه با خلط، تب همراه با لرز شدید، تنگی نفس، درد قفسه سینه گزنده یا شدید در حین نفس کشیدن، و افزایش تعداد تنفس را تجربه می‌کنند، در افراد مسن ممکن است گیجی مشهودترین علامت بیماری ذات الریه باشد. علائم و نشانه‌های متداول در کودکان زیر پنج سال عبارتند از: تب، سرفه و تنفس سریع یا اشکال در تنفس.تب خیلی تعیین‌کننده نیست، زیرا در بسیاری از بیماریهای شایع دیگر نیز رخ می‌دهد، و ممکن است در کسانی که مبتلا به بیماری شدید و سوء تغذیه هستند، مشاهده نشود. علاوه بر این، سرفه اغلب در کودکان کمتر از ۲ ماه مشاهده نمی‌شود. علائم و نشانه‌های شدیدتر ممکن است شامل موارد زیر باشد: کبودی پوست، کاهش تشنگی، تشنج، استفراغ مداوم، افزایش یا کاهش شدید دمای بدن، و یا کاهش سطح آگاهی.
موارد باکتریایی و ویروسی سینه پهلو معمولاً دارای علائم مشابهی هستند. برخی از علتهای این بیماری با ویژگی‌های بالینی کلاسیک اما غیراختصاصی همراه است. سینه پهلو ناشی از لژیونلا ممکن است با شکم‌درد، اسهال، یا گیجی همراه باشد، حال آنکه سینه پهلو ناشی از استرپتوکوک با خلط قهوه‌ای مایل به سرخ همراه است و سینه پهلو ناشی از کلبسیلا ممکن است با خلط خونی همراه باشد که اغلب به آن عنوان "ژله ارغوانی" گفته میشود. سینه پهلو مایکوپلاسما ممکن است همراه با تورم گره‌های لنفاوی در گردن، درد مفاصل یا عفونت گوش میانی رخ دهد. سینه پهلو ویروسی به‌طور معمول بیش از سینه پهلو باکتریایی با خس خس سینه همراه است.
این بیماری چگونه تشخیص داده میشود؟
علائم شایع برای تشخیص بیماری ذات‌الریه تب بالا، بزرگ شدن غده‌های چرکی، احساس درد در قفسه سینه، کم شدن فاصله تنفس و خلط چرکین است اما گاهی فرد همه علائم بیماری را ندارد و پزشک با شنیدن صدای ریه‌ها، نوع تنفس و اختلالات آن و انجام آزمایشاتی مانند کِشت خلط و تست‌های اشعه ایکس درمی یابد که آیا در ریه‌های بیمار هوا انباشته شده یا عفونت و در صورت وجود عفونت بیمار مبتلا به بیماری ذات‌الریه است.
درمان ذات الریه
اگر فردی به ذات الریه مبتلا شد شانس بهبود آن تحت تأثیر شرایط معینی است. اگر فرد جوان باشد، بیماری وی سریع مشخص شده باشد، دفاع بدن وی در برابر بیماری بخوبی عمل کند و عفونت هنوز گسترش پیدا نکرده باشد و فرد فاقد هرگونه بیماری دیگری باشد، شانس بهبود بیماری در وی بیشتر است. در افراد جوان و سالم، درمان زودرس با آنتی بیوتیک ها، می تواند ذات الریه باکتریایی را درمان نموده، روند بهبود ذات الریه مایکوپلاسمایی را سرعت بخشیده و در درصدی از موارد ذات الریه دیکتزیایی می تواند کمک کننده باشد.هنوز درمان قطعی برای ذات الریه ویروسی یافت نشده است اگر چه می توان در بعضی از موارد از داروهای ضد ویروسی استفاده نمود. بسیاری از بیماران نیز می توانند در خانه درمان شوند. دارویی که برای درمان ذات الریه انتخاب می شود بر اساس قضاوت پزشک و ارگانسیم هایی است که سبب بروز ذات الریه شده اند. نیز بعد از آنکه درجه حرارت بدن بیمار به حد طبیعی بازگشت، باز هم داروها باید براساس توصیه های پزشک ادامه پیدا کنند، چرا که امکان دارد ذات الریه مجدداً عود کند . گاهی اوقات امکان دارد عود مجدد بسیار شدیدتر از بیماری اولیه باشد.
در کنار درمانهای آنتی بیوتیکی باید به بیماران درمانهای حمایتی نیز داده شود . گاهی اوقات باید به منظور افزایش اکسیژن خون به بیمار اکسیژن داده شود و در ضمن باید فرد یک رژیم غذایی مناسب نیز داشته باشد. در بعضی موارد نیز باید به بیمار دارو هایی داده شود که درد قفسه سینه را بهبود بخشیده و سرفه های شدید بیمار را آرام سازد.
درمان کامل این بیماری به چه عواملی بستگی دارد؟
اگر علائم بیماری ذات‌الریه شدید شد، باید فرد در بیمارستان بستری شده و داروهای مربوطه از طریق رگ‌های وریدی به بدن تزریق شود و در موارد خفیف بیمار در منزل بستری میشود و استراحت، مصرف زیاد مایعات و آب میوه طبیعی و مصرف داروها در درمان بیماری مؤثر بوده و باعث از بین رفتن عفونت در ریه‌ها میشود.
افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری پنومونی
بالاترین میزان خطر ذات الریه پنوموکوکی در بین افراد است که:
۱) دارای بیماریهای مزمنی نظیر بیماربهای ریوی، قلبی، کلیوی، کم خونی داسی شکل یا مرض قند می باشند.
۲) از بیماری بسیار شدیدی بهبود یافته اند.
۳) در مراکز نگهداری ویژه زندگی می کنند.
۴) افرادی که سن ۶۵ سال به بالا دارند.
اگر شما در گروه پر خطر هستید در مورد انجام واکسیناسیون حتماً از پزشک خود سؤال کنید.
پیشگیری از بیماری ذات الریه
از آنجایی که ذات الریه از جمله عوارض جانبی بیماری آنفولانزا می باشد. لذا پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا روش پیشگیری مناسبی جهت عدم ابتلا به ذات الریه است. امروزه واکسن هایی وجود دارند که می توانند در برابر پنوموکوک که منجر به بروز ذات الریه باکتریایی می شود مقابله کنند. پزشک شما می تواند تصمیم بگیرد که آیا شما یا یکی از اعضای خانواده شما نیاز به واکسن دارند یا خیر ؟ معمولاً این واکسن تنها برای افرادی تجویز میشود. که دارای شانس بالایی جهت ابتلا به این بیماری باشند.
آیا کرونا ویروس می‌تواند باعث بیماری ذات‌الریه شود؟
علامت اصلی عفونت در بیماری کووید ۱۹ در اکثر بیماران ناشی از درگیری ریه یا همان ذات‌الریه و یا پنومونی بوده که ممکن است با تنگی نفس، سرفه خشک و تب بالا همراه باشد، سه بیماری مشابه و شایع که علائمی بسیار شبیه به کرونا دارند شامل آنفلوانزا، سینوزیت و برونشیت هستند که ممکن است با کرونا ویروس جدید اشتباه گرفته شود و تشخیص این بیماری بر عهده پزشک متخصص و انجام راه‌های تشخیصی در این بیماری‌ها است.در بیماران مبتلا به کرونا در موارد شدید، عفونت می‌تواند به ویژه در افراد مسن، مبتلایان به بیماریهای قلبی و خودایمنی، باعث ذات‌الریه و حتی مرگ شود. همچنین ممکن است آنفلوانزا در کودکان، سالمندان و کسانی که مشکلات قلبی عروقی یا تنفسی دارند، با عفونت ریه (پنومونی یا ذات‌الریه) همراه شود، البته چنین حالتی در افراد سالم کمتر دیده میشود.
منبع:
1. نمناک/ تاریخچه روز جهانی ذات الریه و چند حقیقت مهم
2. دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اراک/ روز جهانی پنومونی
3. ایمنا/ به بهانه روز جهانی ذات‌الریه: آیا کرونا ویروس می‌تواند باعث بیماری ذات‌الریه شود؟
