به گزارش راسخون؛ از دهه‌های گذشته نسخه‌های مختلفی برای ساماندهی بازار خودرو از جمله قیمت و تولید پیچیده شده است، زمانی حواله حرف اول را می‌زد و در ابتدای دهه ۷۰ نیز قرعه‌کشی خریداران نهایی را مشخص می‌کرد. همان روندی که طی ماه‌های گذشته دوباره در دستور کار خودروسازان قرار گرفته و خریداران خودرو از میان گوی‌هایی که می‌چرخد، شناسایی می‌شوند.

اما همچنان دو نرخی بودن خودرو و اختلاف شدید قیمت کارخانه تا بازار باعث شده است تا ساماندهی این بازار به سرانجام مطلوبی نرسد. البته تشدید تحریم‌ها و خروج خودروسازان خارجی از فرانسوی، کره‌ای و حتی چینی؛ تعادل این بازار را بیش از پیش برهم زد. به طوری که با فاصله گرفتن تیراژ تولید خودروسازان نسبت به سال‌های قبل، تقاضا با افزوده شدن تقاضاهای سفته‌بازانه از عرضه سبقت گرفته است.

حال برای ساماندهی این بازار، مجلسی‌ها طرح تازه‌ای ارائه کرده‌اند. هرچند طرح نمایندگان مجلس دهم با عنوان ساماندهی بازار خودرو به دلیل ایرادات شورای نگهبان به سرانجام نرسید، اما نمایندگان مجلس یازدهم نیز دست به کار شده‌اند و طرح جدیدی تدوین کرده‌اند که یکی از پایه‌های اصلی آن را بورسی شدن خودرو تشکیل می‌دهد. با نهایی شدن این طرح خودروهای داخلی و وارداتی با تیراژ بالا تنها از مسیر بورس عرضه می‌شود.

تجربه عرضه بورسی خودرو

این درحالی است که بررسی روند سال‌های قبل نشان می‌دهد که تجربه این کار وجود دارد. در سال ۱۳۹۶ با بسترسازی‌های صورت گرفته درهشتم خردادماه ۱۳۹۶ برای نخستین بار ۵۰ دستگاه خودروی سراتو محصول شرکت سایپا با قیمت پایه ۸۷۲ میلیون و ۶۰۴هزار و ۴۴۶ ریال در بورس کالای ایران عرضه ‌شد. پیش از این خودروی سراتو در بورس کالا پذیرش شد تا سایپا بتواند پس از عرضه فیزیکی، از طریق انتشار اوراق سلف موازی برای این محصول خود تأمین مالی کند.

به این ترتیب امیدنامه پذیرش و درج سراتو در سایت رسمی بورس کالا قرار گرفت. نگاهی به اطلاعیه عرضه سراتو در بورس کالا نشان می‌دهد که این خودرو ۲۰۰۰cc آپشنال EFS با رنگ‌های سفید ۲۰دستگاه، نقره‌ای ۱۰دستگاه، قرمز ۱۰دستگاه و آبی ۱۰دستگاه در بورس کالا عرضه می‌شود.

همچنین مبالغ مربوط به مالیات ارزش افزوده، بیمه، شماره‌گذاری و خدمات جمعاً به مبلغ ۱۱۸ میلیون و ۳۰۵ هزار و ۵۵۴ ریال مازاد بر قیمت پایه از خریدار دریافت می‌شود. انتخاب رنگ به دلخواه مشتری خواهد بود، ولی تخصیص رنگ و اولویت‌بندی براساس سفارش‌گذاری صورت خواهد پذیرفت و عرضه به‌صورت نگهداری وجه است.

طرح ساماندهی بازار و صنعت خودرو از سوی مجلس نشینان از چندی پیش مطرح شده است. طرحی که گفته شد به زودی اجرا می شود و محور اصلی آن، عرضه خودرو در بورس کالای ایران به منظور شفافیت بالای معاملات این بورس و تحقق اهداف برای تبدیل خودرو به یک کالای مصرفی است. بر این اساس کلیات این طرح در هفته جاری در کمیسیون صنایع و معادن تصویب شد.

بر این اساس و به گفته نمایندگان مجلس، تمامی خودروهای مشمول طرح مذکور باید در بورس کالا عرضه شوند و در صورتی که خودروهای مشمول در بورس عرضه نشوند، جرم انگاری شده و خریدار مشمول تبصره (۱) ماده ۱۸ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌شود.

اولویت با چه کسانی است؟

اولویت تقاضا در این طرح با افرادی است که دارای کد ملی و گواهی راهنمایی رانندگی باشند و هیچ پلاک فعالی به نامشان نباشد. در طرح ساماندهی عرضه خودرو، خودروهای تمام برقی و هیبریدی تا سه سال از عرضه در بورس معاف هستند و شورای رقابت خودروهای مشمول طرح ساماندهی عرضه را مشخص می‌کند. درواقع این طرح مبتنی بر عرضه تنظیم شده خودرو در بورس است و شورای رقابت موظف است هر شی ماه یکبار خودروهای مشمول این طرح را با توجه به شاخص هایی مانند تورم، شدت فاصله قیمت کارخانه و بازار، تیراژ خودرو و نظایر آن مشخص کند.

بر این اساس مصارف مختلفی برای هزینه کرد مابه التفاوت قیمت فروش خودرو در بورس و قیمت پایه در نظر گرفته شده است که شامل ۲۰ درصد برای توسعه حمل و نقل عمومی و جایگزینی خودروهای فرسوده، ۱۰ درصد افزایش کمیت و کیفیت تولید خودرو و ۵۰ درصد پرداخت تسهیلات قرض الحسنه به خودروسازان برای تحقیق و توسعه می شود.

امکان واردات خودرو

در طرح ساماندهی عرضه و تولید خودرو، واردات خودرو تحت شرایطی دیده شده است. می توان از محل صادرات خودرو و قطعات آن یا صادرات نفت خام یا ارز بدون منشاء خودرو وارد کرد که شرایط فنی و کیفی خودرو را وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین می کند. در حال حاضر کلیات طرح مذکور در کمیسیون مصوب شده و جزئیات در جلسات آتی بررسی می شود.

خرید خودرو در بورس، هر سه سال یک بار

در بورس کالا به هر خودرو توسط بورس یک شناسه یا کد تعلق می‌گیرد که به این شکل خرید و فروش خودرو قابل ردیابی خواهد بود و هر شخصی می‌تواند هر سه سال یک بار با یک کد ملی، یک خودرو در بورس کالا خریداری کند و قبل از پایان سه سال مقرر نمی‌تواند اقدام به فروش آن کند.

اگر شخصی قبل از پایان سه سال، اقدام به فروش خودرو کند، باید ۸۰ درصد از مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت فروش بازار را به عنوان مالیات به دولت پرداخت کند و این موضوع برای از میان برداشتن دلالی است.

از مازاد قیمت تمام شده هر خودرویی که توسط کارخانه‌دار ساخته و به بورس ارائه می‌کند صندوقی در وزارت صمت تشکیل می‌شود که از محل آن، ۱۰ درصد به عنوان پاداش به تولیدکننده خودرو بابت افزایش کمی و کیفی خودرو پرداخت می‌شود.

پلاک گذاری خودرو بر حسب معاملات بورس

مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا در خصوص اینکه آیا حضور خودرو در بورس کالا میزان عرضه و تقاضا متعادل شود یا خیر؟ تصریح کرد: پیش بینی که در این طرح صورت گرفته قرار است تمام معاملات خودرو از این پس در بورس کالا مورد معامله شوند اما نکته ای که در این بخش باید به آن اشاره کرد قرار بر این است که حتی پلاک گذاری نیز بر حسب معاملات در بورس کالا صورت گیرد در نتیجه مجموع این اقدامات سبب می شود که تمام عرضه و تقاضا در مجموع روی تابلو بورس کالا قرار گیرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بورس کالا در خصوص زمان تحویل خودرو توسط شرکت خودرو ساز به مشتری نیز قانونی در نظر گرفته است یا خیر؟ تاکید کرد: بورس کالا به شدت در این خصوص حساسیت به خرج خواهد داد، به گونه که اگر زمان تحویل خودرو به مشتری طول کشد قطع به یقین با آنها برخورد و خسارت های وارده به مشتری از خودرو ساز اخذ خواهد شد.

دست دلالان را از خودرو کوتاه می کنیم

مدیر مطالعات بورس کالا در این خصوص که عرضه خودرو در بورس کالا تا چه حد می تواند مانع از فعالیت دلالان خودرو در بازار شود؟ اظهار کرد: هم اکنون از آنجایی که میزان عرضه و تقاضا یکسان نیست عاملی شده تا قیمت های معین نتواند بازار را تسویه کنند به همین دلیل در این قیمت ها با افزایش تقاضا از نوع کاذب مواجه شدیم.

فلاح افزود: تقاضای کاذب در بازار خودرو از نوع رانت است و این مسئله سبب شده تا سفته بازان به بازار خودرو هجوم آوردند، به گونه ای که میزان تقاضا نسبت به عرضه در بازار افزایش یافته و بازار دو قیمتی شود، اما اگر این معاملات خودرو به داخل بورس کالا بیاید قطع به یقین ما نمی گذاریم که چنین اتفاقی در بازار خودرو رخ دهد.

منبع:
1. گسترش نیوز/ شرایط خرید خودرو از بورس اعلام شد
2. ایسنا/ شرایط خرید خودرو در بورس
3. کاما پرس/ شرایط خرید خودرو از بورس ؛ سالی یک بار و فقط برای افراد گواهینامه دار
** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.