مستند «کودتای ۵۳» که محصول مشترک ایران و انگلستان است، تاکنون موفق به کسب نمره کامل ۱۰۰ درصد از سوی سایت سینمایی «راتن تومیتوز» شده و سایت IMDb نیز نمره بالای ۷.۹ را به این مستند بر اساس نقدهای سینمایی داده است.
«پیتر بردشاو» منتقد ارشد سینمایی گاردین با دادن ۴ ستاره از ۵ ستاره به مستند «کودتای ۵۳» آن را مستندی قدرتمند توصیف کرده که همچون یک فیلم داستانی هیجانی، جذاب است.
این فیلم که درباره وقایع سیاسی منتهی به کودتای ۲۸ مرداد است، طی یک دهه ساخته شده و تقی امیرانی، «پل زنتس»، امیر امیرانی و احمد کیارستمی تهیه کنندگی آن را بر عهده دارند.
فیلم مستند «هنر در خطر زندگی کردن» ساخته مینا کشاورز، بعد از حضور در جشنواره فیلم پوسان و دریافت جایزه بهترین فیلم مستند جشنواره و همچنین حضور در جشنواره فیلم مستند ایدفا، واجد شرایط بهترین مستند بلند اسکار ۲۰۲۱ شده است.
این مستند که محصول مشترک ایران و آلمان است، روایتی از تلاش گروهی از فعالان حقوق زن و وکلای زن برای تصویب قانونی برای مقابله با خشونت خانگی علیه زنان در ایران است. مینا کشاورز با مونوگ شخصی اش با مادربزرگی که دیگر زنده نیست تصویری از وضعیت خشونت خانگی علیه زنان در ایران ارائه می دهد.
نامزدهای نهایی اسکار ۲۰۲۱ روز ۱۵ مارس (۲۵ اسفند) اعلام می شود و مراسم پایانی نود و سومین دوره جوایز سینمایی اسکار نیز ۲۵ آوریل ۲۰۲۱ (۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ ) برگزار خواهد شد.
چرا "کودتای ۵۳" مستند شد؟
مستند بلند کودتای ۵۳ به کارگردانی تقی امیرانی با موضوع تاریخی و سرنوشت‌ساز کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از روز دوشنبه ۲۲ دی ماه در تعدادی از سینماهای «هنروتجربه» روی پرده رفت تا علاقه‌مندان به تاریخ و سینمای مستند بتوانند این اثر را روی پرده عریض به تماشا بنشینند.
همچنین این مستند در سایت هاشور به صورت آنلاین اکران شد. همزمانی اکران آنلاین با اکران در سینماهای هنروتجربه تجربه‌ای جدید در دوران کروناست.
مستند بلند کودتای ۵۳ (coup۵۳) موضوع مهم تاریخی و سرنوشت‌ساز کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را که منجر به سرنگونی دولت محمد مصدق شد، مورد بررسی قرار داده است.
کودتای ۵۳، در بخش نمایش ویژه چهاردهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت حضور داشت و در آیین اختتامیه این جشنواره جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را از آن خود کرد.
این مستند طی یک دهه ساخته شده و محصول مشترک ایران، انگلیس و آمریکا است..
تقی امیرانی کارگردان این اثر در یک گفتگوی مجازی در ابتدای صحبت‌هایش گفت: من با داستان کودتا و قصه دکتر مصدق بزرگ شدم، اما فکر نمی‌کردم، بتوانم روزی آن را بسازم. در واقع قصه کودتا من را انتخاب کرد.
در ادامه والتر مرچ درباره تجربه حضورش در این مستند بیان کرد: ابتدا قرار بود، ساخت این پروژه ۶ تا ۸ ماه طول بکشد و بنا بود فقط چهار روز کودتا را به تصویر بکشیم، اما بعد از سه ماه که از شروع کار گذشت، استودیویی که در آن کار را آغاز کرده بودیم همکاری خود را با ما متوقف کرد و ۶ ماه به دنبال استودیو بودیم که در ادامه باعث شد، زمان تولید فیلم طولانی شود.
امیرانی درباره مشکلات برای تولید این مستند افزود: برای راضی کردن افراد برای شرکت در فیلم، استفاده از منابع آرشیوی، پیدا کردن عکس، مقاله و کلنجار رفتن برای ساختار فیلم زمان زیادی صرف شد.
مرچ درباره همکاری مشترک در تالیف فیلم گفت: ما تدوینگران همیشه مانند نویسنده، نوعی نوشتار انجام می‌دهیم. تدوین این نوع فیلم‌ها مانند کار یک پیانیست سخت است و نباید کار یک تدوین‌گر در این نوع فیلم را نادیده گرفت. سال ۲۰۱۲ تقی را در نیویورک دیدم و با دیدن منابع و کتاب‌ها به کشفیاتی رسیدم که پیش از این در فیلم‌هایی با موضوع کودتا وجود نداشت.
تقی امیرانی راجع به دست‌اندرکاران نامدار که با شهرت جهانی در مستند «کودتای ۵۳» همکاری کرده‌اند گفت: اکثر کسانی که در فیلم شرکت کرده‌اند علاقه شدیدی به کار داشتند، آنها حقوقی که معمولاً در هالیوود دریافت می‌کنند را از ما نگرفتند. من هم ۱۰ سال حقوق نگرفتم. بیشتر هزینه صرف تدوین شد و همه گروه وفادارانه در کنار ما ماندند.
امیرانی درباره ایده و نوع کارتاکید کرد: وقتی ۱۱ سال پیش ایده فیلم شکل گرفت، قرار نبود کار به شکل مستند باشد بلکه قرار بود این کار به عنوان اولین فیلم داستانی من ساخته شود. وقتی شخصیت‌های اصلی فیلم را دیدم و با آنها از نزدیک صحبت کردم با خود گفتم مگر دیوانه‌ای؟ وقتی این افراد وجود دارند و خودشان داستان را با جزئیات تعریف می‌کنند چرا مستند نسازی؟ به علاوه حضور من و "مرچ" در فیلم ایده او بود.
مرچ درخصوص نقش پیش برنده امیرانی در قصه گفت: این واقعه داستان مجادله آمیزی است. ساختن آن به شکل حقیقت محض و دانای کل بسیار سخت است. امیرانی به دلیل حضور چندساله‌اش در خارج از ایران و مطالعه گسترده در زمینه کودتا و سایر موارد انتخاب شد. من به عنوان یک آمریکایی این موضوع را شنیده اما نسبت به آن شناخت کافی نداشتم.
امیرانی در بخشی دیگر از این گفت‌وگو درمورد مناقشات، مشکلات حقوقی و اکران «کودتای ۵۳» گفت: از روز اول سر راه فیلم ما، هر سدی که بگویید ساخته شد. باعث تعجب نیست وقتی فیلم ساخته و اکران شد هم به مشکل برخوردیم. اما ما پوست کلفت شده‌ایم. بعد از ۲۸ مرداد که مصادف با اکران مردمی فیلم بود به دلیل مشکلات حقوقی فیلم را پایین کشیدیم. ما چهار ماه جنگ را ادامه دادیم و فیلم همان نسخه اولیه و اصلی است و چیزی از آن حذف نشده است.
مرچ درباره علاقه خود به مقوله تاریخ و سیاست بیان کرد: اگر فرصت باشد خیلی به این فیلم‌ها علاقه مندم. اگر این نوع کارها قوی باشند، باعث تأثیر جهانی خواهند شد. تراژدی کودتای ۵۳ این موضوع بود که سی‌آی ای برای اولین بار به نیم کره دیگر رفت و در یک دولت دخالت کرد و بعدها باز این تجربه را در کشورهای دیگر ادامه داد.
امیرانی درخصوص نمایش فیلم در نقاط مختلف جهان و بازخوردهای آن گفت: برای یک فیلمساز هیچ چیز مهم‌تر از تجربه دیدن فیلم به همراه مخاطب در سالن نیست. خوشبختانه قبل از کرونا این فرصت را داشتیم. مردم در سالن میخکوب فیلم شده بودند. اکثر آمریکایی‌ها می‌گفتند ما اصلاً نمی‌دانستیم چنین ماجرایی وجود داشته است. اغلب دوستان انگلیسی بابت عملکرد دولتمردانشان با شرم با ما صحبت کردند و از ما عذرخواهی کردند.
مرچ در قسمت دیگری از این گفت‌وگو گفت: به نظرم بزرگترین فرق فیلم داستانی و مستند استخراج آنچه می‌خواهید از بین بسیاری از منابع است. تکنولوژی دیجیتال مست‌کننده است اما می‌تواند کیفیت را مخدوش کند. ما چهارماه درباره ساختارهایی که می‌توانستیم، داشته باشیم صحبت کردیم. یک کاغذ به نام ایکس داشتیم که به اتفاقات جدید اختصاص داشت به کاراکتر جدید و مهم که برنامه‌ریز کودتا بود، هم همان‌جا رسیدیم.
امیرانی در پایان با تاکید گفت: من به مستندسازان در داخل و خارج ایران افتخار می‌کنم. مستندسازی کار سختی است. دنیایی سوژه در مستند ایران است. خیلی مایلم در ایران فیلم بسازم. سوژه‌ای را انتخاب کنیم که با عشق آن را بسازیم. کسی با مستندسازی پولدار نشده است. سرنوشت این فیلم از سال ۳۲ نوشته شد. دکتر مصدق کارگردان این فیلم بود. ظلمی که به دکتر مصدق و ایران شد، باعث شد این فیلم ساخته شود.
فیلم مستند « هنر در خطر زندگی کردن » برنده جایزه بهترین فیلم مستند جشنواره فیلم پوسان
.jpg "ورود دو مستند ایرانی به ماراتن اسکار")
فیلم مستند « هنر در خطر زندگی کردن » ساخته مینا کشاورز، موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم مستند جشنواره بین المللی فیلم پوسان شد.
این فیلم که تولید امسال و محصول مشترک ایران و آلمان است، در ماه اکتبر اولین نمایش جهانی اش را در جشنواره فیلم شفیلد انگلستان پشت سر گذاشت و بعد از آن در جشنواره بین المللی فیلم پوسان در کره جنوبی و جشنواره فیلم Inconvenient در کشور لیتوانی به نمایش در آمد.
این فیلن به تازگی برای نمایش در بخش « بهترین های جشنواره ها » در جشنواره بین المللی فیلم مستند آمستردام ( ایدفا ) انتخاب شد و در ماه نوامبر بر روی پرده رفت.
منبع:
1. ایسنا/ ۲ مستند ایرانی در رقابت اسکار ۲۰۲۱
2. ایمنا/ چرا "کودتای ۵۳" مستند شد؟
3. ایرنا/ «کودتای ۵۳» در سینمای «هنر و تجربه»؛ مستندی متفاوت
4. وب سایت انجمن مستند سازان سینمای ایران/ « هنر در خطر زندگی کردن » بهترین مستند جشنواره پوسان شد
