به گزارش راسخون؛ امروز پنجم اسفندماه ۱۳۹۹ با پایان ضرب‌الاجل مندرج در «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» مصوب مجلس شورای اسلامی، با توجه به عدم لغو تحریم‌های ایران از سوی طرف غربی برجام، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی معاهده «ان.پی.تی» از سوی کشورمان متوقف شد.

دولت نیز روز گذشته با انتشار بیانیه‌ای بر اجرای این قانون تاکید و اعلام کرد؛ کلیه اقدامات لازم را بر اساس آئین نامه مصوب خود و حتی سریع تر از زمان تعیین شده توسط مجلس شورای اسلامی انجام داده و توقف اجرای اقدامات داوطلبانه فراتر از پروتکل الحاقی از تاریخ ۵ اسفندماه ۱۳۹۹ را در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۹۹ (۱۵ فوریه ۲۰۲۱) رسماً به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسانده و از تاریخ ۵ اسفندماه عملیاتی خواهد کرد.

چرا ایران اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد؟

کاهش تعهدات برجامی ایران طی سه مرحله و از اردیبهشت سال ۹۸ با تعیین و اجرای گام‌های ۵گانه، بالا بردن حجم و درصد غنی‌سازی و توقف نظارت‌های فراپادمانی پیگیری شده و ادامه خواهد یافت.

از اردیبهشت ۹۸ که با تصمیم شورای عالی امنیت ملی این روند آغاز شد آمریکا و اروپا به جای تصحیح رفتارهای اشتباه خود و عمل به تعهدات قانونی ذیل برجام تلاش نمودند که با بهره‌گیری از ابزارهای سیاسی و رسانه‌ای فشارها را به ایران افزایش داده و با هراس‌افکنی مانع گام برداشتن ایران در مسیر استیفای حقوق قانونی‌اش شوند.

اگرچه ایران یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به دلیل نشان دادن حسن نیت و اتمام حجت با طرف‌های حاضر همچنان و بدون دریافت هیچ امتیازی به اجرای تعهداتش ادامه داد لیکن این رفتار نجیبانه موجب شکل‌گیری باور غلط در مورد نیازمندی ایران به حضور در برجام حتی به قیمت دریافت نکردن هیچ امتیازی شد.

پس از تصویب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» از سوی مجلس شورای اسلامی، روند واکنش‌های ایران به بدعهدی طرف‌های اروپایی و آمریکایی در شکل و ماهیت دست‌خوش تحول قابل ملاحظه‌ای شد و کاهش زمان‌بندی شده تعهدات برجامی ایران در دو بخش اصلی یعنی موضوع «غنی‌سازی» و «نظارت‌های فراپادمانی» با جدیت بیشتری پیگیری شد.

یکی از نقاط عطف اقدامات ایران در بخش کاهش تعهدات در حوزه غنی‌سازی، آغاز فرآیند متوقف شده غنی‌سازی ۲۰ درصد برای تامین مصارف مورد نیاز کشور بود که حساسیت‌های زیادی را در طرف‌های غربی برانگیخت و نسبت به آن به صورت یکپارچه معترض شدند.

در این رابطه برخی تریبون‌های سیاسی و رسانه‌ای در داخل کشور نیز تحت تاثیر رعب‌افکنی و عملیات روانی کشورهای غربی توصیه می‌کردند که از انجام این اقدام حساسیت برانگیز به دلیل تبعات غیر قابل پیش‌بینی آن استنکاف شود.

غنی‌سازی ۲۰ درصد اما؛ با ایجاد سازوکارهای فنی مورد نیاز از سوی سازمان انرژی اتمی آغاز شد و کشورهای غربی نیز که دفتر بده‌کاری‌هایشان در عمل نکردن به تعهدات برجامی سیاه است نتوانستند به غیر از هیاهوهای رایج اقدامی برای انصراف ایران در زمینه بهره‌گیری از حقوق قانونی‌اش انجام دهند.

موضوع توقف نظارت‌های فراپادمانی به ویژه توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی بخش دیگری از برنامه کاهش تعهدات برجامی ایران بود که بر اساس قانون مصوب مجلس باید دو ماه پس از تصویب قانون اجرا می‌شد.

اگرچه مجموعه اقدامات ایران در زمینه کاهش تعهدات برجامی بر اساس حقوق مصرح در بندهای ۲۶ و ۳۶ انجام شده، اما به دلیل اینکه موضوع نظارت برای آژانس و طرف‌های غربی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است، تصمیم ایران برای محدود کردن نظارت آژانس به ضوابط پادمانی موجب افزایش کم‌سابقه سر و صدای غربی‌ها و متاسفانه برخی تریبون‌های داخلی شد.

در این رابطه برخی اظهارنظرهای رسانه‌ای در داخل و خارج از کشور از مرز توصیه به خویشت‌نداری فراتر رفت و به هشدار شدید در مورد احتمال شکل‌گیری «اسنپ بک» و ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و بازگشت تحریم‌ها (که البته همه آنها گسترده‌تر از قبل از برجام بازگشته است) تبدیل شد‌.

در چنین شرایطی ایران در تاریخ ۲۷ بهمن ماه قصد خود را برای اجرای قانون مصوب مجلس و اقدامات اجرایی ذیل آن که لغو نظارت‌های فراپادمانی را بدنبال دارد طی نامه رسمی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام نمود و متعاقب آن درخواست رافائل گروسی مدیرکل آژانس برای سفر به ایران مطرح شد.

سفر گروسی به تهران نه برای تاثیرگذاری بر اراده ایران در خصوص خودداری از اجرای قانون مجلس بلکه با هدف تعیین جایگاه نظارتی آژانس پس از اجرای قانون انجام شد.

با این وجود چنانچه در بیانیه مشترک ایران و آژانس و پیوست آن تصریح شده؛ نظارت‌های ضروری آژانس از این به بعد بر اساس چارچوب‌های ذکر شده در پیوست بیانیه انجام خواهد شد که البته هیچ‌کدام ماهیت فراپادمانی نخواهد داشت.

توقف اجرای پروتکل الحاقی؛ اهرم فشار یا راهی برای احقاق حق ایران

اکنون مهلت مورد نظر مطابق با تصمیم مجلس و ابلاغ دولت رو به پایان و زمان تحقق وعده داده شده است. باید دید که سه شنبه پنجم اسفند ماه، توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران می‌تواند اهرم فشاری علیه واشنگتن برای برداشتن تحریم‌ها باشد؟

از دیدگاه رهبر انقلاب، رئیس جمهور، پارلمان نشینان و وزارت امور خارجه، تهران هنوز هیچ تغییری در سیاست واشنگتن در خصوص توافق هسته‌ای مشاهده نکرده است و تحریم‌ها همچنان ادامه دارد. در جریان توافق امنیتی مونیخ، برخی پیش بینی کرده بودند که شاید «بایدن» تصمیم آمریکا برای برداشته شدن تحریم‌ها را اعلام کند، اما بازهم چنین اتفاقی نیفتاد.

آمریکا و آمادگی برای دیپلماسی بدون اقدام عملی!

هرچند آمریکایی‌ها بر گزینه دیپلماسی و مذاکره در رابطه با پرونده ایران تاکید می‌کنند، حاضر نیستند اقدام عملی در ارتباط با تحریم‌ها داشته باشند و با اعتماد آفرینی تلاش خود برای بازگشت به برجام را نشان دهند؛ بیشتر آنچه تا الان نظیر آمادگی برای مذاکره گفته شده، ژست آمادگی برای در پیش گرفته شدن دیپلماسی بوده است.

باید صبر کرد و دید ایران با اقدام جمهوری اسلامی ایران برای کنار گذاشتن اجرای پروتکل الحاقی اتفاقی بین طرفین خواهد افتاد یا آمریکایی‌ها با در پیش کشیدن موضوعاتی نظیر موشک و قدرت منطقه‌ای ایران ـ که بار‌ها از سوی مقامات ارشد جمهوری اسلامی اعلام شده ـ جای هیچ گونه صحبت و مذاکره‌ای ندارد، باز راه را به بیراهه می‌کشانند؟!

واکنش مقامات غربی به اقدام ایران: عصبانیت توأم با وقاحت

اقدام ایران در توقف اجرای پروتکل الحاقی البته با واکنش مقامات غربی مواجه شد. «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا طی سخنانی گفت: ایران باید به تعهداتش به پادمان‌ها و توافق با آژانس بین‌المللی‌انرژی اتمی‌ و دیگر تعهدات بین‌المللی خود عمل کند.

وی همچنین ضمن تکرار ادعاهای قبلی خود افزود: «همان‌طور که پرزیدنت «جو بایدن» گفته هر وقت ایران به تعهداتش در برجام برگردد واشنگتن نیز به این توافق بازخواهد گشت. ما با متحدانمان کار خواهیم کرد تا بندهای برجام را طولانی‌تر و تقویت کنیم و دیگر نگرانی‌ها از جمله رفتارهای منطقه‌ای و مسئله موشکی ایران را رفع کنیم.»

«هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان و از طرف‌های بدهکار برجام نیز در آستانه نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل همچون دیگر شرکای اروپایی خود در توافق هسته‌ای، با انداختن توپ در زمین ایران، نجات برجام را به تعهد کامل جمهوری اسلامی ایران به مفاد این توافق هسته‌ای منوط کرد.

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت: این اتحادیه درخصوص توافق هسته‌ای ایران تماس‌های دیپلماتیک مهمی ‌با همه طرف‌های این توافق و همچنین آمریکا دارد تا ببیند امکان بازگشت مجدد آمریکا به توافق هسته‌ای وجود دارد یا خیر.

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌نیز پس از ‌ترک ایران و ورود به فرودگاه وین در جمع خبرنگاران گفت که پروتکل الحاقی پس از 23 فوریه (امروز) اجرا نخواهد شد و دسترسی کمتری پس از این تاریخ وجود خواهد داشت اما‌ ترتیبات با ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ‌اجازه می‌دهد تا میزان ضروری برای نظارت را حفظ کند.

از سوی دیگر وزارت خارجه چین خواستار بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای ایران برای حل بن‌بست موجود شد. «وانگ ونبین» سخنگوی این وزارتخانه به خبرنگاران گفت چین همیشه معتقد است که بازگشت ایالات متحده به برجام تنها راه درست برای حل بن‌بست ایجاد شده در ارتباط با توافق هسته‌ای است.

بیانیه سه کشور اروپایی درباره توقف اجرای پروتکل الحاقی

«دومینیک راب»، وزیر خارجه انگلیس، «هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان و «ژان ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه به عنوان سه کشور اروپایی طرف ایران در برجام بیانیه‌ای مشترک درباره توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی صادر کردند.

ترجمه متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

ما، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده عمیقاً از اینکه ایران از امروز اجرای پروتکل الحاقی و تدابیر شفافیت‌ساز خود ذیل برنامه جامع اقدام مشترک را به حالت تعلیق درآورده متأسفیم.اقدامات ایران در حکم نقض بیشتر تعهداتش ذیل برجام است و نظارت‌های پادمانی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به طرز محسوسی کاهش می‌دهند.

سه کشور اروپایی از لحاظ اهمیت دادن به ماهیت خطرناک این تصمیم همسو هستند. این اقدام، دسترسی آژانس اتمی به سایت‌ها و اطلاعات پادمانی مرتبط را به طرز محسوسی کاهش خواهد داد. اقدام مذکور همچنین توانایی آژانس اتمی برای راستی‌آزمایی و نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران و فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای را محدود خواهد کرد.

ما از تلاش‌های ادامه‌دار مدیر کل آژانس اتمی و دبیرخانه آژانس در زمینه نظارت و راستی‌آزمایی‌ تعهدات هسته‌ای ایران تقدیر کرده و کاملاً حمایت می‌کنیم.ما حصول تفاهم دوجانبه موقت میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران که امکان دسترسی به برخی اطلاعات معین را برای سه ماه حفظ می‌کند مد نظر داریم.

از ایران می‌خواهیم تمامی اقداماتی که باعث کاهش شفافیت می‌شود را به عقب برگردانده و همکاری‌های کامل و به موقع را با آژانس اتمی به عمل آورد.هدف ما همچنان حفظ برجام و حمایت از تلاش‌های جاری دیپلماتیک برای رسیدن به راه حل مذاکره‌محوری است که امکان بازگشت ایران و آمریکا به رعایت کامل تعهدات برجامی‌شان را فراهم می‌کند.

واکنش کاربران

منبع:
1. کیهان/ اجرای پروتکل الحاقی متوقف شد/ گام دوم ایران برای لغو تحریم‌ها
2. نور نیوز/ چرا ایران به توقف اجرای پروتکل الحاقی رسید؟
3. تابناک/ توقف اجرای پروتکل الحاقی؛ چه اتفاقی بین ایران و آمریکا می‌افتد؟!
4. مشرق نیوز/ بیانیه سه کشور اروپایی درباره توقف اجرای پروتکل الحاقی

** درج توییت های کاربران توییتر نشان از تایید یا رد آنها نیست و صرفا برای آگاهی مخاطبین درج می شود.