مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا و شروین شکوهی، رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان در کنار بسیاری از متخصصان تأکید می‌کنند که هراس مردم بی‌اساس است و دلیلی برای وحشت نیست.
قارچ سیاه تجربه جدیدی در ایران نیست
دکتر مسعود مردانی درباره بیماری عفونی قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس، گفت: این بیماری در همه نقاط دنیا ممکن است رخ دهد. بیماری قارچی مهاجم که بیشتر مخاط بینی و ریه را درگیر می‌کند و بیمارانی که کورتون با دُز بالا دریافت می‌کنند، ممکن است گرفتار این بیماری شوند. بیمارانی که در هند به دلیل کرونا در حد بالایی دگزامتازون دریافت کرده بودند، دچار بیماری قارچ سیاه شدند.
وی با تاکید بر اینکه این بیماری از کرونا کشنده‌تر است، اظهار کرد: درمان بیماری به داروی ضدقارچ نیاز دارد که در هند شاید به دلیل مسائل مالی نتوانستند به بیماران بدهند و بیماری نیز گسترش بیشتری یافت. چند ماه قبل یک مورد از ابتلا به بیماری قارچ سیاه در بیمارستان لقمان داشتم که به دلیل تزریق دگزامتازون زیاد این بیماری را گرفت و پس از بهبود از کرونا ۴ تا ۶ هفته هم درمان عفونت قارچی را دریافت کرد و با حال عمومی خوب از بیمارستان مرخص شد.
مردانی ادامه داد: به هیچ عنوان مردم به شکل سرخود اقدام به مصرف کورتون نکنند. در صورتی که بیماری به چشم برسد باید چشم تخلیه شود.
گزارش تنها ۵ مورد ابتلا در یک سال گذشته
بیماران دیابتی که مبتلا به کرونا می‌شوند، بیشتر در خطر گرفتارشدن به قارچ سیاه هستند. پیام طبرسی، رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری این موضوع را مطرح می‌کند و می‌گوید: «بیشترین موارد ابتلا به قارچ سیاه در میان بیماران مبتلا به دیابت گزارش می‌شود. علت آن هم کاملا مشخص است. دیابت این افراد پس از ابتلا به کرونا، از کنترل خارج می‌شود. به همین دلیل برای درمان این افراد، کورتون تجویز می‌شود و این مسئله آنها را معرض ابتلا به موکورمایکوزیس قرار می‌دهد.»با این همه اما طبرسی این اطمینان خاطر را می‌دهد که شیوع این بیماری آن قدر نیست که نگرانی ایجاد کند اما به هر حال وجود دارد و باید مراقب بود: «میزان مرگ‌ومیر در اثر این بیماری، ۵۰ درصد است. در یک سال گذشته حدود ۵ مورد ابتلا در ایران گزارش شده که ۲ مورد از بیماران، جانشان را از دست دادند. تمام این بیماران دیابتی بودند و درگیری ریویی بالایی داشتند که ابتلا به قارچ سیاه، منجر به مرگ‌شان شد.»
به گفته این متخصص، هم‌اکنون، مهم‌ترین خطر، کرونا به دلیل کشندگی بالای آن است نه قارچ سیاه: «دلیل شیوع بالای این بیماری در هند، بالابودن جمعیت و آمار قابل توجه بیماران مبتلا به دیابت آنهاست. طی مدت اخیر هم با توجه به بحران کرونا مصرف کورتون به‌شدت افزایش پیدا کرده که این عوامل موجب افزایش بیماران کرونایی مبتلا به موکورمایکوزیس شده است.»
ایمنی پایین، دلیل ابتلا
نگرانی بالای مردم نسبت به ابتلا به قارچ سیاه، موضوعی است که از نظر شروین شکوهی، رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان، بی‌اساس است؛ چراکه این بیماری همیشه وجود داشته و نباید آن را پررنگ کرد. او می‌گوید: «تمام پزشکان متخصصان در حوزه عفونی حتی پیش از کووید-۱۹ بیماران مبتلا به این قارچ را دیده‌اند. این بیماری به‌هیچ‌وجه قابل انتقال نیست. اسپور قارچ موکورمایکوزیس در بینی هر فردی وجود دارد و اگر شخصی به دلیل کرونا بستری شود، ممکن است بعد از چند روز همان اسپور شروع به ریشه و خراب‌کردن سینوس‌ها کند. این قارچ برای افرادی با سیستم ایمنی سالم مشکلی ایجاد نمی‌کند اما در کسانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند می‌تواند منجر به بیماری شود.»به گفته این متخصص، ایمنی کم افراد دارای بیماری زمینه‌ای، خود بیماری کووید-۱۹ و کاهش ایمنی بر اثر استفاده از داروهایی برای درمان کرونا تجویز می‌شود، منجر به عفونت موکور می‌شود؛ «از روز اول پاندمی کرونا هم ما با این بیماری مواجه بودیم و همین حالا هم، بیماری دارم که مبتلا به این عفونت است. این بیماری قارچی در سال‌های گذشته وجود داشته و همیشه هم مهم بوده، بنابراین اتفاق جدیدی نیست.»
او درباره نشانه‌های ابتلا به این بیماری می‌گوید: «نشانه‌های ابتلا به این بیماری، درگیری سینوس‌هاست. این بیماری در تعداد بسیار کمی از مبتلایان به کرونا به دلیل پایین‌بودن ایمنی بدن، داروها و حمله قارچ به بافت‌های سالم سینوس، ایجاد می‌شود و اگر زود تشخیص داده نشود، منجر به مرگ می‌شود.»
نیازی به وحشت نیست
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا هم معتقد است که نباید مردم را نگران کرد. او با انتقاد از اخبار منتشرشده درباره عوارض نگران‌کننده ابتلا به بیماری قارچ سیاه در روزهای گذشته می‌گوید: «واقعا نمی‌دانم با وجود این که مردم با استرس و اضطراب‌های زیادی مواجهند، چرا باز هم برخی افراد با مطرح‌کردن کشندگی قارچ موکورمایکوزیس این نگرانی‌ها را دامن می‌زنند. موکورمایکوزیس همیشه در بیماران دارای قند بالا عفونت‌های سیستمیک را رقم می‌زند که در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان است و اصلا ما به‌عنوان قارچ سیاه از آن یاد نمی‌کنیم.»
به گفته محرز، این گونه نیست که اگر در هند، میزان ابتلا به این بیماری بالا رفته بنابراین ما در آینده نزدیک با شیوع آن در ایران مواجه می‌شویم؛ چرا که این بیماری مسری نیست: «در ایران این بیماری عفونی وجود دارد اما میزان ابتلای آن بالا نیست و نیاز به ایجاد چنین هراس و وحشتی در میان مردم ندارد. در کنار همه اینها، در میان قارچ‌ها، موکورمایکوزیس کمترین میزان انتشار را دارد.»
او درباره انتشار این بیماری از طریق دستگاه‌های اکسیژن‌ساز هم توضیح می‌دهد: «نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم که این دستگاه‌ها عامل انتشار قارچ از فردی به فرد دیگر نباشد اما دستگاه‌های اکسیژن‌ساز به طور مداوم، در حال ضد عفونی و استریل شدن هستند. از ابتدای پاندمی کرونا تاکنون هزاران بیمار مبتلا درمان شده‌اند اما تعداد افرادی که به این قارچ مبتلا شده‌اند، بسیار کم است.»
بیماری مرموز «قارچ سیاه» چیست؟
.jpg "ماجرای بروز")
این بیماری توسط گروهی از کپک‌ها به نام «موکورمیستس» ایجاد می‌شود که در سراسر محیط از جمله در خاک و گیاهان زندگی می‌کنند.
«موکورمیکوزیس» در سراسر جهان، از جمله در آمریکا و استرالیا دیده می‌شود.
این بیماری می‌تواند در بیمارستان‌ها، معمولا توسط بیماران آسیب پذیر پیوندی، هنگامی که کپک‌ها روی ملحفه‌های بیمارستان قرار می‌گیرند، از طریق سیستم‌های تهویه یا از طریق چسب منتقل شوند.
«کولیگنون»، گفت «آنها یک خانواده از قارچ‌ها هستند که وارد سینوس شما می‌شوند و در آنجا رسوب می‌کنند و می‌توانند به فضای سر شما راه پیدا کنند و هنگامی که سیستم ایمنی بدن شما نمی‌تواند آنها را تحت کنترل درآورد، آنها به پایه مغز شما حمله می‌کنند و در آنجا یک مشکل واقعی به وجود می‌آورند که بسیار جدی است.»
به گفته وی، «شما همچنین می‌توانید به عفونت‌های قارچی در مکان‌هایی که کار ساخت و سازهای زیادی در زمین انجام می‌شود، مبتلا شوید، زیرا این ساخت و سازها باعث گرد و غبار زیادی در منطقه می‌شود.»
این نوع قارچ‌ها معمولا استنشاق می‌شوند و در حالی که سیستم ایمنی بدن اکثر افراد می‌تواند آنها را از بین ببرد؛ افرادی که مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت یا سرطان خون هستند یا افرادی که از داروهایی مانند استروئیدها استفاده می‌کنند که توانایی بدن در مبارزه با میکروب‌ها را کاهش می‌دهد، مستعد ابتلا به آن هستند.
این عفونت معمولا بسیار نادر است؛ سالانه حدود ۵۰۰ مورد در آمریکا قبل از همه گیری رخ می‌داده است.
چرا این قارچ اکنون در هند ظاهر شده است؟
«کولیگنون»، می‌گوید «کووید-۱۹ در حال ایجاد شرایطی برای ادامه این عفونت است؛ سیستم ایمنی بدن توسط ویروس به خطر می‌افتد و به خصوص در بیمارانی که دیابت نیز دارند، موکورمیستس دیده می‌شود.»وی اظهار داشت «ما در حال حاضر اگر بیماری در نهایت تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرد، استروئیدهای زیادی با دوز بالا به افراد مبتلا به کووید-۱۹ می‌دهیم، زیرا استروئیدها به درمان التهاب کمک می‌کنند؛ اما متاسفانه استروئیدها سیستم ایمنی بدن شما را نیز سرکوب می‌کنند.»
این مقام بهداشت جهانی افزود «بنابراین به همین دلیل است که ما دوست نداریم بیش از حد لازم استروئید به بیماران بدهیم.»
سیستم‌های بهداشتی در هند تحت فشار شدیدی قرار دارند و محیط‌های شلوغ باعث گسترش بیشتر این عفونت می‌شود.
آمار ابتلا به «قارچ سیاه» در هند
بنا بر گزارش «هندوستان تایمز» و به استناد مدارک دولتی، در حال حاضر دست‌کم ۷۲۵۰ بیمار مبتلا به این عفونت در هند وجود دارد.
تنها در ایالت ماهاراشترا بیش از ۲۰۰۰ مورد گزارش شده و مقامات می‌گویند در ایالت گجرات که محل زندگی نخست‌وزیر نارندرا مودی است، حدود ۱۲۰۰ مورد به ثبت رسیده است.
هم اکنون حداقل ۹ ایالت هند، این عفونت را یک «اپیدمی» اعلام کرده‌اند و چند شهر نیز بخش‌های ویژه‌ای را در بیمارستان‌ها به این بیماری اختصاص داده‌اند.
آمار رسمی مرگ و میر ناشی از ابتلا به «قارچ سیاه» اعلام نشده است، اما احتمال داده می‌شود که تاکنون دست‌کم ۲۱۹ نفر جان خود را از دست داده باشند.
«قارچ سیاه» چگونه درمان می‌شود؟
در حال حاضر هند با کمبود شدید «آمفوتریسین بی» نیز روبروست که اصلی‌ترین داروی ضد قارچ برای درمان مبتلایان محسوب می‌شود.
دولت و شرکت‌های دارویی این کشور که زمانی «داروخانه جهان» توصیف می‌شد، در تلاشند تا تولید این دارو را افزایش دهند. این در حالی است که آمولیا نیدهی، یک فعال بخش بهداشت در انتقاد از عملکرد مقامات می‌گوید: «دولت باید همان زمانی که اولین مورد ابتلا به این بیماری قارچی شناسایی شد برای تامین دارو اقدام می‌کرد؛ قرار نیست مردم برای داروهای نجات دهنده زندگی التماس کنند.»
این عفونت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
علائم این عفونت شامل درد و قرمزی در اطراف چشم و بینی، تب، سردرد، سرفه، استفراغ همراه با خون، ترشحات سیاه و خونی بینی، درد در یک طرف صورت و در سینوس ها، تغییر رنگ روی بینی به رنگ سیاه، درد دندان و تاری دید، است.برای تایید تشخیص ممکن است از نمونه‌های مایع و بافت استفاده شود.
چگونه پیشگیری و درمان می‌شود؟
«کولیگنون»، می‌گوید «درمان موکورمیکوزیس گران و دشوار و میزان مرگ و میر آن تا ۵۰ درصد است.»وی افزود «ما معمولا افراد مبتلا به سیستم ایمنی سرکوب شده را هنگام بستری شدن در بیمارستان در اتاق‌هایی با فشار مثبت قرار می‌دهیم تا خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند موکورمیکوزیس را کاهش دهیم، زیرا با افزایش فشار در اتاق، هوا از داخل اتاق به راهرو خارج می‌شود و کمتر احتمال دارد که قارچ یا چیزهای دیگری در هوا گردش کند که بیمار بتواند آن را تنفس کند.»
شورای تحقیقات پزشکی هند و وزارت بهداشت این کشور با صدور بیانیه‌ای از مردم خواسته اند هنگام دست زدن به خاک، خزه یا کود از کفش، شلوار بلند، پیراهن آستین بلند و دستکش استفاده کنند.
منبع:
1. ایسنا/ ماجرای بروز "قارچ سیاه" در مبتلایان کرونا / خودسرانه کورتون مصرف نکنید
2. اقتصاد نیوز/ چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری «قارچ سیاه» قرار دارند؟
3. مشرق نیوز/ بیماری مرموز «قارچ سیاه» چیست؟
4. تابناک جوان/ عفونت قارچ سیاه چیست؟ / در ایران وجود دارد؟
.jpg "چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟")
