دبیرکل ناتو: از درخواست پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو استقبال می‌کنیم
سانا مارین، نخست‌وزیر فنلاند روز چهارشنبه در یک نشست خبری مشترک با ماگدالنا اندرسون، همتای سوئدی خود، گفت پس از مباحث طولانی در پارلمان، فنلاند آماده است «ظرف چند هفته و نه چند ماه» در مورد پیوستن به ناتو تصمیم‌گیری کند. خانم مارین تاکید کرد که دو کشور فنلاند و سوئد به رغم همکاری‌های گسترده سیاسی، اقتصادی و نظامی هریک به طور جداگانه در مورد سیاست‌های امنیتی از جمله مسئله عضویت در ناتو تصمیم خواهند گرفت.نخست‌وزیر فنلاند افزود: «البته ما با در نظر گرفتن تاثیرات آن نه فقط بر کشور خود بلکه بر همسایگان چنین تصمیمی خواهیم گرفت». او خاطرنشان کرد ترجیح می‌دهد هر دو کشور فنلاند و سوئد به ناتو بپیوندند. ماگدالنا اندرسون، نخست‌وزیر سوئد، نیز گفت دو کشور «گفت‌وگوهای صریح و صادقانه» در مورد تصمیم هر یک از طرفین در مورد عضویت در ناتو را طی هفته‌های آینده ادامه خواهند داد.
خانم اندرسون افزود دولت سوئد با مشارکت تمامی احزاب حاضر در پارلمان در حال بررسی گزارش جدیدی از وضعیت امنیتی است که احتمالا تا اواخر ماه مه و یا زودتر تکمیل خواهد شد. علاوه بر این، حزب حاکم سوسیال دمکرات سوئد نیز به طور جداگانه بازبینی مسایل امنیتی کشور در فضای جدید را آغاز کرده است. کارشناسان فنلاندی معتقدند که تنها گزینه برای پیوستن به ناتو افزایش همکاری‌های نظامی و امنیتی دو کشور با آمریکا و نروژ خواهد بود که هر دو عضو ناتو هستند.
عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مستلزم اتفاق آرا و رضایت تمامی سی عضو این سازمان می‌باشد. اما ترکیه هنوز نگفته است که درخواست عضویت این کشورها را حتماً وتو خواهد کرد؛ چنانچه وزیر خارجه ترکیه شرایط زیادی برای قبول آن مطرح کرده است. از جمله اینکه این کشورها می‌بایست حمایت خود از «سازمان‌های تروریستی» را در کشور متبوعشان برداشته و ممنوعیت صادرات تسلیحات به ترکیه را هم برطرف کنند.
مخالفت ترکیه
به گزارش ایرنا، خبرگزاری آناتولی ترکیه در گزارشی تحت عنوان «سوئد و فنلاند، مهمانسرای تروریست ها» به تلاش های ترکیه برای امن سازی مرزهای خود از طریق انجام عملیات علیه عوامل پ. ک.ک(حزب کارگران کردستان)، داعش و یگان های مدافع خلق(شاخه سوری پ. ک.ک) اشاره کرد و نوشت: «پکا هاویستو» وزیر خارجه فنلاند از جمله معدود افرادی بود که اکتبر ۲۰۱۹، عملیات ترکیه در مرزها علیه تروریست ها را محکوم کرد. «آنتی رینه» نخست وزیر فنلاند نیز در واکنش به عملیات ترکیه علیه تروریست ها، این اقدام را باعث بدترشدن وضعیت انسانی در سوریه عنوان کرده بود.آناتولی از قطع صادرات تسلیحات فنلاند به ترکیه خبر داد و نوشت: دولت هلسینکی در اکتبر ۲۰۱۹، هرگونه فروش تسلیحات به ترکیه را ممنوع کرد. آناتولی، فنلاند را مامن هواداران پ. ک.ک و یگان های مدافع خلق عنوان کرد و نوشت: قطع صادرات تسلیحات از فنلاند به ترکیه اصلا عجیب نیست. این خبرگزاری به تظاهرات هواداران گروه های مخالف آنکارا در فنلاند اشاره کرد و نوشت: مراکز دیپلماتیک ترکیه در فنلاند همواره مورد هجمه هواداران پ. ک.ک بوده اند. آناتولی، بازگرداندن یک زن فنلاندی و دو فرزندش از اردوگاه الهول در شرق سوریه توسط دولت فنلاند را یادآور شد و نوشت: روابط فنلاند و پ. ک.ک فراتر از میزبانی هواداران این گروه است.
همراهی با پ.ک.ک و گولن؛ جرم سوئد و فنلاند
خبرگزاری دولتی ترکیه نوشت: به جز داعش، پ. ک.ک و یگان های مدافع خلق، فنلاند میزبان سازمان تروریستی فتح الله گولن است که عامل کودتای شکست خورده ۲۰۱۶ بود. آناتولی نوشت: مدارس و مراکز مربوط به گروه فتح الله گولن در فنلاند فعال هستند و روزنامه نگارانی مثل «عبدالله بزکورت» از هواداران رسانه ای فتح الله گولن در سایه حمایت هلسینکی، سیاه نمایی درباره آنکارا را ادامه می دهند.
در جولای ۲۰۲۱، وزارت خارجه ترکیه گفت و گوی ویدئویی وزیر خارجه فنلاند با اعضای پ. ک.ک و همراهی این دیپلمات ارشد فنلاندی با تروریست ها را محکوم کرد. آناتولی درباره رابطه سوئد دیگر متقاضی عضویت در ناتو با گروه های تروریستی نیز نوشت: پ. ک.ک، یگان های مدافع خلق و حزب «اتحاد دموکراتیک کردستان» از سال ۲۰۱۶ در استکهلم دفتر دارند و اعضای پ. ک.ک از طریق دزدی، قاچاق سلاح و مواد مخدر و پولشویی در این کشور کسب درآمد می کنند.
خبرگزاری دولتی ترکیه، گفت و گوی تلفنی «آن لینده» وزیر خارجه سوئد با «الهام احمد» یکی از رهبران پ. ک.ک و گفت و گوی تلفنی «پیتر هولتکویست» وزیر دفاع سوئد با «فرهاد عبدی شاهین» یک رهبر دیگر پ. ک.ک در آوریل ۲۰۲۱ را یادآور شد و افزود: مقامات و هیات های سوئدی به صورت مستمر از مناطق تحت اشغال پ. ک.ک و یگان های مدافع خلق در سوریه بازدید می کنند.
این خبرگزاری تاکید کرد: سوئد نه تنها به تروریست ها کمک مالی و تسلیحاتی می کند و هر روز سلاح های سوئدی، سربازان ترکیه را نشانه می روند بلکه در ایجاد زیرساخت ها نیز به تروریست ها کمک می کند. در گزارش آناتولی، دیدارهای اعضای پارلمان سوئد و همچنین وزیر خارجه این کشور با تروریست های پ. ک.ک، به عنوان یکی از مستندات حمایت استکهلم از تروریست ها ذکر شده است.
یورونیوز در یادداشتی نوشت: عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) مستلزم اتفاق آرا و رضایت تمامی سی عضو این سازمان می‌باشد. اما ترکیه هنوز نگفته است که درخواست عضویت این کشورها را حتماً وتو خواهد کرد؛ چنانچه وزیر خارجه ترکیه شرایط زیادی برای قبول آن مطرح کرده است. از جمله اینکه این کشورها می‌بایست حمایت خود از «سازمان‌های تروریستی» را در کشور متبوعشان برداشته و ممنوعیت صادرات تسلیحات به ترکیه را هم برطرف کنند.
درخواست های ضمنی آنکارا رفع ممنوعیت‌های تسلیحاتی ترکیه
اردوغان گفته بود که با درخواست عضویت کشور‌هایی که علیه ترکیه تحریم وضع کرده‌اند مخالفت خواهد کرد. بعد از حمله ترکیه به سوریه در سال ۲۰۱۹ فنلاند و سوئد ممنوعیت‌های تسلیحاتی علیه ترکیه اعمال کردند. پل لوین، مدیر مؤسسه مطالعات ترکیه در دانشگاه استکهلم، به یورونیوز می‌گوید که ترکیه وضعیت فعلی را فرصتی برای دریافت هواپیما‌های جنگی اف-۱۶ و همچنین لغو تحریم‌های غیررسمی در حوزه تسلیحاتی می‌داند. وی معتقد است ترکیه پس از دریافت سامانه‌های دفاعی اس-۴۰۰ از روسیه از دریافت جنگنده‌های اف-۱۶ محروم شد و سایر کشورهای ناتو نیز تحریم‌های غیررسمی تسلیحاتی علیه ترکیه قائل هستند.
سینان اولگن، مدیر مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی (EDAM) مستقر در استانبول با ابراز دیدگاه مشابه درخواست ترکیه برای لغو تحریم‌های تسلیحاتی را مشروع توصیف می‌کند. آقای اولگن به یورونیوز گفت: «این که کشوری عضو ناتو باشد و همزمان علیه متحد دیگری در همان اتحاد تحریم تسلیحاتی وضع کند، چندان قابل دفاع نیست.»
اعمال محدودیت بر اعضای گروه‌های مخالف ترکیه
یکی از درخواست‌های ترکیه استرداد اعضای گروه پ.ک.ک به ترکیه است؛ چنانچه به نقل از گزارش روز دوشنبه شبکه «تی‌آرتی خبر» ترکیه؛ فنلاند و سوئد مجوز استرداد ۳۳ فرد را به ترکیه نداده‌اند. ایالات متحده در سال ۱۹۹۷ پ. ک. ک را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داده و اتحادیه اروپا نیز آن را یک سازمان تروریستی می‌داند. از نظر سرویس امنیت و اطلاعات فنلاند، تهدید پ.ک.ک در فنلاند در سطح «پایین» قرار دارد. در گزارش این سرویس آمده است که: «در فنلاند، پ.ک.ک بیشتر بر جمع‌آوری حمایت‌های مالی متمرکز است. فعالیت‌های این گروه چپ افراطی بیشتر مبتنی بر مخالفت بدون خشونت با اردوگاه راست افراطی و همکاری با فعالیت‌های کرد‌ها است. در فنلاند، حمایت از خشونت در این گروه چپ افراطی به طور حداقلی است و فعالیت‌های آن کلی و بیشتر در خارج از فنلاند است.»
شباهت‌هایی بین دیدگاه فنلاند و سوئد در مورد پ.ک.ک وجود دارد، اما به گفته سینان اولگن، مدیر مرکز مطالعات اقتصاد و سیاست خارجی (EDAM) در اینجا مشکل واقعی سوئد است. اولگن بیان می‌کند که ترکیه مایل است سوئد علیه پ.ک.ک فعال‌تر ظاهر شود و ترکیه می‌خواهد تا ارائه تسلیحات و تأمین مالی به یگان‌های مدافع خلق موسوم به «ی‌پ‌گ» را نیز متوقف کند. زیرا ترکیه گروه «ی‌پ‌گ» را سازمانی تحت کنترل پ‌ک‌ک می‌داند و از مقامات سوئدی می‌خواهد که با اعضای این سازمان ملاقات نکنند و از آنها حمایت عمومی نشود.»
پل لوین با تأکید بر اینکه سوئد یکی از اولین کشورهای خارجی بود که پ.ک.ک را به عنوان یک سازمان تروریستی به رسمیت شناخت، به یورونیوز گفت: در دهه ۱۹۸۰ ترور‌هایی در سوئد صورت گرفت و این اتفاقات باعث شد که پ.ک.ک به عنوان یک سازمان خطرناک تلقی شود و «همچنان در زمره سازمان‌های تروریستی طبقه‌بندی می‌شود و اجازه فعالیت آزادانه را ندارد.» دیاسپورای کردی در سوئد حضور زیادی دارند، اما این افراد لزوماً عضو پ.ک.ک نیستند. لوین با بیان اینکه سوئد یک مرکز مهم پناهندگی برای کسانی است که از سرکوب سیاسی فرار می‌کنند، لذا این پیام را می‌دهد که دولت استکهلم با عضویت در ناتو هم آزادی اقلیت‌ها را در این کشور تغییر نخواهد داد.
بهره‌برداری سیاسی در داخل ترکیه
اردوغان که به اعتقاد بسیاری با دیدگاه‌هایش در مورد رابطه بین نرخ بهره و تورم موجبات آشفتگی اقتصادی در ترکیه را فراهم آورده است، می‌بایست در سال ۲۰۲۳ مجدداً در رقابت انتخاباتی شرکت کند و این نظرات او می‌تواند تا حدی توجه رای‌دهندگان ملی‌گرای مخالف هرگونه سازش با پ ک.ک را به خود جلب کند. ناتو و ایالات متحده آمریکا خوش بین هستند که ترکیه مانعی برای عضویت فنلاند و سوئد ایجاد نخواهد کرد. آنها معتقدند که به دلیل مزیت زیادی که فنلاند و سوئد برای ناتو در حوزه دریای بالتیک ایجاد خواهد کرد اردوغان مجبور به پذیرش عضویت آنها خواهد شد.
این تقاضا پس از جنگ روسیه و اوکراین به شکل فزاینده‌ای افزایش یافته و به نظر می‌رسد که سران فنلاند پس از بیش از نیم‌قرن دوری از ناتو و اتخاذ سیاست بی‌طرفی می‌خواهند وضعیت سیاسی و امنیتی خود را تغییر دهند. آنچه در این مورد روی داده، در حقیقت تکرار مسیری است که اوکراینی‌ها رفتند و گرفتار شدند.
حقیقت امر این است که طرف فنلاندی در حالی می‌خواهد به عضویت ناتو در بیاید و به شکلی خودش را با اروپای غربی‌ها همسان کند که بیشترین و نزدیک‌ترین روابط تاریخی، اجتماعی و فرهنگی را با روسیه دارد. فنلاند کشوری بسیار سرد، کم‌جمعیت و به نسبت دیگر کشورهای اروپایی فقیر به شمار می‌رود که اگر روس‌ها مرزشان را به روی این کشور ببندد، عملا بسیاری از مردم فنلاند با مشکلات معیشتی و اقتصادی روبه‌رو خواهند شد. شاید ذهنیت برخی‌ها به این سمت باشد که فنلاند اقتصاد قدرتمندی دارد و می‌تواند روی پای خود بایستد، اما حقیقت چیز دیگری است.
فنلاند هم الان هم بخشی از نیاز خود به برق را از روسیه تامین می‌کند، گاز این کشور به صورت 100درصدی به روسیه وابسته است و بسیاری از مردم این کشور با تجارت با روس‌ها امورات خود را می‌گذرانند و در شهر سن‌پترزبورگ شما می‌توانید روزانه شهروندان فنلاندی را ببینید که برای کار در حال رفت و آمد هستند. به قول یکی از دوستان، زندگی مردم فنلاند به صورت «کوله‌بری» به روسیه وابسته است و اگر روس‌ها مرزها را ببندند عملا چیزی برای خوردن ندارند. در شرایطی که کشورهای غربی خودشان با مشکلات بسیاری دست و پنچه نرم می‌کنند بعید است که در هر بحران اقتصادی و غذایی این کشورها به داد فنلاند برسند.
به همین دلیل سران دولت فنلاند فکر می‌کنند که اگر با روس‌ها مذاکره کرده و یک سیاست آرام را با مقامات مسکو در پیش بگیرند، آنها در مورد عضویت این کشور در ناتو رفتاری تند نخواهند داشت اما نخستین نشانه از این نارضایتی در قطع برق فنلاند در روز شنبه خود را نشان داد تا رئیس‌جمهور این کشور از میزان حساسیت روس‌ها نسبت به این مساله آگاه شود. هر چند این فقط بخشی از معامله روس‌ها با طرف فنلاندی است اما در ماه‌های آینده این معامله شکل جدی و جدیدی به خود خواهد گرفت و می‌تواند مشکلات بسیاری برای مردم فنلاند ایجاد کند.
همانگونه که گفته شد، فنلاند در بخش بزرگی از تاکین نیازهای خود به مواد غذایی به روسیه وابسته است و چون کشوری حاشیه‌ای در اروپا به شمار می‌رود و فقط موقعیت مناسبی نسبت به روسیه دارد و به همین دلیل ناتو می‌خواهد از این موقعیت استفاده کند، بسیار هم آسیب‌پذیر است. فنلاند نه ارتشی قدرتمند مانند اوکراین دارد، نه جمعیت قابل توجهی دارد و نه عمق سرزمینی که بخواهد در هر درگیری با روس‌ها تاب مقاومت داشته باشد. به همین دلیل می‌توان گفت که تماس رئیس‌جمهور این کشور با پوتین صرفاً نوعی دریوزگی سیاسی و دیپلماتیک به شمار می‌رود.
رئیس جمهور فنلاند به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه اعلام کرد که چقدر وضعیت امنیتی برای فنلاند به صورت ریشه‌ای تغییر کرده است و این کشور طی روزهای آتی تصمیمی را در خصوص پیوستن به ناتو اتخاذ خواهد کرد. طبق این بیانیه، سائولی نینیستو به اظهارات رئیس جهمور روسیه طی نشست نخستشان در سال 2012 اشاره کرد که در آن، گفته شد که هر کشور مستقلی، مسئول امنیت خود است. در این بیانیه آمده است، این دقیقاً چیزی است که در حال حاضر اتفاق می‌افتد. از طریق پیوستن به ناتو؛ فنلاند امنیت خود را تحکیم می‌بخشد و مسئولیت را برعهده می‌گیرد.
کرملین تاکید کرد، در این تماس که امروز بنا به خواسته طرف فنلاندی انجام شد، دو طرف به صورت صریح درخصوص نیت رهبری فنلاند برای ارائه درخواست پیوستن به ناتو تبادل نظر کردند. این اقدام فنلاند در کنار گذاشتن سیاست بی طرفی نظامی، اشتباه خواهد بود، چراکه هیچ خطری علیه امنیت فنلاند وجود ندارد. پوتین نسبت به این تغییر در رویکرد خارجی فنلاند هشدار داده و گفت که ممکن است تاثیر منفی بر روابط متقابل روسیه و فنلاند بگذارد، روابطی که طی سال‌های طولانی با روحیه حسن همجواری و همکاری و شراکت بنا شده است.
کلاه گشاد ناتو، به ویژه امریکا و انگلیس سر فنلاند هم خواهد رفت و بدون شک این کشور در برابر همسایه خود دچار مشکلات بی‌شمار اقتصادی و معیشتی خواهد شد. عضویت در ناتو هیچ تضمین امنیتی برای فنلاند به وجود نخواهد آورد چرا که در صورت بروز جنگ هیچ یک از کشورهای عضو به کمک فنلاند نخواهند آمد.
امریکا و تقسیم کار با اروپا
در یکی دو روز گذشته به شدت در مورد دلایل اصرار امریکا برای پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو فکر کردم و شاید اگر بخواهیم بر طبق اصول همیشگی و تحلیل‌های سیاسی نگاه کنیم، باید همان صحبت‌های کلیشه‌ای را بزنیم که امریکا می‌خواهد روسیه را ضعیف کند و به همین دلیل در فکر بالابردن اعضای ناتو برای تضعیف روسیه است. اما یک نکته‌ای به ذهنم رسید که در طرح کلی هر تحلیلی وجود دارد اما به صورت مختص چیزی در مورد آن گفته نشده است. در این نتیجه‌گیری، امریکا و انگلیس یک تقسیم کار بسیار شسته رفته کرده‌اند که شاید در وهله اول به نظر نرسد اما حقیقت پشت آن در حال نمایان شدن است.همانگونه که بسیاری از شما می‌دانید، سیاست نگاه به شرق که باراک اوباما در سال 2012 به عنوان راهبرد جدید امریکا آن را اعلام کرد، تمرکز بسیار ویژه‌ای بر چین دارد. حقیقت این است که بیشتر نگرانی امریکا از چین است تا روسیه و دلیل این موضوع صرف توانمندی نظامی چین نیست، بلکه قدرت وحشتناکی است که چینی‌ها فراهم کرده‌اند. برای امریکا محدود کردن این توانایی اقتصادی که در نهایت منجر به کنترل قدرت نظامی چین خواهد شد، یک اولویت است. در مورد پیمان آکوس و کواد پیش از این بارها نوشتیم، اما مساله این است که امریکا به سادگی نمی‌تواند به سراغ چین برود و نیاز به ایجاد یک راهبرد دقیق داشت.
با توجه به مشکلات اقتصادی امریکا و بی‌میلی کشورهای اروپایی برای مقابله با روسیه تنها چیزی که به ذهن سیاستمداران و طراحان در لندن و واشنگتن رسید، ورود به مرحله جنگ با پذیرش تمام تبعات و خطرات آن بود. در واقع، امریکا و انگلیس در صدد آن بودند تا یک جبهه اروپایی واحد را در مقابل روسیه و بلاروس به وجود بیاورند و قربانی این ماجرا هم اوکراین با یک رئیس‌جمهور ابله بود که کشورش (البته کشور زلنسکی اسرائیل است!) را فدای مطامع امریکا و انگلیس کرد. در این طرح، قرار شد تا اروپایی‌ها یک جبهه واحد را در برابر روسیه تشکیل داده و امریکا هم کمک سیاسی، نظامی، اطلاعاتی و فنی به این جبهه کند.
در واقع، در طرح بزرگ‌تر مقابله با روسیه و چین، روسیه سهم کشورهای اروپایی شد و قرار است امریکا با کمک استرالیا، ژاپن، تایوان و کره‌جنوبی (اگر هم شد هند و برخی کشورهای دیگر در جنوب و جنوب شرق آسیا) چین را کنترل کنند. اینکه امریکا بخواهد همزمان در هر دو جبهه حضور داشته باشد، نه توان مالی آن را دارد و نه قدرت نظامی، در ضمن حضور بیشتر امریکا در شرق اروپا باعث بروز اعتراضات بسیاری در میان توده‌هایی می‌شد که این روزها به دلیل مشکلات اقتصادی به شدت از جنگ در اوکراین ناراضی هستند. بر اساس این تحلیل، هر چه زمان می‌گذرد باید نقش‌آفرینی کشورهای اروپایی در ماجرای اوکراین را بیشتر دید و حضور امریکا هم آرام آرام کم‌تر شود.
یکی از اصلی‌ترین دلایل اصرار امریکا برای پیوستن فنلاند و سوئد به ناتو نیز متصل کردن همه خطوط تماس با روس‌ها از قطب شمال تا تنگه بسفر و داردانل بود. به باور امریکا و انگلیس بی‌طرفی این دو کشور می‌توانست یک فضای تنفس برای روس‌ها محسوب شود و به همین دلیل آنها رهبران ابله فنلاند را هم که نزدیک هشت دهه در همسایگی روس‌ها با کمترین مشکلات و بیشترین روابط زندگی می‌کردند وارد این بازی پیچیده و بدون پیش‌بینی کردند. بر اساس این طرح، حالا اروپایی‌ها به جز یکی دو کشور همگی به عنوان اعضای ناتو یا اتحادیه اروپا در برابر روسیه قد علم کرده و به این ترتیب روس‌ها را در مرزهای خود مشغول نگه می‌دارند.
حالا امریکایی‌ها این فرصت و امکانات را دارند تا در جبهه بسیار گسترده‌ای در اقیانوس آرام، اقیانوسیه و اقیانوس هند با چینی‌ها دست و پنجه نرم کنند. امریکایی‌ها فقط یک فرصت برای کنترل با چین دارند، این فرصت به احتمال زیاد منجر به برخورد خواهد شد چرا که سیاست امریکا در برابر چین بسیار تهاجمی است و می‌تواند به شکل بسیار خطرناکی یک بار دیگر کشورهای این منطقه را وارد یک جنگ بسیار خونین و طاقت‌فرسا کند. توسعه نظامی دیوانه‌وار چین با ساخت تسلیحات راهبردی در حوزه دریایی، هوایی و موشکی که به پشتوانه جمعیتی بسیاری اعتماد دارد، خطرات ناپیدایی دارد.
هر چه هست، آمریکا توفیقی در کشاندن پای اروپایی‌ها (در قالب ناتو) به شرق آسیا پیدا نکرد و به همین دلیل آنها در جغرافیای سیاسی و تاریخی خودشان با رقیبی که شاید در میان‌مدت هیچ چشم طمعی به این کشورها نداشت مشغول کرد تا خودش در کنار دیگر متحدان آسیایی آخرین شانس را در برابر قدرت‌یابی و قدرت‌نمایی چین امتحان کند. با این تحلیل شاید بتواند وضعیت را بهتر درک کرد.../جعفری
