چه بسیار اوقاتی که مردم می‌توانستند به یاری امام خود قیام کنند و نکردند و آن شد که تاریخ راه سخت‌تر و هولناک‌تر را پیش گرفت. چه بسیار لحظاتی که مسلمانان باید عزم خود را جزم می‌کردند برای تغییر شرایط به نفع انسانیت اما این کار را انجام ندادند و همان شد که نباید میشد. بنا چه بود و کار به کجا رسید؟ «سلامٌ لأرضٍ خُلقت للسلام و ما رأت یوماً سلاما»؛ سلام بر زمینی که برای صلح آفریده شد و هیچ روزی رویِ صلح ندید.(محمود درویش) بی‌وفایی نسبت به امام معصوم(علیه السلام) نه فقط مسیر زندگی مردم آن زمان بلکه مسیر تاریخ را تغییر داد. حال برای این درد چقدر ناله کنیم کفایت می‌کند؟
از اصلی‌ترین وظیفه مؤمنان در زندگی دنیایی وفای به عهد به خدا و امامان معصوم(علیهم السلام) است. کسانی‌که فرصت زندگی را مغتنم شمرده، برای دین خدا جهاد میکنند و در این راه هیچ ترسی به دل راه نمی‌دهند مؤمنان متعهد هستند. قرآن در توصیف مؤمنان می‌فرماید: «خدا از مؤمنان جان‌ها و مال‌های‌شان را خرید، تا بهشت از آنان باشد. در راه خدا جنگ مى‌کنند، چه بکشند یا کشته شوند و عده‌اى که خدا در تورات و انجیل و قرآن داده است به حق بر عهده اوست و چه کسى بهتر از خدا به عهد خود وفا خواهد کرد؟»(توبه/111)
وفای به عهد یکی از مهم‌ترین ارزش‌ها و خصوصیات انسانی است که در قرآن و روایات اسلامی به آن تأکید شده است. عهد به معنای قرارداد و پیمان بین دو نفر یا گروه است که اگر به طور مشروع و صحیح باشد، باید به آن پایبند بود. در زیر، برخی آیات و روایات مرتبط با وفای به عهد آمده‌اند: در قرآن آمده: «وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ رَاعُونَ؛ آنها که امانتها و عهد خود را رعایت میکنند.»(مومنون/8) «وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا…؛ کسانی که به عهد خود -به هنگامی که عهد بستند- وفا میکنند.»(بقره/177)
همچنین پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: «آن کس که به خدا و روز جزا ایمان دارد باید به وعده خود وفا کند»؛ و حضرت علی(علیه السلام) می فرمایند: «وفای به عهد از نشانه های مردم متدین است.» بنابراین، وفای به عهد نشانه‌ای از اخلاص و نیکوکاری است و در عهد‌ها و پیمان‌ها باید به آن پایبند بود.
زندگی دنیایی قیمت دارد، ارزشمند است، لذت‌‌‌بخش است اما در مقابل زندگی آخرتی و آنچه که خداوند وعده داده است بی‌‌‌ارزش به چشم می‌آید. وقتی نگاه به آخرت نداشته باشیم در زندگی دنیا غوطه‌ور شده و نمی‌توانیم بهشت و نعمات خداوند را درک کنیم. تفاوت میان کسانی‌که در کنار امام خود هستند و ایستادگی میکنند و فریب زر و زیور دنیا را نمی‌خورند با کسانی‌که به امام خود خیانت میکنند و عهدشان را می‌شکنند در همین نگاه به دنیا و آخرت است.
امام علی(علیه السلام) می‌فرماید: «آگاه باشید این دنیا که شما آن را آرزو کرده و به آن علاقه دارید و شما را گاه به خشم می‌آورد و زمانی خشنود می‌سازد، نه سرای اقامت و باقی ماندن شما است و نه جایی که برای آن آفریده شده و نه محلی که به آن دعوت گشته‌اید.» باید دنیا را بشناسیم، باید خود را بشناسیم تا بتوانیم میان دو راه اصلی و فرعی یکی را انتخاب کنیم. باید معرفت و شناخت خود را بالا ببریم و سعی کنیم تکلیف خود را در این شرایط بشناسیم تا بتوانیم درست عمل کنیم. امام جعفر صادق(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «اِنْ اُجِّلتَ فی عُمرِکَ یَومَین فَاجعَل اَحَدَهُما لِأَدَبِکَ لِتَستَعینُ بِهِ علی یَومِ مَوتِک.»؛ اگر از عمرت فقط دو روز مانده باشد یک روزش را به فرا گرفتن دستورات و معارف الهی اختصاص بده تا تو را به روز مرگت یاری دهد.(فروع کافی، ج٨، ص١٥٠) معرفت پیدا کردن و علم پیدا کردن در شناخت راه بسیار ضرور است.
اسلام دینی است که بدون اغماض خوبی‌ها و بدی‌ها، خیرها و شرها، زیبایی‌ها و زشتی‌ها، اهداف دانی و دنی و... را به انسان‌ها معرفی می‌کند و تمام نتایجی که از اعمالش به‌دست می‌آورد را برای او تبیین می‌کند و پس از آن از او عهد می‌گیرد که پایند این علوم و آگاهی‌ها باشد و از مسیر درست حق خارج نشود. انسان‌ها به چه چیز دنیا می‌خواهند دلخوش باشند که در مقابل وفاداری و همراهی با خدا و اهل بیت(علیهم السلام) را از دست بدهند؟! امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «ألرُّکُونُ إلَی الدُّنْیَا مَعَ مَا یُعَایَنُ مِنْ غِیَرِهَا جَهْلٌ»؛ اعتماد کردن به دنیا، با وجود مشاهده تغییرات و دگرگونی‌های آن، نادانی است. چرا باید به دنیا اعتماد کنیم اما به خدا و اولیای خدا اعتماد نداشته باشیم؟
قرابت و هم‌نشینی با امامان معصوم(علیهم السلام) در این دنیا به‌صورت‌های مختلف آغاز می‌شود و در دنیای واپسین ادامه می‌یابد. به‌عبارتی در دنیا مسیری را باید شروع کرد که در آخرت به مقصد اصلی برسد. پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند: «نزدیک‌ترین شما به من در موقف فرداى قیامت، راست‌گوترین شما و امانت‌دارترین‌تان و پایبندترین شما به عهد و پیمان و خوش‌خوترین شما و نزدیک‌ترین شما به مردم است.»(بحارالأنوار، ج۷۵، ص94) آنچه که برخی مسلمانان را از وفاداری به رسول خدا(ص) و اهل‌بیت(علیهم السلام) بازداشت و حرکت اسلام را کند کرد عدم شناخت زندگی دنیا و آخرت و ارزش حقیقی این دو بود. عدم وفاداری به اسلام نشان از عدم شناخت و معرفت به سرای آخرت است. در فهم و درک معنای زندگی باید عاقبت اندیش بود و به اهداف عالی بلند مدت علم و اعتقاد پیدا کرد. پیامبر خدا(ص): «هر که به خدا و روز قیامت ایمان دارد باید هرگاه وعده مى‌دهد [بدان] وفا کند.»(بحارالأنوار، ج۷۷، ص۱۴۹)
قرابت و هم‌نشینی با امامان معصوم(علیهم السلام) در این دنیا به عنوان یک اهداف مهم در زندگی ما محبان ایشان دارای اهمیت است. برای ارتباط نزدیک‌تر با امامان معصوم، می‌توانید از راه‌های زیر استفاده کنید:
پیروی از آموزه‌های ایشان: مطالعه و پیروی از آموزه‌ها و سیره‌های امامان معصوم به ما کمک می‌کند تا به نزدیکی با آنها برسیم. این نزدیک شدن یعنی از نظر آگاهی و اندیشه و استدلال بتوانیم به آن مقامی برسیم که مانند اهل بیت فکر کنیم و عملمان را منطبق بر آن قرار دهیم. به طور مثال «عبادت و نماز»؛ انجام نماز و عبادات به شما اجازه می‌دهد که در حضور امامان معصوم قرار بگیرید. نماز و عبادت‌ها را به عنوان یک راه برای ارتباط با امامان معصوم انجام دهید.
کسی‌که اسلام می‌آورد در واقع با خدا و رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) عهد می‌بندد و برای عهد خود هر جان‌فشانی که لازم باشد انجام می‌دهد. کسی‌که به عهد خود وفادار نیست در واقع اسلام نیاورده یا اسلام را با تمام جسم و روح خود نپذیرفته است. وفاداری نشان از راستگویی و صداقت دارد و کسی‌که عهد خود را می‌شکند در راستگویی و صداقت او باید تردید کرد. امام على(علیه السلام) می‌فرمایند: «اى مردم! وفادارى با صداقت هم‌زاد است و من حفاظى نگهدارنده‌تر از آن نمى‌شناسم و کسى‌که بداند بازگشت‌گاه چگونه است پیمان شکنى نمى‌کند! و اکنون ما در روزگارى به‌سر مى‌بریم که بیشتر مردم آن عهدشکنى را زیرکى مى‌شمارند و نادانان این‌کار آنان را به زیرکى نسبت مى‌دهند.(نهج‌البلاغه، خ۴۱) برای زندگی الهی، انسانی، دنیایی، آخرتی و متعهدانه باید معانی و مفاهیم حقیقی رفتارها را هم بفهمیم و در استنباط و استدلال توان‌مند باشیم.
