تفاوت میان فرمت های مختلف ویدیویی چیست و باید از کدامیک استفاده کنیم؟

راسخون : همانطور که می دانید، برنامه ها و اپلیکیشن های بسیاری از قبیل KMplayer و VLC وجود دارد که تقریبا می توانند هر فرمت ویدیویی را روی کامپیوتر شما اجرا کنند. اما واقعا چرا این همه فرمت ویدیویی مختلف داریم؟ آیا در حقیقت تفاوت زیادی میان DivX و XviD یا MP4 و MKV وجود دارد؟ هنگامی که یک دی وی دی را تبدیل می کنیم یا به شکار و دانلود فیلم روی اینترنت می رویم، بهتر است به دنبال کدام فرمت باشیم؟

دنیای فرمت های ویدیویی می تواند بسیار گیج کننده باشد، اما تنها چند نکته کوچک وجود دارد که واقعا لازم است آنها را بدانیم. اولین نکته قابل اشاره این است که فرمت ویدیویی چیزی گسترده تر از همین پسوند فایل های ویدیویی است. پسوندی مانند AVI در حقیقت یک codec با فشرده ساز ویدیویی نیست، بلکه فقط یک ظرف یا container است. container یک فرمت خاص فایل است که می تواند codecهای مختلفی از قبیل DivX یا x264 را برای فشرده سازی اطلاعات استانداردهای ویدیویی مشخصی (مانند MPEG‪-‬4 و H‪.‬264)، مورد استفاده قرار دهد.

در ادامه مطلب با نارنجی همراه باشید تا آنچه را که لازم است، درباره codec و container بدانیم و ببینیم هر کدام چه مفهومی دارند و هنگام ریپ کردن و تبدیل دی وی دی ها از کدامیک باید استفاده کنیم.

codec چیست؟

بسیاری از ویدیوهایی که شما از دور و اطراف جمع می کنید، به شکلی فشرده شده اند، یعنی اینکه به گونه ای تغییر یافته و اصلاح شده اند که فضای کمتری از هارد دیسک کامپیوتر شما را اشغال کنند. برای مثال، یک دیسک بلو-ری معمولا حدود ۳۰ تا ۵۰ گیگابایت حجم دارد، که برای یک فرد عادی خیلی بیشتر از آن است که بخواهد آن را دانلود کرده یا روی هاردش نگهداری کند. پس ما فیلم ها را فشرده می کنیم تا آنها را بهتر مدیریت و نگهداری کنیم، هرچند که معمولا کمی از کیفیت تصویری آنها را از دست می دهیم.

یک codec اطلاعات را فشرده ساخته و از حالت فشرده خارج می کند. کدک فایل ویدویی را ترجمه کرده و تعیین می کند که چگونه بر روی صفحه نمایش داده شود. معمولا تعداد زیادی codec به صورت پیش فرض بر روی کامپیوتر شما نصب هستند. اما شما می توانید بسته های آماده codec اضافی را هم برای امکانات بیشتر بر روی سیستم عامل تان نصب کرده و یا اینکه از برنامه های پخش ویدویی قدرتمندی همچون VLC و KmPlayer استفاده کنید.

    دو بسته codec مناسب که استفاده از آن می تواند شما را از نصب بسیاری برنامه های جانبی بی نیاز کند، عبارتند از:
    K-Lite Basic
    Combined Community Codec Pack

و برخی از codec های رایج و مشهور:

FFmpeg: که شامل فرمت هایی همچون MPEG-2 که در دی وی دی استفاده می شود و فرمت MPEG-4 که فرمت استاندارد اپل در آی تیونز استور است‫.‬

DivX: با نوع مشخصی از فایل های MPEG-4 کار می کند و معمولا برای Rip و تبدیل دی وی دی ها در دوران قبل از روی کار آمدن کیفیت های HD استفاده می شد‫.‬

XviD: یک نسخه بازمتن از DivX است که در سایت های اشتراک فیلم بسیار محبوبیت دارد‫.‬

x264: که ویدیوهای با فرمت H.264 را فشرده می کند و برای ویدیوهای اچ دی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد‫.‬ فرمت ویدویی H.264 با نام MPEG-4 AVC هم شناخته می شود‫.‬

البته codecهای بسیار متفاوتی در بازار موجود است و واقعا با همراهی انواع مختلف استانداردهای MPEG می توانند حسابی گیج کننده باشند. اما به نظرم بهتر است که خودتان را چندان درگیر آنها نسازید و فقط مواردی را که در ادامه به آن اشاره می کنیم، به خاطر بسپارید.

Container چیست؟

یک Container در واقع یک بسته از فایل ها است که در ظاهر به صورت یک پسوند و فایل واحد مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا Container ترکیبی از یک کدک ویدیویی و یک کدک صوتی و چیزهای دیگری از جمله زیرنویس است. کانتینرها به شما اجازه می دهند که یک codec برای ویدیو و یک codec برای صدا انتخاب کنید. که با این روش صدای دالبی را با کیفیت بالایی به همراه ویدیویی فشرده و کم حجم در اختیار خواهید داشت. یا اینکه می توانید صدا را به صورت فشرده و mp3 درآورید تا فایل نهایی فیلم تان جای کمتری را اشغال کند. یک فایل کانتینر به شما این امکان را می دهد که کنترل بیشتری بر روی نحوه ضبط یا تبدیل فیلم های تان داشته باشید. Containerهای مشهور و پرکاربرد عبارتند از:

AVI
Matroska: که به صورت پسوند MKV استفاده می شود
MP4: که بیشترین محبوبیت را در فروشگاه آی تیونز اپل دارد‫.‬ البته گاهی اوقات به صورت پسوند M4V هم دیده می شود، اما در واقع همان کانتینر یکسان است‫.‬
MOV: که توسط اپل ایجاد شده است

تفاوت مهم میان کانتینرهای مختلف تنها در کدک های متفاوتی که پشتیبانی می کنند نیست، بلکه در دیگر امکاناتی است که در اختیارتان می گذارند، همانند بخش بندی یا زیرنویس ها. این روزها MKV یک کانتینر به شدت محبوب است. دلیل اصلی آن هم پشتیبانی از تقریبا همه کدک های ویدیویی موجود و قابلیت های کاربردی و از همه مهم تر بازمتن بودنش است.

خب، از کدامیک باید استفاده کنیم؟

این روزها اگر گشتی در وب بزنید تنها با تعداد کمی کانتینر و کدک ویدویی روبرو می شوید. DivX و XviD (همان همراه بازمتن DivX)در ویدیوهای با کیفیت استاندارد یا SD مانند فیلم های تبدیل شده از روی دی وی دی، پرکاربرد هستند . اما کم کم از رده خارج می شوند و حالا دیگر برای تبدیل دی وی دی به کار نمی روند. برنامه محبوبی همچون Handbrake از سه کدک ویدیویی و دو کانتینر پشتیبانی می کند. H‪.‬264 که در Handbrake به صورت پیش فرض مورد استفاده قرار می گیرد، بهترین کیفیت را در اختیار شما قرار می دهد. اما اگر بیش از کیفیت نگران حجم و سرعت کار هستید، می توانید سراغ MPEG‪-‬4 بروید.

هر دو کانتینر MKV و MP4 از استاندارد ویدیویی اچ دی H‪.‬264 پشتیبانی می کنند، اما معمولا همیشه استفاده از MKV به دلیل قابلیت های بیشتری که دارد، پشتیبانیش از کیفیت صدای بالاتر و مهم تر از همه بازمتن بودنش، بهتر است. تنها ایراد MKV این است که همه برنامه ها و دستگاه ها از آن پشتیبانی نمی کنند. بنابراین اگر می خواهید ویدیو را روی آی پد، اپل تی وی یا ایکس باکس ۳۶۰ خود بگذارید، بهتر است همان پسوند MP4 را انتخاب کنید. اما اگر قصد تماشای آن با VLC یا KMPlayer و XBMC یا دیگر برنامه هایی که از پسوند MKV پشتیبانی می کنند را دارید، در انتخاب آن شک نکنید.

خب، به گمانم تا همین جا برای انتخاب یک برنامه پخش مناسب، پسوند دانلود فیلم مناسب، یا شیوه تبدیل دی وی دی و بلو-ری کاربردی، کافی باشد. آیا نکته ای را از قلم انداخته ایم که شما آن را به ما و دیگر دوستان نارنجی خوان یادآوری کنید؟