«درازآویز زینتی» و «کش‌لقمه» مصوب فرهنگستان نیستند

  ویرایش عکس آذر ماه 98

دکتر حسن ذوالفقاری با اشاره به برخورد تمسخرآمیز مردم با واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان، گفت، «درازآویز زینتی» و «کش‌لقمه» واژه‌های مصوب فرهنگستان نیستند.  

به گزارش راسخون،  این عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و مدیر گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایسنا ، درباه برخورد همراه با تمسخر مردم با واژه‌های فرهنگستان گفت: هر چیز تازه‌ای برای مردم با کمی طنز همراه است و مردم به آن با تردید نگاه می‌کنند و گاه آن را نمی‌پذیرند، اما بعد از مدتی آن چیز عادت می‌شود. آدم خانه‌اش را هم که عوض می‌کند، جای جدید برایش غریب است، اما بعد می‌بیند از جای قبلی بهتر هم هست. درباره واژه‌ها هم همین‌طور است. چون واژه‌های قبلی در زبان کاربرد پیدا کرده و استفاده شده‌اند، پذیرش واژه جدید برای مردم سخت است و همیشه واکنشی از سوی مردم نسبت به واژه‌های جدید است که این به معنی بد بودن واژه نیست، بلکه به دلیل ناآگاهی مردم است. سال‌ها مردم «چیپس» را استفاده کرده و بارها خورده‌اند و به جای آن «برگک» برای آن‌ها ملموس نیست.

او در ادامه تأکید کرد: اشکال این‌جاست که چرا ما باید این‌قدر تأخیر داشته باشیم و وقتی واژه‌ای عمومی شد، به فکر معادل‌سازی برای آن بیفتیم؟

ذوالفقاری با اشاره به تأثیر رسانه‌ها در جا افتادن واژه‌های مصوب فرهنگستان گفت: واژه‌ی یارانه به جای سوبسید، از سوی مردم پذیرفته شد. این اتفاق در مورد بقیه واژه‌ها هم می‌تواند بیفتد؛ اگر رسانه‌ها کمک کنند، مطبوعات و کتاب‌های درسی این واژه‌ها را استفاده کنند و مسؤولان در گفتارهای خودشان این واژه‌ها را به کار ببرند. البته این به این معنی نیست که همه واژه‌های فرهنگستان به یک اندازه کاربردی هستند، زیرا سه سال می‌گذرد که یک واژه در ذهن و زبان مردم خیس بخورد و ببینیم این واژه را مردم استفاده می‌کنند و بعد از این چکش‌ خوردن‌ها، واژه از سوی فرهنگستان مصوب می‌شود.

او ادامه داد: بنای فرهنگستان بر این نیست که استفاده از واژه‌های مصوب اجباری باشد و در نهایت هم کاربرد مردم است که حرف آخر را می‌زند، اما شاید همین واژه‌سازی فرهنگستان انگیزه‌ای باشد برای سایرین که واژه‌سازی کنند.

ذوالفقاری با اشاره به اهمیت تعصب داشتن به زبان فارسی گفت: نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، این است که ما باید تعصب‌مان را نسبت به زبان فارسی بیش‌تر کنیم. درست است که ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که با جهان ارتباط داریم و کالاهایی را استفاده می‌کنیم که خارج از ایران ساخته شده‌اند، اما نباید بگذاریم زبان‌مان تضعیف شود و نصفی از واژه‌های‌مان از آنِ ما نباشد. در مقابلِ بخشی از واژه‌هایی که ما از زبان خارجی پذیرفته‌ایم، چون پست و تلویزیون، واژه‌هایی را هم باید معادل‌سازی کنیم و از آن‌ها استفاده کنیم. این موضوع نیازمند ایجاد نگرش مثبت در مردم است.

او همچنین افزود: 30 هزار معادل در فرهنگستان ساخته شده که همه یک اندازه و همسنگ نیستند، اما خیلی از این واژه‌ها هم قابلیت استفاده شدن دارند، ولی گاه افرادی ترجیح می‌دهند معادل فرنگی را استفاده کنند، چون فکر می‌کنند این‌گونه کلاس‌شان بالاتر می‌رود، اما باید تعصب و حساسیت‌مان را نسبت به زبان فارسی که زبان آبا و اجدادی و هویت ماست، بیش‌تر کنیم.

مدیر گروه آموزش زبان فارسی فرهنگستان با اشاره به برخورد همراه با تمسخر مردم با واژه‌های فرهنگستان گفت: برخی واژه‌ها را مردم به شوخی ساخته‌اند و به فرهنگستان منتسب کرده‌اند، مثلا «کش‌لقمه» (به‌جای پیتزا) و «درازآویز زنیتی» (به‌جای کراوات) مصوب فرهنگستان نیستند، اما خیلی‌ها فکر می‌کنند این واژه‌ها را فرهنگستان ساخته است.

این استاد دانشگاه درباره این موضوع که فرهنگستان چقدر از ظرفیت‌های زبان محلی ایران در واژه‌سازی بهره می‌برد، گفت: فرهنگستان نیم‌نگاهی به زبان‌های محلی دارد. هر کدام از اعضای شورای واژه‌گزینی خودشان اهل منطقه‌ای از ایران هستند و برخی از واژه‌های فرهنگستان بر همین مبنا ساخته شده است، اما این اندازه از توجه کافی نیست و چیزی که اکنون خیلی ضروری است، استفاده از واژگان محلی است که دارد کم‌کم از بین می‌رود و ما باید این واژه‌ها را گردآوری کنیم.

او در ادامه گفت: آن‌مقدار واژه‌ای که ما در فرهنگ معین، سخن و دهخدا داریم، بخش کوچکی از واژگان فارسی است و من هم موافق‌ام که فرهنگستان از امکانات زبان فارسی می‌تواند بیش‌تر و بهتر استفاده کند. ما باید بدانیم معادل فلان واژه در گویش‌های مختلف چه می‌شود و آن واژه‌ای را که نزدیک‌تر به آن مفهوم یا کالاست، انتخاب کنیم. البته زبان فارسی این ویژگی‌ را هم دارد که با پیشوند و پسوند‌هایش به صورت ترکیبی هزاران واژه جدید بسازد، اما به هر حال واژه‌هایی که در گویش‌های ما موجود است، مقدم بر هر چیز است.   

/117/