فیزیک و نجوم
ابوعبدالله محمد ماهانی

(وف ح 275 ق)، ریاضیدان و منجم. در كرمان به دنیا آمد. در بغداد مى‏زیست و از علماى آنجا به حساب مى‏آمد. وى در هیئت و نجوم و جبر و هندسه تبحر و تسلط داشت. ماهانى از 239 تا 252 ق رصدهایى انجام داده كه توسط ابن‏یونس، ریاضیدان مصرى، در زیج كبیر حاكمى ثبت شده و همچنین در زمینه‏ى ریاضى آثارى از او باقى مانده ...

لطفی خوانساری

(ز 997 ق)، منجم و شاعر. اهل خوانسار و برادر مولانا وصلى بود. وى در شعر به بدیهه‏گویى تمایل داشت. در زمان شاه طهماسب ملازم امیر محمد یوسف استرآبادى (م 977 ق)، قاضى هرات، بود اما بیشتر اوقات عمر خود را در كاشان به فراگیرى علم اختصاص داد و زمانى كه میرصدرالدین محمد واعظ منصورى، فرزند غیاث‏الدین منصور دشتكى ...

قطب الدین لاری

(ز 1033 ق)، عالم دینى و منجم. از دانشمندان وارسته‏ى قرن یازدهم بود، كه تألیفاتى، در علم نجوم از خود به یادگار گذاشته است. از آثارش: كتاب «حل و عقد»، در علم نجوم و شناخت تقویم و طالع كه به نام شاه عباس صفوى در 1033 ق تألیف كرد؛ «حل المسائل»، در احكام نجوم، كه در «الذریعه» به قطب‏الدین عبدالحى لارى نسبت ...

گوهر قاجار

(س سیزدهم و چهاردهم ق)، منجم و شاعر. ملقب به شمس‏الشعراء یا شمسة الشعراء. مادرش طیغون خانم، دختر فتحعلى شاه قاجار بود. گوهر در اصفهان زندگى مى‏كرد و از علم نجوم و ستاره‏شناسى آگاه داشت. گذشته از آن در شاعرى به ویژه در قصیده‏سرایى توانا بود و ظاهرا در مكتب قاآنى به پرورش طبع خود در قصیده‏سرایى پرداخته ...

عبدالعلی گوگانی

(وف 1335 ق)، منجم و ریاضیدان. اصلش از قریه‏ى گوگان تبریز بود. وى مدت‏ها نزد میرزا اسداللَّه هزار جریبى منجم باشى شاگردى كرد و علم نجوم را نزد او تكمیل نمود. میرزا عبدالعلى در احكام نجوم و استخراج تقویم متبحر بود. از آثارش: شرح «سى فصل»، در معرفت تقویم خواجه نصیرالدین طوسى. ...

ابوالحسن کوشیار گیلانی

(س چهارم و پنجم ق)، عالم، منجم و ریاضیدان. چون عالمى بزرگ بود با كیا ابوالحسن نیز مشهور است. وى منجم وشمگیر و قابوس بن وشمگیر بود. سعدى در باب چهارم بوستان او را داناى گردن فراز خوانده و پند گرانبهاى خود را درباره‏ى ضرورت فروتنى از زبان كوشیار بیان مى‏كند. وى از نخستین كسانى بود كه تابع ظل (تانژانت) ...