فقه-اصول فقه
عبدالغفار تویسرکانی

حاج ميرزا عبدالغفار حسيني تويسركاني فرزند محمد حسين عالم و محقق جليل، فقيه و مجتهد عالي مقام. كه از محضر بزرگاني همچون آقا سيد محمد شهشهاني وملا حسينعلي تويسركاني و....كسب علم نمود. وي مدتي در شهر همدان به تزكيه وكسب معارف پرداخت وآنگاه در سال 1266 ق براي تحصيل مدارج عاليه به اصفهان هجرت نمود وتا ...

عبدالله تونی

(وف 1071 ق)، عالم، زاهد و فقیه. معروف به فاضل تونى. از پارساترین علماى زمان خود و ثانى مقدس اردبیلى بود. وى از مردم بشرویه خراسان بود. نخست در مدرسه‏ى ملاعبدالله شوشترى اصفهان و سپس در مشهد اقامت گزید. پس از آن با برادرش ملا احمد تونى در مسیر زیارت عتبات عراق مدتى در قزوین به خواهش ملاخلیل قزوینى ماندگار ...

حسین توتونچی

(1360 -1290 ق)، فقیه و متكلم شیعى. وى در تبریز به دنیا آمد و مقدمات علوم را همان جا فراگرفت. در سال 1314 ق به نجف كوچ كرد و در خدمت استادانى چون محمدحسن مامقانى و شیخ‏الشریعه‏ى اصفهانى به تكمیل دانشهاى دینى خود پرداخت. در سال 1324 ق به زادگاهش بازگشت و به تدریس و تصنیف و امامت و ارشاد مردم روى آورد. ...

سلیمان تنکابنی

(وف ح 1250 ق)، فقیه، ادیب، متكلم و پزشك ایرانى. مقدمات علوم را در زادگاهش فراگرفت. در جوانى به همراه برادرش، ملا عبدالمطلب، رهسپار عتبات عراق گردید و چندى در شهرهاى مقدس آن سرزمین به تكمیل تحصیلات خود پرداخت. سپس راهى اصفهان شد و بیست و دو سال در خدمت آخوند ملاعلى نورى مازندرانى شاگردى كرد و كتب ملاصدرا ...

محمدمهدی تنکابنی

(وف ح 1280 ق)، عالم اصولى شیعه. پس از اخذ مقدمات، مدارج عالى فقه و اصول را در حوزه‏ى درس شیخ محمدصالح برغانى و شهید ثالث فراگرفت و علوم عقلى را نزد ملا آقاحكمى قزوینى تلمذ كرد. سپس مدتى در كربلا و نجف از علماى بزرگ آن سامان كسب فیض نمود و مجددا به قزوین بازگشت و كرسى تدریس و رهبرى را به دست گرفت و مشغول ...

علی تمیمی نیشابوری

(ز 533 ق)، محدث و فقیه شیعى. فقه و حدیث را از پدرش و پدرش از ابوعلى بن شیخ و ابوالوفاء عبدالجبار و دیگران آموخت. او به مقام عالى اجتهاد نایل آمد و در سلسله‏ى مشایخ حدیث شیعه حلقه‏ى واسطى شد. وى از سلسله‏هاى علمى مشهور بنى‏تمیمى در نیشابور است. خاندان و اجداد و پدرانش همگى از شیوخ علماى حدیث و فقهاى عصر ...

فخرالدین ترکستانی قمی

(ز 1065 ق)، متكلم، فقیه، ادیب و شاعر امامى. وى از اهالى تركستان ماوراءالنهر و سنى مذهب بود. سپس به مشهد مقدس هجرت نمود و پس از اخذ مقدمات و فنون ادب نزد علماى مشهد در اوایل جوانى به تشیع گروید. سپس در قم ساكن شد و مدارج عالى علمى را تا اجتهاد گذرانید و از ائمه فتوى در قم شد. از جمله آثار وى: ترجمه‏ى ...

محمد صالح تربتی

(وف 1246 ق)، مدرس و فقیه امامى. وى در مشهد رضوى و عتبات تحصیل كرد. پس از پایان تحصیلات در عراق، به مشهد بازگشت و تا پایان زندگى در آن شهر به سر برد. وى در مشهد به تدریس و امامت جماعت مى‏پرداخت و در ترویج مذهب شیعه مى‏كوشید و مردم آن سامان وى را به ریاست و مرجعیت مى‏شناختند. پیكرش را پس از مرگ در گورستان ...

حسین تربتی

(وف ح 1300 ق)، فقیه امامى. وى از اهالى تربت حیدریه بود اما در سبزوار ساكن بود. در میان مردم شهر زعامت و مرجعیت تام داشت. فرزندش، محمدتقى نیز از بزرگان علماى شیعه و از شاگردان میرزاى شیرازى بود. از جمله آثار وى: «الاجتهاد و التقلید»، به عربى؛ «الرد على من ادعى قطعیه صدور الاحادیث المرویه فى الكتب الاربعه»؛ ...

اسحاق تربتی

(1237 -1157 ق)، فقیه و متكلم امامى. وى در تربت حیدریه به دنیا آمد و در آن شهر و مشهد رضوى تحصیل كرد تا در فقه و اصول و معقول و منقول استادى یافت. پس از آن به تدریس و ارشاد شاگردان پرداخت. تا سالها در آن شهر ساكن بود، در اواخر عمر به سفر حج رفت، اندكى پس از بازگشت از سفر حج از دنیا رفت. از جمله آثارش: ...

محمدابراهیم تبریزی

(وف 1149 -1140 ق)، فقیه و ادیب امامى. نسبش حسینى و مسكنش قزوین بود. مقدمات علوم را در خدمت پدرش فراگرفت، سپس به اصفهان رفت و از مجلس درس آقاجمال خوانسارى. علامه محمدباقر مجلسى، شیخ جعفر قاضى اصفهانى و میرزا قوام‏الدین محمد سیفى قزوینى بهره‏مند گردید. پس از چندى به قزوین رفت. وى از علامه مجلسى و آقاجمال ...

محمدزمان تبریزی

(ز 1127 ق)، عالم، فقیه و شاعر امامى. وى پس از اخذ مقدمات و فنون ادب، وارد مدرسه‏ى شیخ لطف‏الله اصفهان شد و از مدرسان آنجا بهره‏مند شد. سپس مدارج على اجتهاد را نزد علماى اصفهان پیمود. فقه و حدیث را از علامه محمدباقر مجلسى و شیخ جعفر بن عبدالله بن ابراهیم قاضى حویزى فراگرفت و علوم عقلى را در حوزه‏ى درس ...

علی اکبر پیشوایی یزدی

(تو 1288 ق)، عالم و فقیه. وى در قریه‏ى عزآباد یزد متولد شد. دروس دینى را در یزد در حوزه‏ى درسى آیت‏الله میرزا سیدعلى مدرس و سیدیحیى و حاج ملا ابراهیم لارى و سید ابراهیم مهریزى فراگرفت. در سال 1317 ق به مشهد رفت و از حوزه‏ى درس سیدعلى حائرى یزدى بهره جست. سپس به سبزوار رفت و از حوزه‏ى درسى حاج‏میرزا حسین ...

ابوعبدالله محمد پوشنگی

(291 -204 ق)، فقیه مالكى، محدث، لغوى و ادیب. از پیشگامان حدیث، در نیشابور، بود. براى كسب علم و دانش سفرها كرد، و ره‏آوردش تصنیف‏ها بود. او در لغت و كلام عرب پیشتاز بود. از یحیى بن عبدالله بن بكیر و روح بن صلاح و احمد بن حنبل و امیه بن بسطام و بسیارى دیگر حدیث شنید. محمد بن اسماعیل بخارى با اینكه از او ...

شمس الدین محمد پارسا

(وف ح 822 ق)، مفسر، فقیه، نویسنده و صوفى. وى اهل بخارا و از اصحاب درجه‏ى اول خواجه بهاءالدین نقشبند و از اولاد عبدالله بن جعفر طیار بود. او نسبتش به حافظالدین كبیر، محمد بخارى مى‏رسد. از مشاهیر عرفاى سلسله‏ى نقشبندیه است. چون مردى پارسا و دانشمند بود، بهاءالدین وى را پارسا لقب داد. پارسا، كتب بسیارى ...

ابوجعفر احمد بیهقی

(تو ح 544 -470 ق)، محدث، فقیه، مفسر و ادیب. معروف به بوجعفرك. وى اهل نیشابور بود. گروهى از نجبا همصحبت وى بودند و جماعتى نزد وى دانش فراگرفتند. او از ابونصر احمد بن محمد بن صاعد قاضى و ابوالحسن على بن حسن بن عباس صندلى واعظ و دیگران سماع حدیث داشت. تاج‏الدین محمود بن ابى‏المعالى خوارى، در مقدمه‏ى كتاب ...

ابوالقاسم زید بیهقی

(وف 517 ق)، فقیه و متكلم امامى. او پدر على بن زید بیهقى، ابن‏فندق، صاحب «تاریخ بیهق»، شارح «النهج» است. ابوالقاسم بیهقى از مشایخ ابن شهرآشوب مازندرانى بوده است. از آثارش: «حلیة الاشراف»؛ «لباب الالباب»؛ «حدائق الحدائق»؛ «مفتاح باب الاصول». ...

ابومحمد اسماعیل ابوالقاسم بیهقی

(402 -328 ق)، فقیه حنفى. او در اصول و فروع حنفى مقتداى زمان خود بود. از آثار وى: «المجرد فى فروع الحنفیة» به نام «الشامل»، در فروع فقه حنفى، در دو جزء؛ «الكفایة الفقهاء»، مختصر شرح القدورى. ...

ابوالقاسم اسماعیل بیهقی

(س چهارم و پنجم ق)، لغوى، نحوى، فقیه و قارى. معروف به شمس بیهقى. ملقب به شمس الائمه. او جامع علوم و فنون بود و در مرو مسكن داشت. از آثارش: «نقض الاصطلام»؛ «سمط الثریا»، در معانى غرائب حدیث؛ كتابى در «لغت». ...

ابوالحسن علی بیهقی

(ح 565 -490 ق)، مورخ، ادیب، محدث، فقیه، متكلم، ریاضیدان و حكیم. مشهور به ابن‏فندق و فرید خراسان. در سبزوار به دنیا آمد، اما آنچنان كه خود بیان مى‏كند اصلش به خزیمة بن ثابت كه از مشاهیر اصحاب پیامبر (ص) بوده، مى‏رسد. ابوالحسن ابتدا فقه و ادب آموخت و سپس به فراگیرى علوم حكمت و حساب و نجوم پرداخت. بسیارى ...