روشنایی نامه یکی از آثار منصور ناصرخسرو است که برخی از آرای اسماعیلیّه در باب آفرینش عالم در آن ذکر گردیده است. ناصرخسرو در این کتاب برخلاف سایر نوشته‌هایش به طور خلاصه به ذکر عقاید اسماعیلی پرداخته است....

بنیان کیش مانوی بر پایه‌ی پذیرش وجود دو اصل نیک و بد در جهان قرار دارد. دو اصلی که کاملاً با یکدیگر در تضادّند. یکی منشاء همه‌ی نیکی‌ها و روشنی‌ها و دیگری موجد تاریکی‌ها و پلیدی‌هاست و جهان حاصل مبارزه‌ی...

سرزمینِ خراسان که پیشوند نام خورشید را با خود دارد دیار پربار عرفان و هنر و فلسفه با باغ‌ها و رود کنارانش، نیشابور و سبزوارش و مرزهایی که پهناوری‌اش را به تمدن هند و چین و گویی به تمام جهان پیوسته بوده‌اند،...

ابوهاشم بُکَیربن ماهان، از داعیان و مبلّغان بزرگ خاندان عبّاسی بود. او تمام نیرو و ثروت خود را در راه دعوت به خلافت بنی‌هاشم و بنی عبّاس و قیام بر ضدّ خلافت اموی صرف کرد. بکیر ایرانی و از موالی قبیله‌ی...

بایچو از امرای بزرگ مغول بود که مدتی از سوی خانان بزرگ، حاکم قفقاز و آذربایجان و روم (آسیای صغیر) بود و بخش مهمی از آسیای صغیر را برای مغول فتح کرد. محمّد قزوینی می‌نویسد که این نام در کتاب‌های فارسی گاهی...

احمدبن محمدبن لیث بن فَرقَدبن سُلَیم بن ماهان، ابوجعفر بانویه، متولد 16 شعبان 293، دانشمند و حکیم و فرمانروای سیستان (311-352) و یکی از مصادیق نادرِ حکّام فیلسوف بود. در بعضی نسخ صِوان الحکمة و نزهة الارواح...

باکالیجار کوهی (نیز: باکلنجار به ضبط بعضی از متون فارسی مانند تاریخ طبرستان و رویان و نُسَخ تاریخ بیهقی)، از امرای بزرگ گرگان و طبرستان در دولت آل زیار، در قرن پنجم بود. در متون عربی نام او ابوکالیجار...

بادوسپانیان (پادوسپانیان/ فاذوسفانیان)، خاندانی ایرانی بود که به زعم بعضی از مورّخان از قرن اول تا یازدهم هجری در ناحیه‌ی رویان، که بعدها رستمدار خوانده شد، حکومت کرده اند. این نام از کلمه‌ی پهلوی «پات...

درباره‌ی اصل و نسب او روایت قابل اعتمادی در دست نیست. یک روایت در الفهرست و روایت دیگری در تاریخ طبری، که هر دو ساخته‌ی دشمنان بابک و خرّمدینان است، در نسبّ او طعن کرده و او را ثمره‌ی ازدواجی

باباخانِ چاپوشلو (یا: چاپوشی / چاوشلو) ، از یاران و سرداران نادرشاه افشار. در جهانگشای نادری استرآبادی (ص 188 ـ 189)، نام او باباخان چاپوشلو ضبط شده و در نسخه های دیگری از این کتاب چاوشلو آمده است (ص 188،...