باطن، مقابل «ظاهر» است. در قرآن کریم (حدید:3) « الظاهر و الباطن» درباره ی خداوند آمده است. ولی اغلب اوقات «ظاهر» یا «باطن» را درباره ی مفهوم «علم» به کار می برند. علم به دو صورت جنبه ی باطنی می یابد: [1]...

صوفیان خود را اهل احوال و محبت و اخلاص می دانسته اند و این امور را وصف باطن تلقی می کرده اند، بنابراین از آنجا که آنان در مقابل ظاهر دین – که علم شریعت و اصول فقه با آن سرو کار دارد- به باطن و اسراری برای...

تأویل. در اصطلاح، نقل و صرف کلام از معنای ظاهر آن به معنای محتمل است، مشروط بر اینکه با دلیل صورت گیرد و موافق با کتاب و سنّت باشد، مثلاً درباره ی آیه ی ( یخرج الحی من المیت...) (روم:19) گفته شده است که...

در آیه ی 7 سوره ی آل عمران، ضمن تصریح بر تأویل داشتن آیات قرآن ( همه یا فقط آیات متشابه) و اینکه تأویل آن را جز خدا کسی نمی داند، به «راسخان در علم» اشاره شده است؛ آنان از عمق جان، ایمانشان را به الاهی...

تأویل، واژه ای قرآنی و اصطلاحی در علوم قرآنی و تفسیر و حدیث و سپس اصول فقه و کلام و فلسفه و عرفان است. کاربرد نسبتاً فراوان آن در قرآن (هفده بار) (1) و حدیث، در وجوه و مرادات مختلف، این واژه را موضوع مباحث...

تبیین روش های فهم متون و به خصوص متون دینی ، که از آن در مباحث تفسیری به روش های تفسیری و در مباحث جدید غربی، از آن به هرمنوتیک یاد می شود از مهم ترین مباحثی است که به لحاظ پیشینی بودنشان جز مبادی روش...

مقالۀ حاضر درصدد تبیین نقش و تاثیر مسالۀ فطری بودن دین در فهم متون دینی می باشد، فطری بودن، یک از ویژگی ها و خصیصه های دین محسوب می شود لذا این مساله تحت عنوان مبانی دین شناسی (راه شناسی) مطرح می شود....

تحلیل و تبیین رابطه‌ی بین مبانی یک مساله با خود آن مساله، و همچنین تعیین نقش و برآیند آن در گستره‌ی مساله، در میان مباحث علمی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یکی از مبانی موثر در فهم متون دینی، که...

تفسیر متون دینی بلکه تفسیر مطلق متن از نظر روش شناختی بیان گردید، و یادآور شدیم که در طول 14 قرن مفسران اسلامی (بلکه نویسندگان تعلیقه ها و تحشیه ها) بر هر کتابی، هدفی جز کشف مقاصد مؤلف نداشتند، و به تعبیر...

تأویل در لغت عرب به معنی مآل شیء و سرانجام آن است، گاهی تأویل در مقابل تنزیل به کار می رود و گاهی در مورد متشابه استعمال می شود، بنابراین باید در دو مورد سخن بگوییم . هر یک از دو «تأویل» برای خود معنی...