مفاهیم و باورها در شاهنامه تحت تأثیر جهان بینی حاکم بر آن از خرد و اسطوره تشکیل شده اند. فرهنگ و نگرش دو سویه ی خردورز و معنویت گرای ایرانی در مفاهیم و باورها همواره تلاش می کند تا بین عوامل خردگرا و اسطوره...

در شاهنامه مواردی دیده می شود که طبیعت دژخرد و بدکردار می شود و به یاری اهریمن و نیروهای اهریمنی می شتابد. مار، اژدها، گرگ درنده، شیر تدبیرگر، اژدهای سخنگو، توفان و خشکسالی و تیرگی شب نمونه هایی از نیروهای...

بخشی از خرد اسطوره ای طبیعت در عواملی چون درخت و گیاه، آب، آتش، چشمه، ماه و خورشید، طاق بشکسته ی هوشیار، جوشن شنوای رستم و نمونه هایی از این قبیل دیده می شود.

در اساطیر ایران طبیعت و همه ی موجودات آن مانند انسان، جاندار، خردمند و دارای شعور و اراده اند. این نگرش بنیادی که به شکلی دگرگون در عرفان نیز دیده می شود ریشه ای بسیار کهن دارد. « پایاترین و استوارترین...

در شاهنامه از حضور زنان تا زمان پیروزی ضحاک بر جمشید خبری نیست. اگرچه انتساب نقش پدری به کیومرث ( پدر سیامک)، سیامک ( پدر هوشنگ) و هوشنگ ( پدر جمشید)، وجود و حضور پنهان مادر را تداعی می کند، از حضور آشکار

در شاهنامه زنان اغلب کارکردی مثبت و زاینده دارند، ولی زنانی هم با چهره ای پلید، ویرانگر و فریبنده ظاهر می شوند که هدف آن ها فریفتن شهریاران و قهرمانان است. این زنان که پلیدی و فریبندگی خود را از جهی به...

در ناخودآگاهی جمعی انسان ها، صورت های مثالی و الگوهای کهن ثابت و مشترکی وجود دارد که موجب شکل گیری نشانه ها و نمادهای بسیاری در اساطیر، مذاهب و آثار ادبی و هنری گردیده است. یکی از این الگوهای کهن، زن است...

گذار از مراحل دشوار و پشت سر نهادن سختی ها برای رسیدن به آرمانی بزرگ، در شاهنامه فراوان دیده می شود. در این میان هفت خوان رستم و اسفندیار از نمونه های برترند.

فردوسی در اثر ارزشمند خود با دستمایه ای از خرد و اسطوره پهلوانانی را می پرورد که با وجود ناسازگاری ظاهری با علم و منطق و غیرمعمول بودن بسیاری از ویژگی ها و اعمال و حوادث مربوط به آن ها، الگوهای خرد، کمال...

در شاهنامه معمولاً در کنار شاهان و شاهزادگان، وزیران و رایزنانی حضور دارند که سمبل خرد و دانایی محسوب می شوند. فردوسی اغلب آنان را می ستاید و وجودشان را برای برقراری داد لازم می داند. وزیر و رایزن و راهنما...