در این عالم خداوند نقایص را جبران نموده است و این عالم نیز نقایص عالم مادون خود را جبران می کند. به همین جهت به آن جبروت گویند.

خداوند متعال که رب تمام هستی است، انسان کامل را به اسم جامع تربیت نموده و به او کمالی اعطا کرده است که هیچ یک از اسماء و مظاهر آنان توانایی غلبه و تصرف در او را ندارند.

ولایت همانند فلکی است که اجسام تحت خود را در بر گرفته است. لذا از این جهت که ولایت عمومیت دارد و انبیاء و اولیاء را شامل می شود، هرگز منقطع نمی گردد.

در بیان محیی الدین و در شرح‌های مختلف از فصوص یکی از وجوه تسمیه انسان را جهت انس او به موارد مختلف خلقی و امری بیان کرده اند.

وصف و مقام دیگری که برای انسان حقیقی برشمرده اند، فص خاتم خلقت است. که اگر هستی و وجود را همچون انگشتری به حساب آوریم، نگین زیبای این خاتم انسان کامل خواهد بود.

اگر هریک از انسانها در این دنیا همت به کسب کمالات ننماید، ؛ همان حیوان ناطق است که هرگز به مقام انسانیت دست نیافته

با توجه به ضرورت کسب معرفت نسبت به انسان کبیر و انسان صغیر، هر یک از این موارد را از دیدگاه عرفان و عرفا تبیین می نماییم.

در این مقاله تعریف انسان کامل به طور خاص از منظر ابن عربی بررسی می‌کنیم .

آنگاه که حق تعالی گل آدم را سرشت و از روح خود در او دمید، در مجلسی که ملائکه مقرب و مسبحین درگاهش نیز حضور داشتند ذات اقدس خداوندی و اولین معلم هستی..

حقیقت انسان، عین ثابت انسان کامل محمدی است که اصل اصول تمام حقایق است زیرا ولی کامل هر آنچه اتباع او دارند، او یک جا دارد.