آیا او پیرو محض اصحاب الحدیث است؟ یا، همچنان که ابن خلدون نوشته، در حدّ میانه ی معتزله و اصحاب الحدیث ایستاده است؟(1) یا او را نظام فکری و کلامی مستقلی است، که در اثر ممارست با کتب و مشایخ معتزله- که گفته...

سبکی اشعری را صاحب فراست و نظر و از سادات اهل تصوف و اعتبار قلوب شناسانده، شاگرد صوفی بزرگ سید الطایفه ابوالقاسم جنید بن محمد(و:298 هـ) معرفی کرده و مدعی شده که او همراه و هم رأی صوفیان نامی دارالاسلام،

جمهور مؤلفان نسب اشعری را به صورت مزبور ثبت کرده، بدین ترتیب وی را از نسل ابوموسی اشعری(عبدالله بن قیس، و:42 یا 52 هـ) صحابی شناسانده، و کوشیده اند به واسطه ی این انتساب برای وی فضیلت و شرافتی قایل شوند.

جاحظ علاوه بر آنکه در ادبیات عربی در سطحی بسیار عالی و نثرنویس کم نظیر و بلکه بی نظیر زبان تازی بوده است، متکلّمی بزرگ و سرشناس نیز به شمار می آید. او در مسایل کلامی به مطالعه و بررسی پرداخته و علاوه بر...

مداخله یعنی حیز یکی از دو جسم حیز دیگری و یا یکی از دو شیئی در دیگری باشد به طوری که هر دو در زمان واحد در مکانی واحد قرار گیرند. نظّام برخلاف ضراربن عمرو معاصر واصل بن عطا و عدّه ای دیگر (1) قایل به مداخله

من در مقاله «نظّام متکلّم متأدّب» به نگارش احوال و آثار و بعد کلامی و دینی نظّام پرداختم.(1) موضوع این مقاله، عقاید و افکار فلسفی اوست. پیش از طرح و بررسی آن، مقدمتاً به ذهن فلسفی و آشنایی او با کتب فلسفی...

به عنوان مقدمه خاطرنشان می شود که اکثر دانشوران و متفلسفان مسلمان در قرون گذشته -که تخصص معمول نبوده -در مسایل متنوع علمی و فرهنگی اعم از نقلی و عقلی می اندیشیدند و اظهارنظر کردند، و به اصطلاح «متفنّن»...

ابواسحاق ابراهیم بن سیّار بلخی بصری، مشهور به نظّام یکی از مشایخ و استادان نامدار فرقه معتزله است که در میان مسلمانان بیش از دیگران به تفکرات و تأمّلات فلسفی پرداخته؛ در مسایل فلسفه اندیشیده و با متفلسفان...

آراء و عقاید ابوالهذیل را می توان تحت عناوین ذیل قرار داد:معارف خدا:ذات و صفات او، ارتباط خدا با عالم، انسان:مسئولیت اخلاقی و دینی انسان، افعال مباشر، مخترَع و متولّد

او در آغاز خلافت عباسیان در سال 131 هـ، یا 134 هـ(7) و یا 135 هـ(8) در شهر بصره به دنیا آمده و بزرگ شده و پرورش یافته و دانش آموخته، و تا سال 204 هـ، در آنجا بوده است. اما در همین سال، در عصر خلافت مأمون،