0
مسیر جاری :
نسبیت علم و تاریخ فلسفه علم

نسبیت علم و تاریخ

کاربست علم در مورد گذشته وظیفه‌ی تاریخ، مانند هنرها و علوم دیگر، آوردن چیزهای معین به ذهن و خاطر انسان است. ولی تفاوت عمده‌ای میان هنر و علم وجود دارد. یک شاهکار هنری (مونالیزا یا شور سنت متیو باخ
تبیین در تاریخ‌نگاری (2) فلسفه علم

تبیین در تاریخ‌نگاری (2)

عبارت "شناخت کنونی" پرسش‌ها و مسائل شناخت‌شناسانه پیش می‌آورد. معیارهای شناخت چیست؟ آیا دسته‌ای معیار شناخته شده‌ی عام وجود دارد یا معیارهای فراوان؟ اگر فراوان باشد، کدام را باید برگرفت؟ این بحث که سقراط...
تبیین در تاریخ‌نگاری (1) فلسفه علم

تبیین در تاریخ‌نگاری (1)

آیا، چنانکه بسیاری مؤسسات فرض می‌کنند، تاریخ یکی از شاخه‌های علوم‌اجتماعی است یا نه؟ پاسخ این پرسش تا حدودی به تعریف مربوط می‌شود. اگر منظور ما از تاریخ فقط نوعی مطالعه‌ی سازمان یافته‌ی گذشته باشد ممکن...
نحوه‌ی تبیین در علوم‌اجتماعی فلسفه علم

نحوه‌ی تبیین در علوم‌اجتماعی

تصور و ایده‌ی علم اجتماعی در سده‌ی هجدهم چونان بخشی از جریان روشنگری شکل گرفت. در حالی که دانشمندان سده‌ی هفدهم (کپلر، گالیله، هاروی، بویله، هویژن، و مهم‌تر از همه، نیوتن) در کشف و نشان دادن قوانین (به...
تبیین آماری در علوم فلسفه علم

تبیین آماری در علوم

بسیاری افراد می‌خواهند بر ماهیت علمی علوم اجتماعی تأکید کنند. از آنجا که آمار به خادم تقریباً همه‌ی علوم تبدیل شده است، باید نخست به تبیین آماری نگاهی بیندازیم. به این دلیل که مورخان هم استفاده‌ی فزاینده‌ای...
ماهیّت علم فلسفه علم

ماهیّت علم

کلمه‌ی « Science » از کلمه‌ی لاتینی دانش یا دانستن گرفته شده است، امّا این کلمه بویژه به دانشی که از طریق روش تحقیق بخصوصی به دست می‌آید، اشاره دارد. به کار بردن روش علمی در مورد رفتار بشر، از نظر تاریخی،...
پیشرفت علم با تكیه به پارادایم‌ها فلسفه علم

پیشرفت علم با تكیه به پارادایم‌ها

مطابق باور رایج، اما ناكاویده و بازشناسی ناشده‌ی جامعه علمی، به نظر می‌رسد رشد علم در كلیه‌ی بخش‌هایش همچون مفاهیم، حوزه‌ی مسائل مطرح و روش‌های پژوهشی و گستره‌ی مشاهدات، فرایندی انباشتی دارد. به گونه‌ای...
مقبولیت اجتماعی در تغییر پارادایم ها فلسفه علم

مقبولیت اجتماعی در تغییر پارادایم ها

در اینجا می‌خواهیم موضوع را در سطح جامعه‌ی علمی بررسی كنیم، یعنی اینكه چگونه دانشمندان یك جامعه‌ی علمی به جایی می‌رسند كه تغییر نگرش از پارادایم قدیم به پارادایم جدید را به وجود می‌آورند؟ پاسخ كوهن آن...
معیار گزینش پارادایم ها فلسفه علم

معیار گزینش پارادایم ها

آنچه می‌توان از اظهارات جامعه‌ی علمی و یا كُتب درسی درباره‌ی معیار برگزیدن هریك از پارادایم های رقیب برداشت كرد، آن است كه دانشمندان براساس استدلال‌های منطقی مبتنی بر شواهد تجربی دست به گزینش می‌زنند....
گسست ارتباطی پارادایم ها فلسفه علم

گسست ارتباطی پارادایم ها

یكی از تبعات قیاس ناپذیری پارادایم ها، بالاخص جنبه‌ی تغییر معنایی آن، این است كه هیچ زبان مشتركی میان دو پارادایم وجود ندارد كه طرفداران آنها با تمسك به آن زبان بتوانند با یكدیگر ارتباط برقرار كنند. طبق...