از تغيير و تحول مکاني اقوام مختلف در سرزمين ايران، در نخستين زمان اسلامي، اطلاع زيادي در دسترس ما نيست. مطلب اساسي و عمده اي که به ما رسيده فقط نتايجي مي باشد که اين نقل مکانها و مهاجرتها به بار آورده...

نتيجه ي شاهنامه ي فردوسي فقط اين نبود که زبان « فارسي نو » به صورتي که در قرون اول دوره ي اسلامي ( 1 ) قبل از همه در مشرق سرزمين « ايراني زبان » به وجود آمده ( 2 ) بود، براي هميشه به عنوان زبان فرهنگي...

از نظر تاريخ جهاني مهمترين نتيجه اي که فتح عرب در نيمه ي اول قرن هفتم ( اوايل قرن اول هجري ) داشت وارد نمودن ايران و اهالي آن به دنياي اسلامي يعني به يک جامعه ي واحدي مي باشد که از ملل مختلف تشکيل شده...

در ايران نيز مثل ساير نواحي نام اشخاص نمودار عقيده و ايمان ساکنان آن بوده است. هر کس اسلام مي آورد مي بايستي، لااقل در صورتي که نام سابق وي معنايي زردشتي داشته است

دين اسلام در قسمت شرقي سرزمين فارسي زبان، در جنب دين زردشت که دين ملّي ايرانيان بود، با يک دين جهاني ديگري که تقريباً از 150 سال قبل از ميلاد مسيح، نيز در بين ايرانيان رواج يافته بود، روبرو شد: يعني با...

معمولاً هر جا که منابع از خرّميان صحبت مي کنند به پيوست و همراه با آن نيز از مزدکيان سخن به ميان مي آورند. اما امروز ديگر در اين باره که تا چه اندازه مي تواند وجود چنين ارتباطي صحت داشته باشد، قضاوت قطعي...

اگر به اين امر توجه کنيم که تا چه مدتي، لااقل در ايالات معدودي از ايران، دين اسلام و زردشت در پهلوي يکديگر مي زيستند و تا چه حد اسلام پاره اي از عقايد مجوسيان را پذيرفته و يا لااقل با آنها مدارا نموده...

براي آميزش و پيوندِ حسّ مليت ايراني با تديّن به اسلام، اين معني بسيار حائز اهميت و ملاک قاطعي است که حتي در نسل اول بعد از رحلت پيغمبر اسلام ( صلي الله عليه و آله ) يعني از زمان خلافت علي ( عليه السلام...

در مورد به خاک سپردن اموات تا مدتي عادات قديمي در کنار مراسم اسلامي، هستي خود را حفظ نمود. چنانچه از خراسان ( ابيورد ) و فارس در سال 985 خبر داده مي شود که ساکنان آنجا - « با آنکه شافعي مذهب بودند. » ......

از اين بيان صريح که دليل عمده ي گرويدن اکثريت ايرانيان به اسلام جهات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و يا خصلت روحي انساني که هميشه به افکار و تجلّيات نو و متناسب روز مي گرود، بوده است، طبعاً اين معني نيز مفهوم...