با مطالعه در عناوین و موضوعات کلامی به تعبیر و تحولاتی در آن برمی‌خوریم که گاه موجب فرسنگ‌ها فاصله میان دیدگاه‌های نخستین با نظریه‌ی دانشمندان دوره‌های بعدی است. مطالعات تاریخی و روش‌مند می‌توان ما

موضوع معرفت‌شناسی - به ویژه معرفة‌الله - و چگونگی دستیابی به آن و به تعبیر دیگر، اکتسابی یا اضطراری بودن معارف، در محافل علمی مسلمان و در بین طیف‌ها و جریان‌های فکری آنان، همواره مسئله و دغدغه‌ی

یکی از موضوعات بنیادی و بحث‌برانگیز در تفکر کلامیِ مذاهب اسلامی، جایگاه عقل در معرفت دینی است. عمده‌ی مسلمانان در دوره‌ی نخست چندان توجهی به مباحث عقلانی پیچیده نداشتند و می‌توان ادعا کرد که بیشتر

شیخ مفید متکلم، فقیه، مورخ و حدیث‌شناس برجسته‌ی امامیه و یکی از اثرگذارترین عالمان در حوزه‌ی معارف شیعی است. نگاه انتقادی وی به اقوال مشهور میان متکلمان و محدثان و رویکرد خاص وی در استفاده از

ابوسهل و ابومحمد نوبختی و در ادامه شیخ مفید و سیدمرتضی بزرگ‌ترین پرچمداران کلام امامیه در مدرسه‌ی بغداد از غیبت صغرا تا افول آل‌بویه‌اند. مدرسه‌ی کلامی امامیه در بغداد شاخصه‌هایی دارد که آن را در محتوا...

حدیث امامیه در طول حیات خود، به‌سان سایر پدیده‌های فکری و فرهنگی، تحولات و تطوراتی داشته است. میراث جریان حدیثی امامیه که همانند دیگر جریان‌های فکری امامی ریشه در مدرسه‌ی کوفه داشت، در دوره‌های

پس از افول مدرسه‌ی کلامی کوفه در اواخر قرن دوم هجری و در پی فترتی چند دهه‌ای، کلام امامیه بار دیگر از اوایل غیبت صغرا به آرامی نشاط و پویایی خود را بازیافت. علاوه بر متکلمان بنام نوبختی،

ابن راوندی از شخصیت‌های اثرگذار در تاریخ تفکر اسلام است که در دهه‌های میانیِ سده‌ی سوم، جریانی انتقادی را بر ضد معتزلیان به راه انداخت. درباره‌ی ابن راوندی و شخصیت و مذهب وی ابهام‌هایی وجود دارد.

در صدر اسلام طلایه‌داران به افرادی اطلاق می‌شد که نقش آن‌ها روشن ساختن اطلاعات و به دست آوردن آن بوده است. در صدر اسلام و گذشته‌های دور طلایه‌داران افرادی بودند که از نقل و انتقالات مواضع و عقبه دشمن و

کسی را که آگاه شوم بر یکی از صفات خوب استوار است، می‌پذیرم و از نداشتن صفات دیگرش درمی‌گذرم و صرف نظر می‌کنم، ولی از نداشتن عقل و دین چشم نمی‌پوشم، چون که جدایی از دین، جدایی از امنیت است و