توحید - خداشناسی
امام صادق علیه‏ السلام فرمودند: خداوند متعال به آدم وحى کرد:
اَنّى سَاَجْمَعُ لَکَ الْخَیْرَ فى اَرْبعِ کَلِماتٍ. قالَ: یا رَبِّ وَ ماهُنَّ؟ قالَ: واحِدَةٌ لى وَ واحِدَةٌ لَکَ وَ واحِدَةٌ فیما بَینى و بَیْنَکَ و واحِدَةٌ فیما بَیْنَکَ و بینَ النّاسِ . قالَ: یا رَبِّ بَیِّنْهُنَّ لى حَتّى اَعْلَمَهُنَّ. قالَ: امّا الّتى لى فَتَعْبُدَنى لاتُشْرِکَ بى شیئا وَ اَمَّا الّتى لَکَ فَاَجْزیکَ بِعَملِکَ اَحْوَجَ ما تَکُونُ اِلَیْهِ، وَ اَمَّا الّتى بَینى وَ بَیْنَکَ فَعَلَیْکَ الدُّعاءُ وَ عَلَىَّ الأجابَةُ، وَ اَمَّا الّتى بَیْنَکَ وَ بَیْنَ النّاسِ فَتَرْضى للِنّاسِ ما تَرْضى لِنَفْسِکَ؛
من همه نیکى‏‌ها را در چهار سخن براى تو جمع مى‌کنم. پرسید: خدایا آن چهار کلمه چیست؟ خداوند متعال فرمود: یکى براى من است، یکى براى توست، یکى میان من و توست، یکى هم میان تو و مردم است. آدم گفت: پروردگارا! آنها را بیان کن تا بدانم. خداوند متعال فرمود: امّا آنچه براى من است، آن است که مرا عبادت کنى و در پرستش براى من چیزى را شریک قرار ندهى. امّا آنچه براى توست، این است که من پاداش عمل تو را وقتى که بیشترین نیاز را به آن دارى، خواهم داد. امّا آنچه که میان من و توست ، این است که: دعا از تو، اجابت از من. امّا آنچه که میان تو و مردم است، این است که آنچه را براى خود مى‏‌پسندى براى مردم هم بپسندى.
الجواهر السنیّه، ص 10.
امام باقر علیه‏ السلام فرمودند که خداوند متعال در تورات می فرماید:
اُشْکُرْ مَنْ اَنْعَمَ عَلَیْکَ وَ اَنْعِمْ عَلى مَنْ شَکَرَکَ ، فَاِنَّهُ لازَوالَ لِلنَّعْماءِ اِذا شُکِرَت وَ لابَقاءَ لَها اذا کفرَتْ، اَلْشُّکْرُ زِیادَةٌ فىِ النِّعَمِ وَ اَمانٌ مِنَ الْغِیَرِ؛
نسبت به کسى که به تو نیکى مى‌کند سپاسگزارى کن و بر کسى که سپاسگزار تو باشد، نیکى و احسان کن، همانا اگر نعمت‌ها سپاسگزارى شود، زایل نمى‌گردد و اگر ناسپاسى شود، پایدار نمى‌ماند. سپاس و شکر، موجب افزایش نعمت‌ها و ایمنى از دگرگونى است.
الجواهر السنیّه، ص 37.
امام علی علیه ‏السلام فرمودند: خداوند متعال به حضرت داوود علیه ‏السلام وحى فرمود:
یا داوُودُ! تُریدُ وَ اُریدُ وَ لایَکُونُ اِلاّ ما اُریدُ ، فَاِنَ اَسْلَمْتَ لِما اُریدُ اَعْطَیْتُکَ ما تُریدُ وَ اِنْ لَمْ تُسْلِمْ لِما اُریدُ اَتْعَبْتُکَ فیما تُریدُ وَ لا یَکُونُ اِلاّ ما اُریدُ؛
اى داوود! تو مى‌خواهى، من هم مى‌خواهم ، ولى جز آنچه من مى‌خواهم نمى‏‌شود. پس اگر تسلیم آنچه من مى‏‌خواهم بشوى، آنچه را هم تو مى‏‌خواهى عطایت مى‌کنم. امّا اگر تسلیم آنچه من مى‌خواهم نشوى، در آنچه خودت مى‌خواهى تو را به رنج مى‌افکنم و جز آنچه هم که من بخواهم نخواهد شد.
توحید صدوق، ص 337.
خداوند عزّ و جلّ فرمود:
ابْنَ آدَمَ! تَطَوَّلْتُ عَلَیْکَ بِثَلاثٍ: سَتَرْتُ عَلَیکَ مالَوْ یَعْلَمُ بِهِ اَهْلُکَ ما وارَوْکَ، وَ اَوْسَعْتُ عَلَیْکَ فَاْسْتَقْرَضْتُ مِنْکَ فَلَم تُقَدِّمْ خَیْرا، وَ جَعَلْتُ لَکَ نَظْرَةً عِنْدَ مَوْتِکَ فى ثُلْثِکَ فَلَمْ تُقَدِّمْ خیْرا؛
اى فرزند آدم! من سه نیکى درباره تو کرده‏ ام: 1. چیزهایى از تو را پوشاندم که اگر خانواده‏ ات مى‏ دانستند تو را به خاک نمى سپردند. 2. وسعت رزق و روزى به تو دادم، آنگاه از تو قرض خواستم ، ولى تو نیکى و خیرى پیش نفرستادى. 3. هنگام مرگ، مهلتى دادم تا در یک سوم دارایى خود وصیّت کنى، ولى تو خیر و نیکى پیش نفرستادى.
الجواهر السنیه، ص 283.
خداوند عزّ و جلّ فرمود:
ما تَقَرَّبَ اِلَىَّ عَبْدٌ بِمِثْلِ أَداءِ مَا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ ، وَ لا یَزالُ عَبْدى یَتَنَفَّلُ لى حَتّى أُحِبَّهُ وَ مَتى اُحِبُّهُ کُنْتُ لَهُ سَمْعاً وَ بَصَرا وَ یَدا وَ مُؤیِدا، اِنْ دَعانى أَجَبْتُهُ ، وَ اِنْ سَأَلَنى أَعْطَیْتُهُ؛
بنده، با هیچ چیز مثل اداى آنچه بر او واجب کرده ام به من نزدیک نمى شود، بنده من پیوسته با انجام نوافل به جایى مى رسد که او را دوست مى دارم. و هرگاه او را دوست داشتم، براى او گوش و چشم و دست و پشتیبان خواهم بود. اگر مرا بخواند، اجابتش مى کنم و اگر از من بخواهد ، عطایش مى کنم.
توحید صدوق، ص 400.
خداوند عزّ و جلّ در تورات می فرماید:
مَنْ لَمْ یُؤمِنْ بِقَضائى وَ لَمْ یَصْبِرْ عَلى بَلائى وَ لَمْ یَشْکُرْ نَعْمائى فَلْیَتَّخِذْ رَبًّا سِوائى، مَنْ اَصْبَحَ حَزینا عَلَى‏الدُّنیا، فَقَدْ اَصْبَحَ ساخِطا عَلَىَّ، مَنْ تَواضَعَ لِغَنِىٍّ لِأجْلِ غِناهُ ذَهَبَ ثُلُثا دینِهِ؛
هرکس به تقدیر و قضاى من ایمان نیاورد و بربلاى من صبر نکند و بر نعمت هایم شکر نکند، پس پروردگارى غیر از من را برگزیند. هر کس صبح کند، در حالى که بر دنیا غمگین شود، بر من خشمگین شده است، هر کس در مقابل ثروتمندى به خاطر ثروتش تواضع کند، دو سوم دینش بر باد رفته است.
الجواهر السنیه، ص 66.
امام صادق علیه‏ السلام فرمودند: از جمله آنچه خداوند به موسى علیه ‏السلام وحى فرمود و در تورات بر او نازل کرد، چنین بود:
اِنّى أَنَا اللّه‏ُ لا اِلهَ اِلاّ أَنَا، خَلَقْتُ الْخَلْقَ وَ خَلَقْتُ الْخَیْرَ وَ أَجْرَیْتُهُ عَلى یَدَىْ مَنْ اُحِبُّ، فَطُوبى لِمَنْ أَجْرَیْتُهُ عَلى یَدَیْهِ، وَ أَنَا اللّه‏ُ لا اِلهَ اِلاّ أَنَا خَلَقْتُ الْخَلْقَ وَ خَلَقْتُ الشَرَّ وَ أَجْرَیْتُهُ عَلى یَدَىْ مَنْ اُریدُهُ، فَوَیْلٌ لِمَنْ أَجْرَیْتُهُ عَلى یَدَیْهِ؛
همانا منم خداوند، هیچ معبودى جز من نیست. مردم را آفریدم و خیر و نیکى را هم آفریدم و آن را بر دستان کسى جارى ساختم که دوست مى دارم، خوشا به حال آن که خیر را بر دستان او جارى ساختم. منم خداوند، معبودى جز من نیست. مردم را آفریدم و شرّ را آفریدم و آن را بردستانِ هر که بخواهم جارى مى کنم. پس واى بر آن که بدى را بر دستان او جارى سازم.
الجواهر السنیّه ، ص 39.
از پیامبر اکرم صلى‏ الله‏ علیه‏ و ‏آله روایت است که: خداوند متعال فرمود:
یَا ابْنَ آدَمَ! ما تُنْصِفُنى، اَتَحَبَّبُ اِلَیْکَ بِالنِّعَمِ وَ تَتَمَقَّتُ اِلَىَّ بِالمَعاصى، خَیْرى عَلَیْکَ مُنزَلٌ وَ شَرُّکَ اِلَىَّ صاعِدٌ، وَ لا یَزالُ مَلَکٌ کَریمٌ یَأْتینى عَنْکَ کُلَّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ بَعَمَلٍ قَبیحٍ؛
اى فرزند آدم! با من انصاف نمى کنى! من با نعمت‏ها نسبت به تو دوستى و محبّت مى کنم، ولى تو با گناهان با من دشمنى مى کنى. خیر من بر تو نازل مى شود، ولى از تو بدى به طرف من بالا مى‏ آید، و پیوسته فرشته ‏اى بزرگوار، هر روز و شب، گزارش کارى زشت را از تو براى من مى‏ آورد.
بحارالانوار، ج 74، ص 19.
امام باقر علیه ‏السلام فرمودند:
اِنَّ مُوسى سَأَلَ رَبَّهُ فَقالَ: یارَبِّ أَقَریبٌ أَنْتَ مِنّى فَأُناجیکَ أَمْ بَعیدٌ فَأُنادیکَ؟ فَأَوْحَى اللّه‏ُ عَزَّوجَلَّ اِلَیْهِ: یا مُوسى! اَنَا جَلیسُ مَنْ ذَکَرَنى. فَقالَ مُوسى: فَمَنْ فى سِتْرِکَ یَوْمَ لاسِتْرَ اِلاّ سِتْرُکَ؟ فَقالَ: اَلَّذینَ یَذْکُرُونَنى فَاَذْکُرُهُمْ وَ یَتَحابُّونَ فِىَّ فَأُحِبُّهُمْ، فَاُولئِکَ الَّذینَ اِذا أَرَدْتُ أَنْ أُصیبَ أَهْلَ الأَرْضِ بِسُوءٍ ذَکَرْتُهُم فَدَفَعْتُ عَنْهُمْ بِهِمْ؛
موسى علیه‏ السلام از پروردگارش سؤال کرد: خدایا! تو نزدیکى، تا با تو نجوا کنم، یا دورى که صدایت بزنم؟ خداوند به او چنین وحى کرد: اى موسى! من همنشین کسى هستم که مرا یاد کند. موسى گفت: چه کسى در پوشش و پرده توست، آن روز که جز پوشش تو، پوششى نیست؟ خداوند فرمود: آنان که مرا یاد مى کنند، من هم آنان را یاد مى ‏کنم، در راه من با یکدیگر دوستى مى کنند، من هم آنان را دوست مى دارم. اینان کسانى‏ اند که هرگاه بخواهم بر اهل زمین ، بدى و عذابى برسانم، آنان را یاد مى کنم و به خاطر آنان ، عذاب را از زمینیان دور مى ‏سازم.
اصول کافى، ج 2، ص 496.