فضایل اخلاقی
امام باقر علیه‏ السلام فرمودند:
اِنَّ الْعَبْدَ لَیکونُ بَارّاً بِوَالِدَیهِ فِی حَیاتِهِما ثُمَّ یمُوتَانِ فَلَا یقْضِی عَنْهُمَا دُیونَهُما وَ لَا یسْتَغْفِرُ لَهُما فَیکتُبُهُ اللهُ عَاقّاً وَ اِنَّهُ یکونُ عَاقّاً لَهُمَا فِی حَیاتِهُمَا غَیرَ بَارٍ بِهِمَا فَاِذَا مَاتَا قَضَی دَینَهُما وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمَا فَیکتُبُهُ اللهُ عزَّوجلَّ بَارّاً ؛
گاه بنده‌ای در زمان حیات پدر و مادرش با آنان نیک رفتار است، امّا پس از مردنشان بدهکاری‌هایشان را پرداخت نمی‌کند و برای ایشان استغفار نمی‌کند خداوند، نام او را عاق می‌نویسد و گاه بنده‌ای در زمان حیات پدر و مادرش با ایشان به نیکی رفتار نمی‌کند و مورد عاق ایشان است ولی وقتی آنها از دنیا رفتند بدهی‌هایشان را ادا می‌کند و برای ایشان طلب آمرزش می‌کند، خداوند نام او را نیکوکار می‌نویسد.
وسائل الشیعه، ج 21، ص 506
امام صادق علیه السلام فرمودند:
اِنَّ اللهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی خَصَّ الْاَنْبِیاءَ (ع) بِمَکارِمِ الْاَخْلَاقِ فَمَنْ کانَتْ فِیهِ فَلْیحْمَدِ اللهَ عَلَی ذَلِک وَ مَنْ لَمْ تَکنْ فِیهِ فَلْیتَضَرَّعْ اِلَی اللهِ وَ لْیسأَلَهُ [اِیاهُ].
خداوند بزرگ، با مکارم اخلاق، پیامبران را ویژه ساخته است، پس هر کس که مکارم اخلاقی در او باشد باید خداوند را بر این [نعمت] سپاس گوید و اگر در او نباشد باید به درگاه خدا زاری کند و از او درخواست نماید (تا خداوند به او عطا کند).
الکافی، ج 2، ص 56
امام هادى علیه السلام فرمودند:
لَمّا کلَّمَ اللّه‏ موسَی بنَ عِمرانَ(ع) قالَ موسی:... إلهی ! فَما جَزاءُ مَن کفَّ أذاهُ عَنِ النّاسِ، وبَذَلَ مَعروفَهُ لَهُم؟ قالَ: یا موسی ! تُنادیهِ النّارُ یومَ القِیامَةِ: لا سَبیلَ لی عَلَیک.
چون خدا با موسی بن عمران(ع) سخن گفت، موسی(ع) گفت:... معبودا ! پاداش کسی که آزار خویش را از مردم باز دارد و به آنان نیکی کند، چیست؟ خدا فرمود: «ای موسی! در روز قیامت، آتش، او را بانگ می‏زند که: مرا به تو دسترس نیست».
احادیث امام هادی، پاداش شخص بی آزار، پاداش شخص نیکوکار، موسی بن عمران
مسعدة بن صدقه در وصف امام حسین علیه السلام می‌گوید:
مَرَّ الْحُسَینُ بْنُ عَلِی بِمَسَاکینَ قَدْ بَسَطُوا کساءً لَهُمْ فَاَلْقَوا عَلَیهِ کسَراً فَقَالُوا هَلُمَّ یابْنَ رَسُولِ اللهِ! فَثَنَی وَرِکهُ فَاَکلَ مَعَهُمْ ثُمَّ تَلَا« اِنَّ اللهَ لَا یحِبُّ الْمُسْتَکبِرِینَ» (سوره نحل آیه23.) ثُمَّ قَالَ: قَدْ اَجَبْتُکم فَاَجِیبُونِی. قَالُوا: نَعَم یابْنَ رَسُولِ اللهِ وَ نُعْمَی عَینٍ فَقَامُوا مَعَهُ حَتَّی اَتَوْا مَنْزِلَهُ فَقَالَ (ع) لِلرُّبَابِ: اَخْرِجِی مَا کنْتِ تَدَّخِرِینَ.
امام حسین(ع) بر بینوایانی گذشت که عبای خود را گسترده بودند و تکه نانی بر آن گذاشته بودند. گفتند: بفرما، ای فرزند پیامبر خدا! امام حسین(ع) هم بر زمین نشست و با آنان غذا خورد و سپس تلاوت کرد: «و خداوند مستکبران را دوست ندارد» سپس فرمود: من دعوت شما را اجابت کردم، شما هم دعوت مرا اجابت کنید. گفتند چشم حتماً ای فرزند پیامبر خدا! با او برخاستند و به خانه اش آمدند، امام(ع) هم به [همسرش] رُباب فرمود: آنچه [غذا] داری بیاور.
بحار الانوار، ج 44، ص 189
امام علی علیه السلام فرمودند:
حَسِّنْ مَعَ جَمِیعِ النَّاسِ خُلقَک حَتَّی اِذَا غِبْتَ عَنْهُمْ جَنُّوا اِلَیک وَ اِذَا مِتَّ بَکوا عَلَیک وَ قَالُوا «اِنَّا لِلَّهِ وَ اِنَّا اِلَیهِ رَاجِعُونَ» (بقره، آیه 46.) وَ لَا تَکنْ مِنَ الَّذِینَ یقَالُ عِنْدَ مَوْتِهِ:‌ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ.
با همه مردم خوش اخلاق باش تا هرگاه از ایشان غایب شدی، به دیدارت مشتاق باشند و اگر مردی بر تو بگریند و بگویند: «همه از خداییم و به سوی او باز می گردیم» و از کسانی مباش که هنگام مرگشان بگویند: خدا را شکر.
من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 287
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
ما مِن عَبدٍ صالِحٍ یُشتَمُ فَیَقولُ: إنّی صائِمٌ سَلامٌ عَلَیکَ لا أشتِمُکَ کَما شَتَمتَنی، إلاّ قالَ الرَّبُّ ـ تَبارَکَ وتَعالى ـ: «اِستَجارَ عَبدی بِالصَّومِ مِن شَرِّ عَبدی، فَقَد أجَرتُهُ مِنَ النّارِ».
هیچ بنده شایسته‌اى نیست که دشنامش دهند و بگوید: «من روزه دارم. سلام بر تو! به تو دشنام نمى‌دهم، آن گونه که دشنامم دادى»، مگر آن که پروردگار متعال گوید: «بنده من از شرّ بنده من، به روزه پناه برد. من هم او را از آتش، پناه دادم».
الکافی: ج ۴ ص ۸۸ ح ۵