راسخون - یار همیشه همراه : خودسازی

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْ اَبْصَرَ عَيْبَ نَفْسِهِ شَغَلَ عَنْ عَيْبِ غَيْرِهِ وَمَنْ تَعَرّى عَنْ لِباسِ التَّقْوى لَمْ يَسْتَتِرْ بِشَىْ ءٍ مِنَ الِلّباسِ وَمَنْ رَضِىَ بِقِسْمِ اللّه ِ لَمْ يَحْزَنْ عَلى مافاتَهُ؛
هر كس عيب خويش را ببيند، از عيب ديگرى غافل مى شود، هر كس از جامه تقوا عريان باشد، هيچ لباسى او را نخواهد پوشاند. و هر كس به تقسيم الهى راضى باشد، اندوهِ آنچه را از دست مى دهد نخواهد خورد.
[تحف العقول، ص 88]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ اَنْفاسَكَ اَجْزاءُ عُمْرِكَ، فَلا تُفْنِها اِلاّ فى طاعَةٍ تُزْلِفُكَ؛
نَفَس هاى تو، اجزاء و بخش هاى عمر توست، پس اين نَفس ها را جز در مسير طاعتى كه تو را به خدا نزديك كند، از دست مده و صرف مكن.
[غرر الحكم، ج 2، ص 499]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
عَجِبْتُ لِمَن يُنْشِدُ ضالَّتَهُ وَ قَدْ اَضَلَّ نَفْسَهُ فَلا يَطْلُبُها؛
در شگفتم از كسى كه در پى يافتن گمشده خويش مى گردد، در حالى كه «خود» را گم كرده و در پى يافتن «خويش» نيست!
[ميزان الحكمه، ج 7، ص 141]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنِ اشْتَغَلَ بِغَيْرِ الْمُهِمِّ ضَيَّعَ الأَهَمَّ؛
هر كس كه به كار بى اهميّت بپردازد ( و نيروى خود را صرف كارهاى غير مهمّ كند ) كار مهمتر و لازم تر را تباه مى كند.
[الحياة، ج 1، ص 308]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
صُحْبَةُ الأشرارِ تَكْسِبُ الشَّرَّ، كَالرّيحِ اِذا مَرَّتْ بِالنّتِنِ حَمَلَتْ نَتِناً، صُحْبَةُ الأخْيارِ تَكْسِبُ الْخَيْرَ، كَالرّيحِ إذا مَرَّتْ بِالطّيبِ حَمَلَتْ طيباً؛
همنشينى با بدان، براى انسان بدى مى آورد، مثل باد، كه وقتى بر بوى بد مى گذرد، با خودش عفونت مى آورد. و همنشينى با نيكان، نيكى مى آورد، مثل باد، كه وقتى بر بوى خوش بگذرد، با خودش بوى خوش به همراه مى آورد.
[ميزان الحكمه، ج 5، ص 278]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
عَجِبْتُ لِمَنْ يَحْتَمى الطَّعامَ لِأَذِيَّتِهِ، كَيْفَ لايَحْتَمى الذَّنْبَ لِأَليمِ عُقُوبَتِهِ؛
در شگفتم از كسى كه از غذا(ى فاسد) به خاطر رنج و آزارش پرهيز مى كند، امّا از «گناه»، به خاطر عذاب دردناكش پروا و پرهيزى ندارد!
[غررالحكم، ج 4، ص 337]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
غالِبِ الشَّهْوَةَ قَبْلَ قُوَّةِ ضَراوَتِها فَإنَّها إنْ قَوِيَتْ مَلَّكَتْكَ وَ اسْتَقادَتْكَ وَ لَمْ تَقْدِرْ عَلى مُقاوَمَتِها؛
پيش از نيرومند شدن تمايلات نفسانى و شهوت، بر آن چيره و مسلّط شو، كه اگر نيرومند شود، مالك تو مى گردد و تو را به دنبال خود مى كشد و قدرت مقاومت در برابر آن را نخواهى داشت.
[غرر الحكم، ج 4، ص 392]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إمَاما فَلْيَبْدَأْ بِتَعْليمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْليمِ غَيْرِهِ، وَلْيَكُنْ تَأْديبُهُ بِسيرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِيبِهِ بِلِسانِهِ وَمُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَمُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالاْءِجْلاَلِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَمُؤَدِّبِهِمْ؛
هركس خود را پيشواى مردم قرار دهد، پيش از آموختن ديگران، به آموزش خود بپردازد، و بايد تربيت كردنش با سيرت و رفتارش، پيش از تأديب به زبانش باشد. آن كس كه معلم و مربّى خويشتن است، سزاوارتر است به احترام، از آنكه معلم و مربّى مردم است.
[نهج البلاغه، حكمت 73]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اَلاْنَ فَاعْمَلُوا، وَالْأَلْسُنُ مُطْلَقَةٌ، وَالْأَبْدَانُ صَحِيحَةٌ، وَالْأَعْضَاءُ لَدْنَةٌ، وَالْمُنْقَلَبُ فَسِيحٌ، وَالْمَجَالُ عَريضٌ؛
هم اكنون عمل كنيد، كه زبان ها باز و رهاست، و بدن ها سالم و اندام ها نرم و انعطاف پذير، و زمينه دگرگونى گسترده، و مجال، گسترده و وسيع است.
[نهج البلاغه، صبحى صالح، ص 311]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ اللَّيْلَ وَالنَّهارَ يَعْمَلانِ فَيكَ فَاعْمَلْ فيهِما وَ يَأْخُذانِ مِنْكَ فَخُذْ مِنْهُما؛
شب و روز، در تو عمل مى كنند، پس تو در شب و روز عمل كن، و از تو مى گيرند و مى كاهند، تو هم از آن دو (بهره) بگير.
[الحياة، ج 1، ص 319]

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ الدُّنْيا قَدْ تَوَلَّتْ مُدْبِرَةً وَالآخِرَةَ قَدْ اَقْبَلَتْ مُقْبِلَةً وَ لِكُلِّ واحِدَةٍ مِنْهُما بَنُونَ، فَكُونُوا مِنْ اَبْناءِ الآخِرَةِ وَلاتَكُونُوا مِنْ اَبْناءِالدُّنْيا فَإنَّ الْيَوْمَ عَمَلٌ وَلاحِسابَ وَالآخِرَةُ حِسابٌ وَلاعَمَل؛
دنيا پشت كرده ومى رود. آخرت هم روى آورده و مى آيد و هر يك از دنيا و آخرت را فرزندانى است، پس، از فرزندان آخرت باشيد، و از فرزندان دنيا نباشيد. امروز، روز عمل است و حسابى نيست وآخرت، روز حساب است و مجالى براى عمل نيست.
[بحارالانوار، ج 67، ص 77]

امام کاظم علیه السّلام فرمودند:
لَيْسَ مِنّا مَنْ لَمْ يُحاسِبْ نَفْسَهُ فى كُلِّ يَوْمٍ، فَاِنْ عَمِلَ حَسَناً إسْتَزادَ اللّه َ وَ اِنْ عَمِلَ سَيِّئاً اِسْتَغْفَرَاللّه َ وَ تابَ اِلَيْهِ؛
هر كس كه هر روز از خودش حساب رسى نكند از ما نيست. پس اگر كار نيك انجام داده باشد، از خداوند بخواهد كه افزون ترش كند، و اگر بد كرده باشد، از خدا آمرزش بطلبد و به سوى او توبه كند.
[وسائل الشيعه، ج 11، ص 377]

امام على علیه السلام درباره آیه «وَلاتَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا؛ بهره خودت را از دنیا فراموش مکن» فرمودند:
لاتَنْسَ صِحَّتَکَ وَقُوَّتَکَ وَفَراغَک وَشَبابَکَ وَنِشاطَکَ اَنْ تَطْلُبَ بِها الآخِرَةَ؛
فراموش مکن که تندرستى، نیرو و توان، آسودگى، جوانى و نشاط خود را وسیله آخرت طلبى قرار دهى.
[وسائل الشیعه، ج 11، ص 366]

امام على علیه السّلام فرمودند:
اِجْعَلْ نَفْسَكَ ميزاناً فَيما بَيْنَكَ وَ بَيْنَ غَيْرِكَ، فَاَحْبِبْ لِغَيْرِكَ ما تُحِبُّ لِنَفْسِكَ، وَ اكْرَهْ لَهُ ما تَكَرَهُ لِنَفْسِكَ، وَلاتَظْلِمْ كَما لا تُحِبُّ اَنْ تُظْلَمَ، وَ اَحْسِنْ كَما تُحِبُّ اَنْ يُحْسَنَ اِلَيْكَ، وَاسْتَقْبِحْ مِنْ نَفْسِكَ ما تَسْتَقْبِحُ مِنْ غَيْرِكَ؛
«خود» را ميزان و معيار بين خودت و ديگران قرار بده.در وصيت نامه خويش به فرزندشان امام حسن( علیه السّلام ) فرمودند: آنچه براى خودت مى پسندى براى غير خودت هم بپسند، آنچه براى خود نمى پسندى براى ديگران هم مپسند. همان طور كه دوست ندارى به تو ظلم كنند، تو هم ظلم نكن و آنچنان كه دوست دارى به تو نيكى كنند تو هم نيكى كن. كارى را كه از ديگران زشت و ناپسند مى شمارى، از خودت نيز ناپسند بشمار.
[تحف العقول، ص 74]

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
أَحَبُّ الْأَعْمالِ إِلَى اللّه ِ عَزَّ وَجَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَيْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ؛
محبوب ترين كارها نزد خداى متعال، عملى است كه بنده بر آن مداومت و استمرار داشته باشد، هرچند اندك باشد.
[اصول كافى، ج 2، ص 82]

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللّه ُ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظاً، فَإنَّ مَواعِظَ النّاسِ لَنْ تُغْنِىَ عَنْهُ شَيْئاً؛
هر كس را كه خداوند، براى او از خودش موعظه كننده اى قرار نداده باشد، به يقين، موعظه هاى مردم هيچ به درد او نخواهد خورد!
[تحف العقول، ص 294]

امام حسن عسکری علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ لِلسَّخاءِ مِقْداراً فَإنْ زادَ عَلَيْهِ فَهُوَ سَرَفٌ، وَ لِلْحَزْمِ مِقْداراً فَإنْ زادَ عَلَيْهِ فَهُوَ جُبْنٌ وَ لِلاْءقْتِصادِ مِقْداراً فَإنْ زادَ عَلَيْهِ فَهُوِ بُخْلٌ وَ لِلشَّجاعَةِ مْقِداراً فَإنْ زادَ عَلَيْهِ فَهُوَ تَهَوُّرٌ؛
«سخاوت» و بخشش، حدّ و اندازه اى دارد، اگر از آن بگذرد، «اسراف» است. «حزم» و دورانديشى، اندازه و حدّى دارد، اگر بيش از آن باشد،، «ترس» است. «اقتصاد» و ميانه روى هم حدّى دارد، اگر از آن بگذرد، «بُخل» است. و «شجاعت» و دليرى هم مقدار و اندازه اى دارد، اگر از آن حدّ بگذرد، «بى باكى» است.
[بحارالانوار، ج 75، ص 377]

امام کاظم علیه السّلام فرمودند:
يا هِشامُ! لَوْ كانَ فى يَدِكَ جَوْزَةٌ وَ قالَ النّاسُ اِنَّها لُؤْلُؤَةٌ ما كانَ يَنْفَعُكَ وَ اَنْتَ تَعْلَمُ اَنَّها جَوْزَةٌ، وَ لَوْ كانَ فى يَدِكَ لُؤْلُؤةٌ وَ قالَ النّاسُ اِنّها جَوْزَةٌ ما ضَرَّكَ وَ اَنْتَ تَعْلَمُ اَنَّها لُؤْلُؤَةٌ؛
اى هشام! اگر در دست تو گردويى باشد، ولى مردم بگويند كه گوهر است، حرف مردم سودى براى تو ندارد، وقتى خودت مى دانى كه گِردوست. و اگر در دست تو يك لؤلؤ و گوهر باشد، ولى مردم بگويند كه گِردوست، وقتى خودت مى دانى كه گوهر است، سخن مردم تو را زيان نمى رساند!
[تحف العقول، ص 386]

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
اِذا اَرَدْتَ اَنْ تَعْلَمَ اَنَّ فيكَ خَيْراً فَانْظُرْ اِلى قَلْبِكَ، فَاِنْ كانَ يُحِبُّ اَهْلَ طاعَهِ اللّه ِ وَيُبْغِضُ اَهْلَ مَعْصِيَتِهِ فَفيكَ خَيْرٌ وَاللّه ُ يُحِبُّكَ، وَاِنْ كانَ يُبْغِضُ اَهْلَ طاعَةِ اللّه ِ وَيُحِبُّ اَهْلَ مَعْصِيَتِهِ فَلَيْسَ فَيكَ خيرٌ وَاللّه ُ يُبْغِضُكَ، وَالْمَرْءُ مَعَ مَنْ اَحَبَّ؛
هرگاه خواستى بدانى خيرى در تو هست يا نه، به دل خودت نگاه كن. اگر ديدى دلت، اهل طاعت خدا را دوست دارد و از گنهكاران بدش مى آيد، در تو خيرى هست و خدا دوستت دارد. و اگر ديدى دلت اهل طاعت خدا را دوست ندارد، برعكس آن، از گنهكاران خوشش مى آيد، در تو خيرى نيست، خدا هم از تو بدش مى آيد. انسان با كسى است كه دوستش مى دارد.
[اصول كافى، ج 2، ص 127]

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
اَلْجَنَّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَكارِهِ وَ الصَّبْرِ، فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمَكارِهِ فى الدُّنيا دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَ جَهَنـَّمُ مَحْفُوفَةٌ باللَّذّاتِ وَ الشَّهَواتِ، فَمَنْ اَعْطى نَفْسَهُ لَذَّتَها وَ شَهْوَتَها دَخَلَ النّارَ؛
بهشت، آميخته به ناگوارى ها وصبر است. هركس در دنيا بر ناملايمات و سختى ها شكيبايى كند، وارد بهشت مى شود. دوزخ هم آميخته به كامجويى ها و خواسته هاى دل است. هر كس به لذّت جويى ها و خواهشهاى دلش جواب مثبت بدهد، وارد آتش جهنم مى شود.
[اصول كافى، ج 2، ص 89]

حدیث

احادیث

حدیث معتبر

احادیث معتبر

بانک احادیث