صدقه جاریه
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مَن سَنَّ سُنَّةً حَسَنةً عُمِلَ بها مِن بَعدِهِ کانَ لَهُ أجرُهُ ومِثلُ اجُورِهِم مِن غَیرِ أن ینقُصَ مِن اجُورِهم شیئاً، ومَن سَنَّ سُنَّةً سَیئَةً فَعُمِلَ بها بَعدَهُ کانَ علَیهِ وِزرُهُ ومِثلُ أوزارِهِم مِن غَیرِ أن ینقُصَ مِن أوزارِهِم شیئاً.
هرکه سنّت نیکویى بگذارد که پس از مرگش بدان عمل شود، هم اجر خودش را دارد وهم به اندازه اجر کسانى که به آن عمل مى‌کنند، بى آنکه از اجر ایشان چیزى کم شود و هرکه سنّت ناپسندى بنهد و پس از مرگش بدان رفتار شود، گنهکار است و به اندازه گناهان کسانى که به آن سّنت عمل مى‌کنند نیز برایش باشد، بى آنکه از گناه آنان چیزى کم شود.
میزان الحکمه: 6/ 2598 ؛ کنزالعمّال: 43079
امام صادق علیه السلام فرمودند:
مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِی شَعْبَانَ رَبَّاهَا اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ لَهُ کَمَا یُرَبِّی أَحَدُکُمْ فَصِیلَهُ حَتَّی یُوَافِیَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ قَدْ صَارَتْ لَهُ مِثْلُ أُحُد.
هر کس در ماه شعبان صدقه دهد، خداوند آن صدقه را رشد دهد، همچنان که یکی از شما شتر تازه متولد شده ای را تربیت می کند تا آن که در روز قیامت به صدقه دهنده برسد در حالتی که به اندازه کوه اُحُد شده باشد.
وسایل‏ الشیعه: ج ۱۰، ص ۵۰۹ ؛ امالی شیخ صدوق: ص 628
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
لَيْسَ كُلُّ مَنْ يُحِبُّ اَنْ يَصْنَعَ الْمَعْرُوفَ اِلَى النّاسِ يَصْنَعُهُ وَلَيْسَ كُلُّ مَنْ يَرْغَبُ فيهِ يَقْدِرُ عَلَيهِ وَلا كُلُّ مَنْ يَقْدِرُ عَلَيْهِ يُؤْذَنُ لَهُ فيهِ، فَاِذَا اْجَتَمَعَتِ الرَّغْبَةُ وَالْقُدْرَةُ وَالاِءذْنُ فَهُنالِكَ تَمَّتِ السَّعادَةُ لِلطّالِبِ وَالْمَطْلُوبِ اِلَيْهِ؛
چنان نيست كه هر كس دوست داشته باشد به مردم نيكى كند، آن را انجام دهد! و چنان نيست كه هر كس علاقه مند به كار خير باشد، توانايى آن را داشته باشد و چنان هم نيست كه هر كس قدرت بر نيكى به مردم داشته باشد، به او اذن نيكوكارى داده شود! پس هرگاه كه «خواستن» و «توانستن» و «اجازه» (از سوى خدا) جمع شود، در آن صورت است كه براى طالب و مطلوب، سعادت فراهم مى آيد.
[بحارالأنوار، ج 71، ص 414.]
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اِعْلَمْ اَنَّهُ مَنْ لَمْ يُنْفِقْ فى طاعَةِ اللّهِ اُبْتُلِىَ بِاَنْ يُنْفِقَ فى مَعْصِيَةِ اللّهِ عَزّوَجَلّ، وَ مَنْ لَمْ يَمْشِ فى حاجَةِ وَلِىِّ اللّهِ اُبْتُلِىَ بِاَنْ يَمْشِىَ فى حاجَةِ عَدُوِّاللّهِ؛
بدان كه هر كس در راه طاعت خدا خرج نكند، به خرج كردن در راه معصيت خدا گرفتار مى شود و هركس در راه انجام نياز دوستِ خدا گام برندارد، به تلاش در راه تأمين نياز دشمن خدا گرفتار مى شود.
وسائل الشیعه، ج 6، ص 25.
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ لِصاحِبِ الْمالِ اَنْ يَعْمَلَ بِـمالِهِ ماشاءَ ما دامَ حَيّا، اِنْ شاءَ وَهَبَهُ، وَ اِنْ شاءَ تَصَدَّقَ بِهِ وَ اِنْ شاءَ تَرَكَهُ اِلى اَنْ يَأتِيَهُ الْمَوْتُ، فَاِنْ اَوْصى بِهِ فَلَيْسَ لَهُ اِلاّ الثُلُثُ، اِلاّ اَنَّ الْفَضْلَ فى اَنْ لا يُضَيِّعَ مَنْ يَعُولُهُ وَ لا يَضُرَّ بِوَرَثَتِهِ؛
شخص پولدار مى تواند تا زنده است، هر نوع تصرّفى در مال خود انجام دهد: اگر بخواهد، آن را مى بخشد و اگر بخواهد، آن را صدقه مى دهد و اگر بخواهد، مى تواند همانطور بگذارد تا مرگش فرا رسد. پس اگر وصيّت كرد (كه در راهى خرج شود) جز به اندازه يك سوم حق وصيّت ندارد، الاّ اينكه فضيلت در آن است كه حقِ افراد تحت تكفّل خود را ضايع نكند و به ورثه خود زيان نرساند.
[وسائل الشيعه، ج 13، ص 381.]
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
لَيْسَ يَتْبَعُ الرَّجُلَ بَعْدَ مَوْتِهِ مِنَ الأَجْرِ اِلاّ ثَلاثُ خِصالٍ: صَدَقةٌ اَجْراها فى حَياتِهِ فَهِىَ تَجْرى بَعْدَ مَوْتِهِ، و سُنَّةُ هُدىً سَنَّها فَهِىَ يُعْمَلُ بِها بَعْدَ مَوْتِهِ، اَوْ وَلَدٌ صالِحٌ يَدْعُولَهُ؛
پس از مرگ انسان، جز از ناحيه سه خصلت، پاداشى به او نمى رسد: صدقه اى كه در حال حياتش جارى ساخته و پس از مرگش هم جريان مى يابد، سنّت و روش هدايتى كه بنيان گذاشته و پس از مرگ هم به آن عمل مى شود، و فرزند شايسته اى كه براى او دعا مى كند.
[وسائل الشيعه، ج 12، ص 292.]
امام على علیه السلام در وصیت خویش به فرزندشان امام حسن علیه السلام فرمودند:
وَاعْلَمْ اَنَّ اَمامَکَ طَریقا ذا مَسافَةٍ بَعیدَةٍ وَمَشَقَّةٍ شَدیدَةٍ... وَاِذا وَجَدْتَ مِنْ اَهْلِ الْفاقَةِ مَنْ یَحْمِلُ لَکَ زادَک اِلى یَوْمِ القِیامَةِ فَیُوافیکَ بِهِ غَدا حَیْثُ تَحْتاجُ اِلَیْهِ فَاْغْتَنِمْهُ وَحَمِّلْهُ اِیّاهُ وَاَکْثِرْ مِنْ تَزْویدِهِ وَاَنْتَ قادِرٌ عَلَیهِ، فَلَعَلَّکَ تَطْلُبُهُ قَلاتَجِدُهُ…؛
بدان که پیش روى تو راهى است همراه با مسافت دور و سختیهاى جانگاه... و هرگاه از نیازمندان کسى را یافتى که رهتوشه تو را به سوى آخرت بر دوش کشد وفرداى قیامت که به آن نیاز دارى به تو تحویل دهد، پس آن را غنیمت شمار و بارت را بر دوش او بگذار، و تا مى توانى، توشه او را افزون کن، شاید که او را بجویى و دیگر نیابى... .
[نهج البلاغه فیض الاسلام نامه 31.]