سحرخیزی
امام باقر علیه السّلام فرمودند:
إنَّ إبْليسَ إنَّما يَبُثُّ جُنُودَ اللَّيْلِ مِنْ حينَ تَغيبُ الشَّمْسُ إلى وَقْتِ الشَّفَقِ وَ يَبُثُّ جُنُودَ النَّهارِ مِنْ حينَ يَطْلُعُ الْفَجْرُ إلى مَطْلَعِ الشَّمْسِ، وَذَكَرَ أنَّ النَّبىِّ صلى الله عليه و آله كانَ يَقُولُ: أكْثِرُوا ذِكْرَاللّه ِ فى هاتَيْنِ السّاعَتَيْنِ فَإنَّهُما ساعَةُ غَفْلَةٍ؛
شيطان لشگريان شب خود را از غروب خورشيد تا هنگامى كه روشنايى و قرمزى آفتاب هست پخش مى كند، و لشگريان روز را از زمان طلوع صبح تا طلوع آفتاب پخش مى كند، و ياد آورى كرد كه: پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) مى فرمود: در آن دو ساعت زياد ذكر و ياد خدا كنيد چون آن دو زمان ساعت غفلت است.[وشيطان ممكن است انسان را غافلگير كند.]
[ مكارم الاخلاق: 305]
رواى گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم: فدایت شوم مردم مى گویند: خواب بعد از سپیده صبح مکروه است، چون روزى‌ها در آن وقت تقسیم مى‌شود، حضرت فرمودند:
اَلْأرْزاقُ مُوظُوفَةٌ مَقْسُومَةٌ، ولِلّهِ فَضْلٌ یُقَسِّمُهُ مِنْ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ ذلِکَ قَوْلُهُ: وَاسْألُوا اللّه َ مِنْ فَضْلِهِ؛
روزى ها مشخصّ و تقسیم شده است ولى خداوند متعال روزى فوق العاده دارد که آن را از طلوع فجر تا طلوع خورشید تقسیم مى کند، و همین است منظور پروردگار متعال که فرمود: از فضل پروردگار بخواهید.
[ بحارالانوار 5: 147 ح 7]
امام باقر علیه السّلام فرمودند:
كانَ عَلىٌّ عليه السلام إذا صَلَّى الْفَجْرَلَمْ يَزَلْ مُعَقِّباً إلى أنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ،فَإذا طَلَعَتْ إجْتَمَعَ إلَيْهِ الْفُقَراءُ وَالْمَساكينُ وَغَيْرِهِ مِنَ النّاسِ فَيُعَلِّمُهُمْ الْفِقهَ وَالْقُرْآنَ؛
امام على(عليه السلام) چون نمازصبح را مى خواندند، مرتّب مشغول تعقيبات بودند تا آفتاب طلوع مى كرد، وقتى كه خورشيد طلوع مى كرد نيازمندان و تهيدستان و ساير مردم دور او اجتماع مى كردند و به آنان قرآن و احكام مى آموخت.
[ بحارالانوار 41: 132]
امام باقر علیه السّلام فرمودند:
إنَّ اللّه َ يُحِبُّ مِنْ عِبادِهِ كُلَّ دَعّاءٍ، فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعاءِ فى السَّحَرِ إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ، فَإنَّها ساعَةٌ تُفْتَحُ فَيها أبوابُ السَّماءِ، وَتُقْسَمُ فيهَا الْأرْزاقُ، وَتُقْضى فيها الْحَوائِجُ العِظامِ؛
خداوند از بندگانش هركسى را كه زياد دعا كند دوست مى دارد، پس بر شما باد دعاى در سحر تا طلوع آفتاب، زيرا آن زمان ساعتى است كه دربهاى آسمان گشوده مى شود ورزق انسانها تقسيم مى گردد و نيازهاى بزرگ و مهمّ برآورده مى شود.
[ عدّة الداعى: 67]
امام رضا علیه السلام در مورد آیه «فَالْمُقَسِّماتِ أمْراً؛ قسم به تقسیم کنندگان کار»، فرمودند:
اَلْمَلائِکَةُ تُقَسِّـمُ أرْزاقَ بَنىآدَمَ ما بَیْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَمَنْ نامَ بَیْنَهُما نامَ عَنْ رِزْقِهِ؛ امام رضا (علیه السلام) در مورد آیه «فَالْمُقَسِّماتِ أمْراً»
فرشتگان روزى فرزندان آدم را بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب تقسیم مى کنند، بنابراین کسى در آن فاصله بخوابد از روزى خود خواب مانده است.
[ مکارم الاخلاق: 305]
عُمَيْرِ بْنِ مَيْمُون می گوید:
رَأيْتُ الْحَسَنَ بْنَ عَلىٍّ علیه السّلام يَقْعُدُ فى مَجْلِسِهِ حينَ يُصَلِّى الْفَجْرَ حَتّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَسَمِعْتُهُ يَقُولُ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آلهيَقُولُ: مَنْ صَلَّى الْفَجْرَ ثُمَّ جَلَسَ فى مَجْلِسِهِ يَذْكُرُاللّه َ حَتّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ سَتَرَهُ اللّه ُ مِنَ النّارِ، سَتَرَهُ اللّه ُ مِنَ النّارِ، سَتَرَهُ اللّه ُ مِنَ النّارِ؛
امام حسن(عليه السلام) را ديدم كه نماز صبح را مى خواندند در جايگاهشان مى نشستند تا آفتاب طلوع كند، و از امام(عليه السلام) شنيدم كه مى فرمودند: از رسول خدا (صلى الله عليه و آله) شنيدم كه فرمودند: كسى كه نماز صبح بجا آورد سپس در جايگاهش نشسته و به ذكر خدا مشغول شود تا خورشيد طلوع كند، خداوند او را از آتش باز دارد، خداوند او را از آتش باز دارد، خداوند او را از آتش باز دارد.
[ امالى صدوق: 461 ح 3]
امام هادی علیه السّلام فرمودند:
إنَّ الْعَبْدَ لَيَقُوُم فى اللَّيْلِ فَيَميلُ بِهِ النُّعاسَ يَميناً وَشِمالاً وَ قَدْ وَقَعَ ذَقَنَهُ عَلى صَدْرِهِ فَيَأمُرُاللّه ُ تَعالى أبْوابَ السَّماءِ فَتَنْفَتِحُ، ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلائِكَةِ أُنْظُرُوا إلى عَبْدى ما يُصيُبُه فى التَّقَرُبِ إلىَّ بِما لَمْ أفْتَرِضْ عَلَيْهِ راجياً مِنّى لِثَلاثَ خِصالٍ: ذَنْبِاً أغْفِرُهُ لَهُ، أوْ تَوْبَةٍ اُجَدِّدُهالَهُ، أوْ رِزْقاً أزيدُهُ فيْهِ، إشْهَدُوا مَلائِكتَى أنّى قَدْ جَمَعْتُهُنَّ لَهُ؛
بنده خدا شب از خواب برمى خيزد و چرتش مى گيرد و به راست و چپ متمايل مى شود و گاهى چانه اش به طرف سينه اش مى افتد، پس خداوند متعال دستورمى دهد درهاى آسمان گشوده مى شود، به فرشتگان مى فرمايد: به بنده ام نگاه كنيد بخاطر چيزى كه واجب نكرده ام اين چنين خود را براى تقرّب به من به زحمت انداخته است، به اميد يكى از سه حاجت: گناهى كه آن را براى او ببخشايم، توبه اى كه براى او تجديد كنم، يا روزى او را زياد كنم. آگاه باشيد اى فرشتگان من كه هر سه را براى او روا كردم.
[ تهذيب الاحكام 2: 130 ح 460]
امام صادق علیه السلام در مورد گفتار خداوند متعال که «إنَّ قُرْآن الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً؛ قرآنِ فجر مشهود است»، فرمودند:
یَعْنى صَلاةُ الْفَجْرِ تَشْهَدُها مَلائِکَةُ اللَّیْلِ وَ مَلائِکَةُ النَّهارِ، فَإذا صَلَّى الْعَبْدُ الصُّبْحَ فى طُلُوُعِ الْفَجْرِ اُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَینِ أثْبَتَها مَلائِکةُ اللَّیْلِ وَ مَلائِکَةُ النَّهارِ؛
یعنى نماز صبح که فرشتگان شب وفرشتگان روز شاهد آن هستند. پس هنگامى که انسان نماز صبح را در طلوع سپیده بجا آورد دوبار براى او ثبت مى شود هم فرشتگان شب و هم فرشتگان روز براى او مى نویسند.
[ مفتاح الفلاح:10]
امام صادق عليه السلام از پدر بزرگوارشان امام باقرعليه السلام نقل مى كنند:
كانَ يَجْمَعُنا فَيَأمُرُنا بِالذِّكْرِ حَتّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ، وَيَأْمُرُ بِالْقَرائَةِ مَنْ كانَ يَقْرَأُ وَ مَنْ كانَ لايَقْرَأُ مِنّا أَمَرَهُ بِالذِّكْرِ، وَالبَيْتُ الَّذى يُقْرَأُ فَيهِ الْقُرْآنُ وَيُذْكَرُاللّه ُ عز و جل فَيهِ تَكْثُرُ بَرَكَتُهُ؛
امام باقر(عليه السلام) ما را جمع مى كرد و دستور مى داد ذكر بگوييم تا خورشيد طلوع كند، به كسانى كه سواد دار بودند دستور قرائت قرآن مى داد و به كسانى كه توان خواندن نداشتند فرمان به ذكر مى داد، خانه اى كه در آن قرآن خوانده شود و ذكر خدا گفته شود بركت آن زياد مى شود.
[ وسائل الشيعه 4: 850 ح 3]
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
نَوْمُ الْغَداةِ شُؤمٌ يُحْرِمُ الرِّزْقَ وَ يُصَفِّرُ اللَّوْنَ وَ كانَ الْمَنُّ وَ السَّلْوى يَنْزِلُ عَلى بَنى إسْرائيلَ ما بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ، فَمَنْ نامَ تِلْكَ السّاعَةِ لَمْ يَنْزِلْ نَصيبَهُ فَكانَ إذا إنْتَبَهَ فَلا يَرى نَصيبَهُ إحتاجَ إلىَ السُئوالِ وَ الطَلَبِ؛
خواب صبح شوم است انسان را از روزى محروم و رنگ او را زرد مى كند، و منّ و سلوى (غذاى مخصوص و لذيذ بنى اسرایيل) بين طلوع صبح تا طلوع خورشيد بر بنى اسرایيل نازل مى شد، هر كس در آن ساعت مى خوابيد سهم او نازل نمى شد و چون بيدار مى شد بهره خود را نمى ديد، محتاج به سئوال و جستجو مى شد.
[ من لايحضره الفقيه 1: 503 ح 1449]
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
نَوْمُ الْغَداةِ مشْؤُمَةٌ تَطْرُدُ الرِّزْقَ وَ تُصَفِرُّ اللَّوْنَ وَتُقَبِّحُهُ وَ تُغَيِّرُهُ وَ هُوَ نَوْمُ كُلِّ مَشْؤُمٍ، إنَّ اللّه َ تَعالى يُقَسِّمُ الْأرْزاقَ ما بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلى طُلُوعِ الشِّمْسِ فَإيّاكُمْ وَ تِلْكَ النَّوْمَةِ؛
خواب صبح شوم است، روزى را دور مى كند و رنگ انسان را زرد و زشت و متغيّر مى كند و آن خواب اشخاص شوم است، خداوند بزرگ روزى ها را بين طلوع صبح تا طلوع خورشيد تقسيم مى كند، پس از خواب اين زمان دورى كنيد.
[ مكارم الاخلاق: 305.]