سالمندان و بهداشت دهان و دندان

چرا بايد به بهداشت دهان و دندان اهميت دهيد؟

تأثير بيماريهاي دهاني بر روي دستگاههاي مختلف بدن کاملاً آشکار شده است. بنابراين عدم رعايت بهداشت دهان و دندان نه تنها سبب بروز بيماريهاي مربوط به حفره دهان مي شود، بلکه مي تواند دستگاههاي حياتي بدن را تهديد نمايد و حتي سبب مرگ بيمار شود.
مهمترين کار دندانها، جويدن است. اگر بتوانيد غذا را به خوبي بجويد، از خوردن غذا بيشتر لذت خواهيد برد. اگر خوب جويده شود، هضم غذا راحت تر انجام مي شود و مشکلات گوارشي کمتري خواهيد داشت.
بوي بد دهان، علاوه بر اينکه موجب دوري اطرافيان مي شود، براي خودتان نيز آزار دهنده است.
براي داشتن دندان هاي سالم، مراقبت از داندانها بايد از ابتداي زندگي آغاز شود. هر يک از شما بر حسب اينکه چقدر بهداشت دهان و دندانهايتان را رعايت کرده باشيد ممکن است تعدادي دندان سالم، پرکرده، روکش شده و دندان مصنوعي داشته باشيد. در هر سني با داشتن دندان طبيعي يا مصنوعي و حتي بدون دندان، بايد بهداشت دهان را رعايت کنيد.

چگونه بايد از دندانها مراقبت کنيد؟

1- دندانهاي طبيعي

طريقه مراقبت از داندانهاي طبيعي
چنانچه پس از مصرف مواد غذايي سطح دندانها تميز نگردد، ميکروبهاي داخل دهان به همراه خرده هاي مواد غذايي و مواد قندي لايه اي بي رنگ و غير قابل رؤيت را روي دندانها تشکيل مي دهند که پلاک ميکروبي ناميده مي شود.
غذا + ميکروبهاي موجود در دهان + محصولات توليدي ميکروبها = پلاک ميکروبي
وجود پلاک ميکروبي باعث بروز پوسيدگي لثه اي مي گردد. براي مراقبت از دندانهاي طبيعي انجام کارهاي زير ضروري است.
مسواک زدن:
هدف اصلي از مسواک زدن پاک کردن پلاک ميکروبي از روي دندانها، لثه و زبان است. بهتر است که مسواک زدن را در فرصت کافي و توأم با آرامش انجام دهيد چون کيفيت مسواک زدن مهمتر از دفعات آن است. بهترين حالت اين است که بعد از هر بار مصرف مواد غذايي يا مواد قندي دندانهايتان را مسواک کنيد در غير اينصورت در دو زمان (شب قبل از خواب و صبح بعد از صبحانه) بايد حتماً مسواک زدن صورت گيرد. روزي دو بار مسواک زدن صحيح باعث برطرف نمودن پلاکهاي ميکروبي مي گردد و از پوسيدگي جلوگيري مي کند.
خمير دندان:
بايستي حاوي فلورايد باشد و حتي الامکان خوش بو و خوش طعم باشد. همچنين از خاصيت پاک کنندگي بالايي برخوردار باشد. در صورت نبود خمير دندان با آب خالي هم مي توانيد مسواک بزنيد. استفاده از نمک، جوش شيرين يا ساير پودرها جهت مسواک زدن مناسب نيست، ولي استفاده از آب نمک رقيق اشکالي ندارد.
نخ دندان:
نخ دندان سطح بين دنداني را تميز نموده و مواد غذايي ما بين دندانها را خارج مي نمايد.

2- دندان مصنوعي

دندان مصنوع، به دو صورت:
1- پروز متحرک کامل
2-پروتز ثابت
پروتز متحرک کامل:
براي جايگزيني کليه دندانهاي از دست رفته يک فرد تهيه و استفاده مي شود که قابل گذاشتن و برداشتن توسط خود فرد در داخل دهان مي باشد.
پروتز ثابت:
براي جايگزيني تعدادي از داندانهاي از دست رفته، از اين نوع دندان مصنوعي استفاده مي شود که غير قابل گذاشتن و برداشتن توسط فرد مي باشد.
کارايي دندان مصنوعي به اين مفهوم است که:
شما در استفاده از گروههاي مختلف غذايي به خصوص ميوه، سبزيجات، گوشت و حبوبات محدوديتي نداشته باشيد. حتي اگر از روش هايي مانند خرد کردن (قطعه قطعه نمودن و يا لقمه کوچک برداشتن) استفاده کنيد.
عدم کارايي دندان مصنوعي به اين مفهوم است که:
شما در مصرف مواد غذايي به دليل مشکل جويدن محدوديت داشته باشيد به طوري که مجبور باشيد از روشهايي مانند رنده کردن، له کردن و کوبيدن استفاده کنيد.

مراقبت از دندانهاي مصنوعي

دندانهاي مصنوعي نيز مانند دندانهاي طبيعي، نيازمند مسواک زدن و مراقبت هستند. اگر دندان مصنوعي تميز نشود، ممکن است باعث ايجاد عفونت هاي مختلف، مانند "برفک دهان" شود. براي شستن آن دسته از دندانهاي مصنوعي که مي توان آنها را از دهان خارج کرد به نکات زير توجه کنيد:
در هنگام تميز کردن دندان مصنوعي، ظرف آب پلاستيکي را تا نيمه پر کنيد و زير دست خود قرار دهيد تا اگر دندان مصنوعي از دستتان افتاد صدمه نبيند. براي جلوگيري از افتادن بهتر است دندان مصنوعي را بين انگشت شست و اشاره خود محکم بگيريد و مسواک بزنيد.
دندانهاي مصنوعي را حداقل يکبار در روز از دهان خارج کرده و با مسواک نرم بشوييد.
به خاطر داشته باشيد که خمير دندان براي شستن دندانهاي مصنوعي مناسب نيست. براي شستن دندانهاي مصنوعي از مايع ظرفشويي استفاده کنيد. پس از آن دندان مصنوعي را به خوبي با آب بشوييد.
بعد از خارج کردن دندان مصنوعي از دهان، لثه ها و زبان خود را با يک مسواک نرم بشوييد. سپس لثه ها را با انگشت ماساژ دهيد.
توجه داشته باشيد، شب ها دندانهاي مصنوعي را از دهان خارج کرده و در يک ظرف آب يا آب نمک تميز قرار دهيد، تا مخاط دهان که تحت فشار بوده استراحت نمايد. اگر دندانهاي مصنوعي در هوا خشک شوند يا در آب خيلي داغ قرار داده شوند، خراب خواهند شد.
در مواردي که دندان مصنوعي ناکامل داريد (فقط بخشي از دندانهايتاي مصنوعي مي باشد) بهتر است دو تا مسواک داشته باشيد يکي براي تميز کردن دندان مصنوعي و ديگري براي تميز کردن دندانهاي طبيعي که در داخل دهان قرار دارند.
اگر دچار تورم، درد و تحريک بافتهاي دهان شديد دست دندان را خارج نمائيد و حتماً به دندانپزشک مراجعه نمائيد حداقل هر 12-6 ماه يکبار به دندانپزشک مراجعه نمايد حتي اگر مشکلي نداريد.
در موارد زير حتماً به دندانپزشک مراجعه کنيد:
- اگر دندان مصنوعي شل شده است.
- اگر دندان مصنوعي به لثه فشار مي آورد.
- اگر در هر قسمت از دهان زخم به وجود آمده است.
- اگر قسمتي از دندان مصنوعي شکسته است.
- اگر نمي توانيد با دندان مصنوعي به راحتي غذا بخوريد. (عدم کارايي دندان مصنوعي)
- اگر بعد از خارج کردن دندان مصنوعي از دهان احساس مي کنيد لثه ها برجسته شده است.

بي دنداني

اگر اصلاً دندان نداريد، و کليه دندانهاي هر دو فک را از دست داده ايد، باز هم براي جلوگيري از عفونت لثه بهداشت دهان را رعايت کنيد.
با يک مسواک نرم و کمي خمير دندان لثه ها و سطح روي زبان را بشوييد. پس از آن لثه ها را با انگشت ماساژ دهيد.
هر چه سريعتر براي گذاشتن دندان مصنوعي اقدام کنيد.

بيماريهاي دهان و دندان:

پوسيدگي دندان

پس از خوردن غذا اگر بهداشت دهان و دندان را رعايت نکنيد، لايه اي ميکروبي بر روي سطح دندانهايتان تشکيل مي شود، که با گذشت زمان اين ميکروبها مواد قندي را به اسيد تبديل مي کنند اين اسيد، ميناي دندان را بمرور حل کرده و پوسيدگي ايجاد مي شود.
عواملي مثل رعايت نکردن بهداشت (مسواک نزدن) مصرف نامناسب مواد قندي و ارث در پوسيدگي دندانها مي تواند مؤثر باشد.

علائم پوسيدگي دندان:

پوسيدگي دندان با علائمي همراه است که در زير آورده شده اند:
- تغيير ميناي دندان به قهوه اي يا سياه
- وجود حفره در دهان
- بوي بد دهان
- حساس بودن يا درد گرفتن دندان هنگام خوردن غذاهاي سرد، ترش يا شيرين و يا نوشيدن آب سرد که بسته به شدت پوسيدگي متفاوت است.
- حساس بودن يا درد گرفتن هنگام فشار دندانها روي هم يا هنگام غذا خوردن.
پوسيدگي بين دنداني مي تواند باعث گير کردن مواد غذايي بين دندانها و بخصوص پاره شدن نخ دندان هنگام استفاده بشود.