مشكلات پالپ دندان

داشتن دندان هاى سالم و عارى از هر نوع ضايعه از آرزوهاى ديرينه انسان بوده است. پوسيدگى دندان ها از قديمى ترين و در عين حال از شايع ترين ضايعات شناخته شده انسان است چرا كه وقتى قسمتى از ساختمان سطح دندان خراب شود مى گوييم دندان فاسد و پوسيده شده است. در سالهاى قبل از ميلاد، بقراط و ارسطو امراض دهان و دندان را درآثار خود به بحث گذاشته بودند و دستوراتى را براى مقابله با آنها ارايه داده بودند. بيش از هزار و سيصد سال قبل هم پيامبر عاليقدر اسلام حضرت محمد مصطفى (ص) در اهميت رعايت بهداشت دهان فرمودند: آنقدر جبرئيل از طرف خداوند مرا به مسواك زدن سفارش كرد كه گمان بردم به زودى مسواك زدن از واجبات دينى خواهد شد.
ضرورت مسواك زدن
همان طور كه مى دانيم دندان ها بزرگترين وسيله براى كمك به عمل گوارش هستند و غذايى كه خوب جويده نشود مى تواند مشكلاتى در هضم غذا ايجاد كند. دندان ها در حفره دهان قرار دارند. در اين حفره بيش از ۱۷ نوع ميكروب به صورت دايم مشغول فعاليت هستند. امروزه كاملا مشخص شده است كه پلاك دندانى در بروز پوسيدگى دندان و بيمارى هاى لثه نقش مهمى را ايفا مى كند. پلاك ميكروبى يك توده بى رنگ چسبيده و غيرقابل رويت است كه از تجمع انواع ميكروب ها و سلولهاى موجود در دهان تشكيل مى شود. اين پلاك روى سطوح مختلف دندان ها مانند طوق دندان، فواصل دندان ها و شيارهاى سطح جونده تشكيل مى شود. چنانچه اين پلاك از سطوح دندان ها برداشته نشود مى تواند باعث ايجاد پوسيدگى و بيمارى لثه شود. در واقع بعضى از ميكروب هاى دهان به سهولت و با سرعت مواد قندى ناشى از مصرف موادغذايى را به اسيد تبديل مى كنند.
عملكرد اسيد دندان
مطالعات نشان مى دهند كه پس از مصرف هر وعده غذا در اثر تخمير باقيمانده موادغذايى در سطوح مختلف دندان براى مدتى حدود ۲۰ دقيقه در دهان اسيد توليد مى شود. چنانچه يك فرد طى شبانه روز ۳ وعده غذا مصرف كند حدود يك ساعت دردهان او اسيد به وجود مى آيد و اگر فردى در بين ۳ وعده غذايى از مواد غذايى ديگر استفاده كند در ۲۴ ساعت نزديك به ۲ ساعت بزاق دهانش حالت اسيدى خواهد داشت. حال اگر شخص در رعايت بهداشت و مسواك زدن كوتاهى كند پلاك دندانى كاملتر مى شود و مواد اسيدى توليد شده براى مدت طولانى ترى در تماس با دندان باقى خواهد ماند. اين اسيدها به تدريج ابتدا ضعيف ترين و نازكترين نقاط ميناى دندان را حل مى كنند و خود را به عاج دندان كه بافتى حساس است مى رسانند. از آن به بعد پيشرفت پوسيدگى دندان با سرعت بيشترى ادامه مى يابد. بنابراين در صورت ايجاد پوسيدگى دندان بيمار بايد براى درمان آن به دندانپزشك مراجعه كند. عدم توجه بيمار به اين مساله باعث مى شود تا پوسيدگى به تدريج پيشرفت كند و ميكروب هاى موجود در آن پالپ دندان (عصب دندان) را تحريك و آن را ملتهب و عفونى مى كنند.
علل پوسيدگى دندان
به طور كلى براى پوسيدگى دندان علل مختلفى ذكر شده است. مانند ميكروب ها، مواد قندى، اسيدها، پلاك دندانى، جنس و شكل و قرارگيرى دندان ها، كميت و كيفيت بزاق، انواع غذاهاى مورد استفاده، عوامل عمومى و ارث. اما به طور كلى مى توان گفت چهار عامل اصلى در ايجاد پوسيدگى دندان نقش موثر دارد؛ پلاك ميكروبى و فعاليت ميكروبى پلاك روى سطح دندان، مواد قندى موجود در غذا كه در اختيار پلاك ميكروبى قرار مى گيرند مستعد بودن سطوح دندان وضعيت بودن آنها در برابر اسيد و در نهايت مقاومت مشخص و زمان كافى براى ايجاد پوسيدگى.
جلوگيرى از پوسيدگى دندان ها
بديهى است كه حذف هر يك از عوامل فوق امكان بروز پوسيدگى را كاهش مى دهد يا از بين مى برد. در اين ميان براى جلوگيرى از ايجاد پوسيدگى دندان بايد اقداماتى انجام شود: ۱) مسواك كردن دندان ها توسط مسواك مناسب با روش صحيح در زمان مناسب براى حذف پلاك ميكروبى ۲)استفاده از انواع نخ دندان و دهان شويه هايى كه توسط پزشك تجويز مى شوند. ۳) كم كردن و كنترل مواد قندى در برنامه غذايى ۴) عدم استفاده از دخانيات ۵) استفاده از فلورايد با روشهاى مختلف و زير نظر پزشك ۶) پوشاندن شيارهاى سطح دندان (فيشور سيلانت) براى جلوگيرى از گسترش پوسيدگى ۷) پر كردن پوسيدگى هاى مختصر.
جلوگيرى از پيشرفت پوسيدگى
در ضمن اگر قسمت پالپ دندان (مغز دندان) در اثر پيشرفت پوسيدگى دچار آماس يا عفونت شود بيمار ممكن است دردهاى شديدى را تجربه كند. در اين صورت براى اين دندان بايستى معالجه ريشه دندان انجام شود. نوع درمان بافتهاى آماسى پالپ دندان در ناحيه تاج و ريشه دندان خارج و پس از تميز كردن و ضدعفونى كردن آن توسط مواد مناسبى اين فضاها پر مى شوند. سپس ناحيه تاج دندان توسط مواد ترميمى مناسب يا روكش ترميم مى شوند و خلاصه اين كه «بهداشت دهان به اقداماتى اطلاق مى شود كه اجراى آن بيمارى هاى دهان و دندان را به حداقل مى رساند.» پس بايد سعى كنيم حفظ بهداشت دهان دندان را براى خود و اطرافيان به صورت يك عادت درآوريم تا امكان ابتلا به پوسيدگى دندان و بيمارى هاى لثه و درگيرى پالپ دندان را به حداقل برسانيم.