تحليلي بر سرطان روده بزرگ با رويكرد سبب شناختي-درماني

در اين بيماري، سلولهاي سرطاني در داخل بافت روده شروع به تكثير مي كنند. اگر چه اين سرطان از جمله معمولترين سرطانهاي بشر به شمار مي آيد، اما به دليل بهبود روشهاي غربالگري و تشخيصي، تعداد موارد جديد اين بيماري و مرگ ناشي از آن به طور قابل ملاحظه اي كاهش يافته است. اين بيماري در هر سني بروز مي كند، اما ميزان بروز در سن بالاي 50 سال بيشتر است. زماني كه در مراحل اوليه تشخيص داده مي شود. اين سرطان درمانپذير است، اما تشخيص آن در اين مراحل هيچ گونه علامتي ندارد.روده بزرگ بخشي از سيستم گوارشي شامل مري، معده، روده هاي بزرگ و كوچك مي باشند. روده باريك از انتهاي معده شروع شده و به روده بزرگ ختم مي شود و سپس روده بزرگ نيز از آنجا تا محل مقعد ادامه مي يابد، روده بزرگ شامل دو بخش است. بخش اول اصطلاحاً «كولون» ناميده مي شود كه حدود 180 سانتي متر طول دارد. بخش دوم نيز راست روده است كه طول آن به 15 تا 25 سانتي متر مي رسد.
سرطان روده بزرگ بيماري است كه در آن سلولهاي بدخيم سرطاني در بافت روده بزرگ تشكيل مي شوند. روده بزرگ قسمتي از جهاز هاضمه را در بدن انسان تشكيل مي دهد. جهاز هاضمه در روند جذب مواد غذايي (ويتامينها، مواد كاني، كربوهيدراتها، چربيها، پروتئينها و آب) از غذاهاي مختلف و همچنين دفع مواد زائد از بدن فعاليت مي كند. جهاز هاضمه از مري، معده، روده كوچك و روده بزرگ تشكيل شده است. 6 اينچ اوليه روده بزرگ را كولون و 6 اينچ انتهاي روده بزرگ را راست روده و كانال مقعد مي نامند. كانال مقعد به مقعد ختم مي شود.
* سن و تاريخچه بيماري در ريسك به وجود آمدن سرطان روده بزرگ تأثير دارند:

عوامل خطر شامل:

* سن بالاي 50 سال
* تاريخچه سرطان روده بزرگ يا راست روده در فاميل
* تاريخچه سرطان روده بزرگ و راست روده، تخمدان، رحم و سرطان پستان در هر شخص
* تاريخچه ابتلا به پوليپ در روده بزرگ
* تاريخچه ابتلا به كوليت السروز (زخمهاي متعدد در سلولهاي پوششي روده بزرگ)
* بعضي از بيماريهاي ارثي مانند پوليپ هاي آدنوماتو فاميلي و سرطان فاميلي غير پوليپي روده بزرگ (سندرم لينچ)
* علائم احتمالي سرطان روده بزرگ شامل تغييرات در اجابت مزاج و يا وجود خون در مدفوع
اين علايم و همچنين ساير علائم ممكن است به علت سرطان روده بزرگ و يا به علت بيماريهاي ديگر بوجود آيد.
- تغييرات در اجابت مزاج
- خون (خون قرمز يا خون تيره) در مدفوع
- اسهال، يبوست و يا احساس عدم تخليه كامل دستگاه گوارش
- كاهش در قطر يا كاليبر مدفوع
- ناراحتي عمومي شكم (دفع دردناك گاز شكم، نفخ، احساس پري و يا دردهاي دل پيچه اي يا (شكم درد عمومي)
- كاهش وزن بدون علت
- خستگي ثابت
- استفراغ
آزمايشهايي كه انتهاي روده بزرگ (ركتوم) و يا بافت روده بزرگ و يا خون در مدفوع را بررسي مي كند، در تشخيص و يافتن سرطان روده بزرگ مورد استفاده قرار مي گيرند:
- تست خون نهفته در مدفوع: نمونه كمي از مدفوع كه در محفظه اي قرار مي گيرد، به دكتر يا آزمايشگاه تحويل داده مي شود. آزمايشگاه اين تست خون نهفته در مدفوع را آزمايش مي كند.
- معاينه مقعد توسط انگشت دست (توسط پزشك) پزشك و يا پرستار پس از پوشيدن دستكش و آغشتن آن به ژل مخصوص، انگشت را داخل مقعد بيمار كرده و به دنبال توده يا نقاط غير طبيعي مي گردد و از مدفوع به دست آمده آزمايش خون نهفته به عمل مي آورد.
- تنقيه باريم: روشي كه در آن باريم مايع به داخل روده بزرگ از طريق مقعد تنقيه مي گردد.
باريم يك فلز سفيد نقره اي است كه در تصوير دستگاه گوارش پاييني توسط اشعه ايكس كمك كننده است.
- سيگمو ئيدوسكوپي: دستگاهي است كه توسط آن، دكتر (لوله نازك نوري) انتهاي روده بزرگ را براي يافتن پوليپ، تومور و يا نقاط غير طبيعي مورد آزمايش قرار مي دهد. اگر در حين آزمايش پوليپ و يا بافت غير طبيعي يافت شود، پزشك مي تواند آنها را بردارد و براي آزمايش بهتر از ميكروسكوپ استفاده نمايد.
كولونوسكوپي: بررسي سراسري داخلي روده بزرگ توسط كولونوسكوپ (لوله نازك نوري) كه از مقعد وارد مي شود. اگر در طول آزمايش پزشك پوليپ و يا نقاط غير طبيعي يافت، آن را براي آزمايش با ميكروسكوپ برمي دارد.
نمونه برداري (بيوپسي): برداشتن سلولها و يا بافتها براي آزمايش در زير ميكروسكوپ
پي عوامل مخصوصي در انتخاب درمان و پيش آگهي (شانس بهبود) تأثير دارند:
انتخاب درمانها و پيش آگهي (شانس بهبود) بستگي به مرحله بندي سرطان (آيا سرطان فقط لايه داخلي پوششي روده بزرگ يا تمام ضخامت روده بزرگ يا به ساير نقاط بدن گسترش يافته باشد) و همچنين وضعيت سلامتي بيمار دارد. پس از اينكه سرطان روده بزرگ تشخيص داده شد، براي اينكه آيا سرطان روده بزرگ محدود به روده بزرگ و يا به ساير نقاط بدن انتشار يافته است، آزمايشهايي انجام مي شود. فرايندي كه در آن مشخص مي شود كه آيا سرطان روده بزرگ محدود بوده و يا به نقاط بدن انتشار يافته است، مرحله بندي سرطان مي ناميم. اطلاعاتي كه از فرايند مرحله بندي به دست مي آيد، مرحله بيماري را مشخص مي كند. دانستن مرحله بيماري در اتخاذ درمان مناسب بسيار مهم است.

مرحله هاي سرطان روده بزرگ

مرحله صفر
در مرحله صفر سرطان فقط در سطحي ترين سلولهاي پوششي روده بزرگ يافت مي شود. به مرحله صفر سرطان «اين سيتو» نيز گفته مي شود.
مرحله يك
در محله يك انتشار سرطان به جز لايه هاي پوششي سطحي به لايه دوم و سوم روده بزرگ نيز انتشار پيدا كرده و ديواره داخلي روده نيز درگير شده است، ولي سرطان به خارج از ديواره روده بزرگ يا خارج از روده بزرگ انتشار نيافته است. معادل مرحله يك را در طبقه بندي «دوك A» مي گويند.
مرحله د
وسرطان از ديواره روده بزرگ تقريباً خارج شده، ولي غدد لنفاوي را گرفتار نكرده است (غدد لنفاوي، ساختمانهاي لوبيائي شكل هستند كه در سراسر بدن يافت مي شوند و كار آنها فيلتر كردن مواد در داخل مايع لنف مي باشد و كمك به بدن در مقابله با عفونت و بيماري است) مرحله دو بيماري در طبقه بندي «دوكB» مي گويند.
مرحله سوم
سرطان غدد لنفاوي را درگير كرده، ولي به ساير نقاط بدن گسترش نيافته است، اين مرحله معادل مرحله «دوك C» مي باشد.
مرحله چهارم
سرطان به نقاط ديگر بدن مثل كبد يا ريه گسترش يافته است و اين مرحله معادل «دوك D» مي باشد.

عود سرطان روده بزرگ

سرطان عود كرده روده بزرگ به سرطاني گفته مي شود كه پس از درمان دوباره عود يا برگشت نمايد. عود سرطان روده بزرگ ممكن است در روده بزرگ و يا ساير نقاط بدن مثل كبد، ريه، و يا هر دو باشد.
درمانهاي مختلفي در بيماران مبتلا به سرطان روده بزرگ وجود دارد:
درمانهاي مختلف در دسترس بيماران مبتلا به سرطان روده بزرگ هستند. بعضي از آنها استاندارد هستند (درمانهاي رايج) و بعضي از آنها به صورت تجربيات درماني باليني مورد استفاده قرار مي گيرند. قبل از شروع درمان، بيماران ممكن است كه رغبت خود را در قسمت تجربيات جديد درماني باليني نشان دهند. در درمان تجربيات درماني باليني كه در حقيقت مطالعه تحقيقاتي از داروي جديدتر و يا تغيير در داروهاي قبلي است، در صورت موفقيت روش جديد جاي روش استاندارد گذشته را مي گيرد.

سه نوع درمان استاندارد براي سرطان روده مورد استفاده قرار مي گيرد كه عبارتند از:

جراحي

جراحي(برداشتن سرطان با عمل جراحي) شايع ترين نوع درمان است كه در همه مراحل كانسر كولون به كار مي رود. پزشك ممكن است سرطان را به يكي از روشهاي زير خارج نمايد.
جراحي محدود و محلي اگر سرطان در مرحله بسيار اوليه تشخيص داده شود، ممكن است عمل جراحي بدون باز كردن شكم توسط پزشك انجام شود كه در اين روش با عبور لوله از مقعد به داخل روده بزرگ ضايعه محلي برداشته مي شود. اگر سرطان در يك پوليپ تشخيص داده شود به اين عمل جراحي پوليپكتومي اطلاع مي گردد.
رزكسيون اگر اندازه سرطان بزرگتر باشد، پزشك عمومي كولكتومي (برداشتن سرطان با مقاديري از بافت سالم اطراف آن) را انجام مي دهد، سپس پزشك ممكن است آناستوموز(دوختن دو طرف سالم روده بزرگ به يكديگر) را انجام دهد. معمولاً پزشك غدد لنفاوي نزديك روده بزرگ را براي احتمال درگيري توسط سرطان بيرون آورده و در زير ميكروسكوپ آزمايش خواهد نمود.
رزكسيون به همراه كلستومي اگر پزشك قادر به دوختن دو سر روده بزرگ به يكديگر را نداشته باشد، منفذي به خارج از بدن تعبيه كرده تا مواد زايد از آن دفع گردد. اين روش «كلستومي» ناميده مي شود. در بعضي مواقع كلستومي موقتي است و تا زماني كه روده بزرگ ترميم شود، ادامه مي يابد. ولي اگر تمام كولون توسط جراح برداشته شود، ممكن است كلستومي دايمي شود.
اگر چه پزشك سرطان را تا جايي كه امكان دارد بيرون خواهد آورد، ولي گاهي به بيماران پيشنهاد شيمي درماني پس از عمل جراحي داده مي شود تا اگر سلول سرطاني باقي مانده است از بيرون برده شود. اين روش «درمان مكمل» ناميده مي شود.

شيمي درماني

شيمي درماني استفاده از داروها براي كشتن سلولهاي سرطاني است. شيمي درماني ممكن است از طريق دهان يا از طريق تزريق وريدي و يا تزريق عضلاني باشد كه به اين نوع درمانها «درمان جامع» گفته مي شود. داروها اول وارد گردش خون شده، سپس به تمام نقاط بدن مي رود و مي توانند سلولهاي سرطاني را در تمام نقاط بدن مورد تهاجم قرار دهند.

(راديوتراپي) پرتو درماني

پرتو درماني از طريق استفاده از اشعه ايكس و ساير پرتوها براي كشتن و يا كوچك كردن توده هاي سرطاني به كار مي روند. پرتو درماني ممكن است به صورت پرتو درماني خارجي (استفاده از دستگاه راديوتراپي در خارج از بدن) و يا پرتو درماني داخلي باشد. پرتو درماني داخلي از طريق استفاده از راديو ايزوتوپهاي مختلف (موادي كه پرتوزا مي باشند) از طريق لوله هاي پلاستيكي كوچك در داخل بدن و در محل تجمع سلولهاي سرطاني به كار مي رود. سرطان روده بزرگ ممكن است از طريق راديو تراپي خارجي درمان گردد. پس از درمان، آزمايش خوني كه در آن آنتي ژن كارسينو امبيريوينك (CEA) ماده اي در خون است كه ممكن است در بيماران مبتلا به سرطان روده بزرگ افزايش يابد و به همراه ساير موارد اندازه گيري مي شوند تا از عود بيماري پزشكي اطلاع حاصل نمايد.