مقدمه
به طور کلي، کليه افرادي که در اماکن عمومي ( آبدارخانه و آشپزخانه ) و نيز تمام کساني که با توزيع آب، چاي يا هر نوع ماده غذايي سر و کار دارند بايد کارت معاينه پزشکي معتبر داشته باشند. براي اين افراد پوشيدن روپوش سفيد، داشتن کلاهي که موهاي آنها را بپوشاند و رعايت کامل بهداشت فردي الزامي است. داشتن موي سر و ريش کوتاه يکي از مصاديق رعايت بهداشت است.دخانيات
سيگاري نبودن افراد فوق نيز يکي ديگر از مصاديق رعايت موازين بهداشتي است. بنابر اين اگر فردي سيگاري است، هر چند در هنگام کار در مسجد سيگار نمي کشد، نمي تواند و نبايد در تهيه يا توزيع مواد غذايي و نوشيدني مشارکت داشته باشد. بنابر اين، استعمال دخانيات توسط کارکنان مساجد ممنوع مي باشد. سيگار نکشيدن نه فقط توسط خادمين و کمک کنندگان به آنها ممنوع است بلکه ساير نمازگزاران نيز بايد در محوطه مسجد سيگار نکشند، زيرا هوا و فضاي مسجد با گرد و غبار و دود سيگار آلوده مي شود.مطابق يک سنت غلط قديمي در برخي مساجد هنوز زير سيگاري وجود دارد. در حالي که در جلو درب ورودي همان مسجد، تابلو "استعمال دخانيات ممنوع" نصب شده است! مسئولين مسجد بايد زيرسيگاري ها را جمع آوري نمايد. زيرا وجود زيرسيگاري به معناي آزاد بودن مصرف سيگار است.
بيماران
مطابق دستورات اسلامي افرادي که بيماري مسري دارند، بايد با احساس مسئوليت وارد اماکن عمومي مخصوصاً مساجد نشوند و افراد سالم را مبتلا نکنند، رسول خدا ( صلي الله عليه و آله و سلم ) فرمود : بيمار را بر افراد سالم وارد نکنيد. ( 1 ) متأسفانه برخي افراد کم اطلاع به دليل ترحم بر بيماران، وساطت مي کنند و بيماران را حتي به قصد شفا به مساجد مي آورند يا اگر کسي آنها را از ورود به مسجد برحذر دارد، بلافاصله مي گويند: بيمار است، گناه دارد، بگذاريد بيايد!به افرادي که سبزيجات بودار مانند سير و پياز خورده اند نيز توصيه مي شود که چون بعد از خوردن سير و پياز، بوي ناخوشايند آنها تا مدتي پس از مصرف باقي مي ماند، موقتاً ( تا برطرف شدن بوي نامطبوع ) از حضور در مسجد خودداري نمايند. رسول خدا ( صلي الله عليه و آله و سلم ) نيز فرموده است: کسي که سير خورده است وارد مسجد نشود تا بوي آن کسي را ناراحت نکند. ( 2 ) در رساله هاي عمليه مراجع تقليد نيز آمده است کسي که پياز و سير و مانند اينها را خورده است که بوي دهانش مردم را اذيت مي کند، مکروه است به مسجد برود. ( 3 ) امام علي نيز فرمود : کسي که چيزي را خورده است که بوي آن براي مردم آزار دهنده باشد، پس به مسجد نزديک نشود. ( 4 ) از اين حديث مي توان دريافت که اگر جوراب و پاي کسي بوي ناخوشايندي دارد، بايد قبل از ورود به مسجد آن را بشويد. ايشان در جاي ديگري مي فرمايد: بوي بد را که موجب آزار ديگران است با آب برطرف کنيد و مواظب طهارت و پاکي خود باشيد. زيرا خداوند از ميان بندگانش، افراد کثيف و آلوده را که موجب ناراحتي همنشين مي شود دولت نمي دارد. ( 5 ) به همين دليل توصيه مي شود که نمازگزاران قبل از ورود به داخل مسجد، پاهاي خود را در پاشويه هايي که به همين مناسبت پيش بيني شده است بشونيد. البته بدين منظور بايد دمپايي هايي وجود داشته باشد تا نمازگزاران به راحتي بتوانند پاهاي خود را بشويند.
به هر حال از نظر بهداشتي، هر فردي بايد پس از بازگشت از بيرون و از اجتماعات، حتي مساجد، دست هاي خود را با آب و صابون کاملاً بشويد تا آلودگي هاي احتمالي که از طريق تماس دست با افراد يا اشياي خارجي به سر و وصرت او منتقل شده است، زدوده شوند.
وضعيت ظاهري
مطابق روايات و احاديث رفتن به مسجد با لباس هاي تميز و مرتب و سر و وضعي پاکيزه براي نماز جماعت مستحب است.عطرآگين ساختن خود به هنگام ورود به مسجد و بر پا ساختن نماز و زدودن بوهاي ناخوشايند از بدن بسيار مورد تأکيد است تا جايي که پيشوايان ديني ما هزينه خريد عطر را به هيچ عنوان از مصاديق اسراف ندانسته اند و روايات متعددي در فضيلت عطرآگين ساختن خود وجود دارد. براي مثال: خواندن دو رکعت نماز شخصي که به خود عطر زده است از هفتاد رکعت نماز بدون معطر ساختن خود بالاتر است. ( 6 ) براي خوشبو سازي فضاي مساجد با روش هاي مختلف رواياتي وجود دارد که از توجه خاص اسلام به خوشبوسازي فضاي پاکيزه مسجد و حضور نمازگزاران پاکيزه و خوشبو در چنين فضاي مقدسي حکايت مي کند. ( 7 )
به همه افراد ( پير يا جوان، زن يا مرد ) در همه حال ( سالم يا بيمار ) توصيه مي شود که به هنگام خمياز کشيدن، سرفه يا عطسه کردن با دستمال يا دست مقابل دهان خود را بگيرند. حتي در هنگامي که دستمال در دسترس شان نيست، از سرآستين خود استفاده کنند. زيرا بر اثر آلوده شدن دست، آلودگي به راحتي به ديگران منتقل مي شود.
ادب و اخلاق حکم مي کند که هرفردي در هر جايي که هست مخصوصاً در اماکن عمومي، به هنگام سرفه، عطسه و خميازه کردن دستمال يا دست خود را جلو دهان بگيرد و حتي الامکان سر خود را به طرفي که کسي وجود ندارد، برگرداند. اين کار علاوه بر اينکه احتمال سرايت و انتقال بيماري و عفونت را کاهش مي دهد، نوعي احترام گذاردن به ساير حاضرين در مسجد نيز تلقي مي شود. همچنين انداختن آب دهان در مسجد کراهت شديد دارد. حتي وقتي آب دهان را در دستمال کاغذي مي اندازند، بايد بلافاصله دستمال را در سطل زباله انداخت و از رها کردن دستمال کاغذي روي رادياتور شوفاژ يا گوشه ديوار پرهيز کرد.
با وجود رعايت همه موارد فوق، توصيه مي شود که: در امکان عمومي مثل مساجد که احتمال انتقال آلودگي از فردي به فرد ديگر وجود دارد، از دست دادن و روبوسي کردن پرهيز شود و در صورت ناچاري فقط به دست دادن بسنده کنند.
در اماکن عمومي مثل مساجد که احتمال انتقال آلودگي از فردي به فرد ديگر وجود دارد، از دست دادن و روبوسي کردن پرهيز شود و در صورت ناچاري فقط به دست دادن بسنده کنند.
بهداشت سجاده، مهر، تسبيح و خاک تيمم
پهن کردن سجاده يا جانماز در زير مهر و محلي که مي خواهيم سجده نماييم بسيار مفيد است. اما چون اين سجاده ها يا جانمازها در محل عمومي که افراد بسياري با پاي برهنه يا جوراب از آنجا عبور مي کنند پهن مي شود، بايد هر چند وقت يکبار آنها را شسته و تميز نماييم.توجه به اين نکته حائز اهميت است که در موقع جمع کردن سجاده، آنها را طوري تا کنيم که قسمت داخلي آن روي هم قرار گيرد. بدين ترتيب قسمت پشت آن که با فرش تماس دارد هيچگاه با سطح داخلي آن تماس پيدا نمي کند.
مهرهاي مسجد نيز بين نمازگزاران مشترک است و هر يک از مهرها توسط افراد متعددي براي سجده کردن استفاده مي شوند. مهرها به مرور زمان تغيير رنگ داده و چرک آلوده مي شوند. بنابراين بايد سطح مهرها را با سوهان يا سمباده تميز کرد.
هر چند توصيه مي شود که مهرهايي انتخاب شوند که دو روي آن صاف و بدون نوشته و نقش و نگار باشند تا از هر دو طرف آن بتوان استفاده کرد، زيرا لابه لاي نوشته ها زودتر چرکين مي شود.
در صورتي که امام جماعت صلاح بداند، استفاده از مهرهاي سنگي که قابل شستشو هستند نيز توصيه مي شود. اين مهرها از سنگ هاي طبيعي نظير سنگ مرمر تراشيده شده اند و چون قابل شستشو هستند رعايت بهداشت آسان تر است.
تسبيح نيز به هنگام ذکر گفتن و به عنوان ذکر شمار مورد استفده مسلمانان قرار مي گيرد. حتي بسياري بر اين عادت هستند که در دستان خود، و بدون ذکر گرفتن، تسبيح بچرخانند. لذا احتمالاً آلودگي هاي دست به تسبيح منتقل يا بالعکس تمام آلودگي هاي تسبيح به دست منتقل مي شود. بنابر اين اکيداً توصيه مي شود که از تسبيح مشترک هرگز استفاده نشود و افراد از دست به دست چرخاندن آن خودداري کنند يا حتي موقتاً به عنوان شمارنده ذکر از تسبيح سايرين استفاده نشود. به هر حال اگر تسبيح قابل شستشو است، هر چند وقت يکبار آن را با مواد شوينده و گندزدا بايد شستشو و گندزدايي کرد. استفاده از ذکر شمار ( شمارنده ) هاي ديجيتالي يا مکانيکي نيز ممکن است بهداشتي تر از تسبيح باشد.
برخي از افراد به دلايلي نمي توانند وضو بگيرند و بايد با خاک تيمم کنند. به اين افراد توصيه مي شود که حتي الامکان در منزل خود تيمم کنند. هر چند در مساجد و در مجاورت جاي مهرها مقدار خاک تيمم، که معمولاً از مهرهاي شکسته شده است، وجود دارد. اما بهتر است با مشورت امام جماعت تخته سنگ طبيعي ( مرمر يا ... ) به اندازه دو کف دست ( حدود 30 × 30 سانتيمتر ) براي تيمم نمازگزاران تهيه شود تا در فاصله هاي زماني کوتاه بتوان آن را شسته و گندزدايي کرد.
نوارهاي پارچه اي
از آنجايي که همه افراد نمي توانند با خود سجاده يا دستمال داشته باشند، پهن کردن نوارهاي پارچه اي سفيد يا سبز رنگ با عرض حدود 30 سانتي متر به هنگام اقامه نماز بسيار مفيد است.استفاده از اين نوارها علاوه بر اينکه جهت قبله را مشخص مي سازد، مي تواند صف نمازگزاران را تنظيم و فاصله بين صفوف را نيز مرتب کند. مزيت ديگر آن اين است که نمازگزاران به هنگام سجود، دستان خود را روي آنها مي گذارند و از تماس مستقيم دست، بيني و دهانشان با فرش ها که احتمالاً منبع آلودگي هستند، جلوگيري مي کند . اين نوارها بايد پس از اتمام نماز جمع آوري شود و فقط قبل از اذان پهن شود تا تميز بماند. نمازگزاران نيز بايد مواظب باشند پاي خود را روي اين نوارها نگذارند. به هر حال شستشوي هفتگي اين نوارها با مواد گندزدا ضروري است.
جانبازان، معلولين و سالمندان
همواره بخشي از افراد جامعه را ناتوان ها شامل جانبازان، معلولين، بيماران و سالمندان تشکيل مي دهند. اين افراد به هر دليلي که سلامت خود را، موقتي يا دائمي، از دست داده اند، بايد از امکانات مناسب در مسجد براي شرکت در مراسم عبادي خود بهره مند شوند. يکي از اين امکانات تعبيه راه عبور با ويلچر و بدون مانع است. اين راه ويژه بايد سطح شيب دار ملايمي باشد که آنها خودشان بتوانند بدون نياز به کمک ديگران رفت و آمد کنند. هر قدر شيب اين راه کمتر باشد، رفت و آمد جانباز و معلول راحت تر انجام مي شود.
در داخل مسجد نيز بايد جاهاي ويژه اي براي اين افراد وجود داشته باشد. علاوه بر آن، بسياري از سالخوردگان به دليل پادرد، کمر درد، درد زانو و آرتروز از نماز خواندن ايستاده همانند بقيه افراد ناتوانند و يا حتي دو زانو يا چهار زانو زدن برايشان دشوار است. بايد براي اين افراد صندلي مخصوص با ميز ثابت تدارک ديده شود تا در مسجد بتوانند به راحتي حضور يابند و از آمدن به مسجد به دليل ناتواني محروم نشوند و يا خود مجبور نباشند چهارپايه و صندلي تاشو با خود بياورند.
توصيه مي شود اين صندلي هاي ويژه در يک رديف و در کنار ديوار مسجد چيده شود تا براي اتصال صف جماعت و يا عبور و مرور نمازگزاران مشکلي ايجاد نشود.
بهداشت جوراب ها
پا محل عرق کردن است زيرا در هر پا هزاران غده عرق وجود دارد. فعاليت غده هاي عرق در برخي افراد معمولي است ودر برخي ديگر مشکل ساز است به طوري که در هر روز بايد براي رهايي از بوي عرق، پاي خود را بشويند.اگر کفش و جوراب نامناسب باشد به طوري که تبادل هوا به خوبي انجام نشود، باکتري هاي موجود در پوست پا در شرايط بي هوازي بوي نامطبوع و آزار دهنده اي را توليد مي کنند.
در موقع عرق کردن پا، جوراب نقش عمده اي دارد. مخصوصاً جوراب هاي نخي به راحتي مي توانند موجب جذب و تبخير عرق پا در تماس با هوا شوند و از بوي ناخوشايند آن بکاهند.
عدم رعايت بهداشت پا، محبوس ماندن پا در کفش به مدت طولاني يا نامناسب بودن جنس جوراب و کفش، بوي آزار دهنده اي را به وجود مي آورد که نيازمند شستشوي پا و جوراب مي شود.
بنابر اين شستشوي پا و جوراب در فاصله هاي زماني کوتاه و تعويض آنها توصيه مي شود. همچنين استفاده از جوراب هاي نخي، سفيد و تميز و کفش مناسب بسيار مفيد است. زيرا در رفع خستگي و رفع بوي بد پا مؤثر است. اين کار در اماکن عمومي مخصوصاً جاهاي مقدسي مانند مسجد ضرورت و اهميت بيشتري دارد.
استفاده از جوراب احتمال انتقال بيماري هاي پوستي پا را به حداقل مي رساند. زيرا از تماس مستقيم پا با خارج جلوگيري مي کند. زگيل ها و قارچ هاي کف پا و لاي انگشتان از جمله بيماري هاي شايعي هستند که در اثر تماس پاي برهنه با فرش يا زمين آلوده ممکن است به راحتي از فردي به فرد ديگر منتقل شود. لذا توصيه مي شود در محيط هاي عمومي از جمله مساجد که افراد متعددي تردد مي کنند با پاي برهنه، يعني پاي بدون جوراب، راه نرويد.
علاوه بر آن، جوراب مي تواند تا حدود زيادي از خراشيدگي، ساييدگي و بريدگي پا محافظت کند. اين محافظت مخصوصاً در افراد ديابتي که حس پاي آنها دچار اختلال است، اهميت بيشتري دارد.
از سخن امام علي ( عليه السلام ) مبني بر اينکه اگر بوي چيزي که فردي خورده است براي مردم آزار دهنده باشد، نبايد به مسجد نزديک شود، مي توان دريافت که بوي ناخوشايند جوراب و پاها را بايد قبل از ورود به مسجد با شستن از بين برد.
بهداشت عبا، چادر و مقنعه
در برخي مساجد در قسمت مردان عباهايي گذاشته شده است تا نمازگزاران به هنگام اقامه نماز از آنها استفاده کنند. اين عباها عمومي و مشترک است و معمولاً هر کسي که تمايل داشته باشد، مي تواند از آنها استفاده کند و آنها را بر دوش خود بيندازند يا حتي در مواقع سرما بر سر خود هم بکشند. حسب روايات استفاده از عبا در هنگام نماز مستحب است.در قسمت زنانه مساجد نيز عباهاي زنانه و چادرهايي موسوم به چادر نماز و مقنعه براي استفاده نمازگزاران زن وجود دارد. اين چادرها و عباهاي زنانه و مقنعه ها به صورت عمومي و مشترک بين خانم هاي نمازگزار استفاده مي شود.
از نظر بهداشتي استفاده از وسايل مشترک عمومي، حتي عبا و چادر و مقنعه، به دليل اينکه احتمال انتقال بيماري و آلودگي ( مخصوصاً پوستي و تنفسي ) را بين افراد استفاده کننده افزايش مي دهند، مجاز نمي باشد و ممنوع است. قوانين وزارت بهداشت هم توزيع هر نوع وسايل پوششي براي استفاده مشترک و عمومي مانند لباس هاي خاص عزاداري، چادر، مقنعه و ... را ممنوع کرده است.
آشکارترين و واضح ترين مصداق انتقال آلودگي در هنگام عطسه کردن، سرفه و حتي صحبت کردن نمايان مي شود که ناخودآگاه قطره هاي مخاطي از دهان فرد خارج و به اين چادرها، عباها و مقنعه ها منتقل مي شود و بلافاصله فرد استفاده کننده بعدي ميزان ناخواسته همين قطره هاي مخاطي مي شود.
به هنگام همين سرفه کردن و عطسه کردن، برخي افراد ممکن است به بهانه رعايت ادب و نزاکت و قبل از اينکه دستمال يا دست خود را جلو دهان و بين خود بگيرند، سر را به درون عبا يا چادر يا مقنعه فرو مي برند تا ترشحات بيني و دهان آنها به روي ديگران يا در فشا پخش نشود. در اين صورت و ناخودآگاه عبا، چادر و مقنعه مشترک حامل و منبع انواع آلودگي ها مي شود.
حال اگر افراد بيمار باشند مي توانند بيماري هايي نظير سل، سرماخوردگي، عفونت هاي گوشي، چشمي، پوستي و ... را به راحتي و از طريق همين مقنعه ها، عباها و چادرهاي نماز به ديگران انتقال دهند.
بنابر اين توصيه مي شود، اگر تمايل به انجام عمل مستحبي در مساجد و به هنگام اقامه نماز داريم، هرگز از مقنعه، عبا يا چادري که براي استفاده عموم در مساجد گذاشته شده، استفاده نشود. بکوشيد همواره براي خود مقنعه، چادر و عباي اختصاصي داشته باشيد.
به دليل اينکه حمل مقنعه، عبا و چادر براي برخي افراد از منزل يا محل کار به مسجد دشوار است، توصيه مي شود که قفسه هايي در مسجد در نظر گرفته شود تا نمازگزاران عبا و چادر و مقنعه خود را پس از اتمام نماز تا کرده و در داخل ساک هاي دستي يا پوشش نايلوني قرار داده، مشخصات خود را بر روي آن نوشته و در داخل قفسه اي بگذارند تا در مراجعه بعدي از همان مقنعه، چادر و عباي اختصاصي استفاده نمايند. هر چند بايد عبا و چادر و مقنعه فوق، زودتر از زماني که فقط در منزل شخصي استفاده مي گردد، شسته شوند.
سرانجام اگر در مسجدي امکانات مالي و بهداشتي خوبي وجود دارد و مي خواهند مقنعه، چادر و عبا براي استفاده عمومي در مسجد بگذارند، بايد از آنها به صورت يک بار مصرف استفاده شود. يعني پس از استفاده توسط هر نمازگزار، آنها را در جاي مخصوصي قرار دهند تا براي شستشو برده شوند و قبل از استفاده نفر بعدي، شسته شوند و در پوشش هاي استريل در دسترس فرد بعدي قرار داده شود.
عصا و چتر
کساني که در مواقع برفي و باراني از چتر استفاده مي کنند بايد از بردن چتر خود به داخل مسجد خودداري کنند. زيرا خيسي و رطوبت چتر بر اثر برف و باران به فرش هاي داخل مسجد منتقل مي شود. بنابراين بايد چتر خود را به قسمت کفشداري تحويل دهند.برخي از سالمندان نيز براي سهولت در راه رفتن و پيشگيري از زمين خوردن از وسيله کمکي عصا استفاده مي کنند. احتمال آلودگي سطح پايه ( ته ) عصا خيلي زياد است. زيرا درست به اندازه کفش با زمين در تماس است. افراد عصادار بايد حتي الامکان از بردن عصا به داخل مسجد خودداري کنند و آن را تحويل کفشداري داده و شماره دريافت کنند. چنانچه در داخل مسجد نيز به عصا نياز دارند بايد سطح پايين ( ته ) عصا را با پوشش نايلوني ( مانند روکش کفش ) بپوشانند يا حداقل لاستيک ته آن را بيرون آورند.
کفشداري ها نيز بايد آويزهايي را ( مانند آويز ديواري لباس ) براي تحويل گرفتن عصا و چتر پيش بيني کنند و در مقابل هر چتر يا عصا شماره اي را به صاحب آن بدهند.
هر چند براي کساني که در داخل مسجد نياز به عصا دارند، وجود چند عصاي يدکي به تعداد محدودي ( عصاي تميز و مخصوص داخل مسجد که در بيرون استفاده نشده باشد )، براي تعويض با عصاي اصلي، در پيشگيري از انتقال آلودگي ها به داخل مسجد بسيار ضروري است.
بهداشت رواني
همانگونه که نظافت و تميزي مسجد مي تواند به همه اهل مسجد و نمازگزاران روحيه بخشد، مطلوب همه افراد است که براي نيايش و عبادت، به محيطي پا گذارند که در آن علاوه بر نظافت و پاکيزگي، آرامش نيز برقرار باشد. همانطور که در آيه 31 سوره اعراف آمده است که به هنگام رفتن به مسجد زينت هاي خود را برگيريد. از اين موضوع مي توان دريافت که استفاده کردن از زينت و آراستگي، علاوه بر اينکه نشانگر نظافت و پاکيزگي است، نيازمند آرامش خاطر و نداشتن دغدغه نيز هست. شايد به همين دليل باشد که باز در قرآن آمده است: ( آگاه باشيد که دل آرام گيرد با ياد خداي ) ( 8 ). مسجد که محل عبادت و ياد خدا است بايد با آرامش خاطر و تمأنينه همراه باشد. از طرفي ديگر، خداوند فرموده است: کسي که از ياد من روي برگرداند، زندگي برايش دشوار خواهد شد. ( 9 )بحث آرامش و آسايش خاطر نه فقط مخصوص جوانان است، بلکه همه اقشار جامعه به وجود آرامش و نبودن تنش اهميت مي دهند. بنابر اين محيطي که در آن عبادت مي کنند بايد بدون تنش، ساکت، فارغ از جنجال ها و چالش ها روزمره و گذرا باشد.
مجموعه فعاليت هايي که در مسجد انجام مي شود بايد در کاهش استرس و فشارهاي رواني جامعه و حداقل اهل مسجد نقل به سزايي داشته باشد. در ايجاد سلامت رواني، اجتماعي و معنوي جامعه از اهميت ويژه اي برخوردار باشد. بديهي است هيچ کس تمايل ندارد حتي براي لحظه اي پا به محيطي بگذارد که برخي به او و خواسته هايش به ديده اي متفاوت مي نگرند و يا بعضاً از گزند زبان يا تمسخر آنها در امان نيست. لذا توصيه مي شود که ائمه محترم جماعت با توجه به وضعيت روحي و رواني اجتماعي، از ايجاد مسايل تنش دار و دافعه دار جلوگيري نمايند تا اهل مسجد خود را در مسجد همچون ماهي در آب ببينند ( 10 ) و رفت و آمد به مسجد برايشان به منزله تجديد روحيه و انرژي زا باشد. در چنين محيطي است که روز به روز بر تعداد نمازگزاران و اهل مسجد افزوده مي شود و مي تواند يکي از مصاديق بارز عمران و آباداني مسجد قلمداد شود. شايد بتوان فرمايش امام صادق ( عليه السلام ) را نصب العين خود قرار داد که :
همانا مؤمن به وسيله مؤمن آرامش مي يابد، چنانکه تشنه لبي با آب خنک و گوارا آرامش مي يابد. ( 11 )
تلفن همراه
بدون ترديد حضور قلب، آرامش خاطر و فراغت از مسايل روزمره در هنگام عبادت شرط لازم براي خضوع و خشوع در مقابل پروردگار است که آمال و آرزوي قلبي هر نمازگزاري است. گاهي وقت ها تلفن هاي همراه نمازگزاران در مسجد روشن است ومشاهده مي شود که در حين اقامه نماز جماعت به صدا در مي آيد. چنين زنگ هاي بي موقعي نه فقط حواس صاحب تلفن همراه را که مي کوشد به هر نحوي صداي آن را خاموش کند، پرت مي کند بلکه آرامش، سکوت و فضاي معنوي حاکم بر مسجد را مي شکند. بنابر اين توصيه مي شود که قبل از ورود به مسجد، تلفن همراه خود را خاموش کرده يا آن را در حالت سکوت بگذاريد تا براي خود و بقيه نمازگزاران مزاحمتي ايجاد نشود. علاوه بر آن، توصيه اکيد مي شود که از عکس گرفتن، ارسال بلوتوث و بازي حتماً خودداري شود.پي‌نوشت‌ها:
1. قال رسول الله ( ص ): لَايُورِدَنَّ ذُو عاهَةٍ عَلي مُصِحِّ. بحارالانوار، ج 76 ص 33 و جلد 65، ص 82.
2. قال رسول الله ( ص ): مَن اَکَلَ هَذَا الطَعامَ فَلَا يَدخُلُ مَسجِداً. ( وسائل الشيعه، باب 126 ).
3. رساله توضيح المسايل آيت الله العظمي امام خميني، چاپ 1386 موسسه نشر و تنظيم آثار امام خميني ص 145، مساله 915.
4. قال علي ( ع ): مَن اَکَلَ شَيئا مِنَ المُوذياتِ رَيحَها فَلا يَقرِبَنَّ المَسجِد. وسائل الشيعه، ج 5، ص 227، ح 6403.
5. قال علي ( ع ): تَنَظِّفُوا بِالماءِ مِن نَتَنِ اَلرِّيحِ الَّذي يُتَأذَّي بِهِ تَعَهَّدوا اَنفُسَکُم فَاِنَّ اللهَ عَزِّوَجَل يُبغِضُ مِن عِبادِهِ القاذُورَةَ الَّذِي يَتَأنَّفُ بِهِ مَن جَلَسَ اِلَيهِ.
6. عن ابي عبدالله ( ع ): رَکعَتان يُصَلَّيهُما مُتِعَطِّراً اَفضَل مِن سَبعينَ رَکعَةً يُصَلَّيهُما غِير مُتِعَطِّر. وسائل الشيعه، جلد 3، باب 43، عنوان استحباب التطيب للصلاة.
7. جلد 3 وسائل الشيعه، باب 91.
8. سوره رعد، آيه 28 : الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ( 28 )
9. سوره طه، آيه 124 : وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكًا وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى ( 124 )
10. قال رسول الله ( ص): فَإِنَّ المُؤمِن فِي المَسجِد کالسَّمَکَة فِي المآء. وسائل الشيعه، ج 5، ص 198، ح 6321.
11. بهداشت روان در اسلام، به نقل از اصول کافي، ج 3: إِنَّ المُؤمِنَ لَيَسکُنُ إِلَي المُؤمِنِ کَمَا يَسکُنُ الظَّمآنُ إِلَي المَاءِ البَارِد.
واحد پژوهش انتشارات انديشمند، (1390 )، بهداشت مساجد، تهران: انديشمند، چاپ اول
