نويسنده: امين جواد خندقي
« اريک فون دنيکن »(1) فرضيه اي را با عنوان « فضانوردان باستاني »(2) در سال 1968 مطرح کرد که عبارت است از اين که در سال هاي پيشين بشري موجودات فرا زميني براي بازديد به زمين آمد ه اند و تکنولوژي هاي تمدن هاي باستاني و مفاهيم اديان برگرفته از آن ها است که به نام خدايان پذيرفته شده اند. به اين ترتيب، فرضيه وجود خدا و دين الهي را نفي مي کند.
او در اين کتاب و کتاب هاي ديگرش اين فرضيه به بررسي آثار و نشانه هاي باقي مانده از مسافران فرازميني در ميان آثار تاريخي و باستاني دوران گذشته مي پردازد.(3)
بر مبناي همين فرضيه يا مشابه آن فيلم هاي فراواني توليد و اکران شده است. برخي از فيلم ها به اين نظريه اشاره ميکنند يا داستان فيلم به شکلي پيش مي رود که منطبق بر آن باشد؛ اما بيش تر آثار مربوط به موجودات بيگانه و فرازميني به گونه اي ديگر به اين فرضيه مرتبط مي شوند. در اين آثار خصوصياتي براي موجودات فرازميني مطرح مي شود که بخش هايي از فرضيه را تأييد يا تکميل مي کنند. در ادامه نمونه هايي براي هر حالت مي آيد.
دسته ي نخست فيلم هايي را شامل مي شود که موجودات فرازميني با انسان ها تعامل دارند و براي حفظ يا تدبير امور انسان ها فعاليت مي کنند؛ براي نمونه فيلم ها و انيميشن « بِن تِن »(4) موجوداتي فرازميني رانشان مي دهند که در ميان انسان ها زندگي مي کنند. اين گروه که خود را « لوله کش ها » مي نامند نيروي امنيتي ميان سياره اي به شمار مي روند و در مقابل خطراتي که انسان ها را تهديد مي کنند، مي ايستند و مشکل را بر طرف مي کنند. اين گروه داراي قدرت هاي و تکنولوژي بسيار پيشرفته اي هستند که در ميان انسان ها يافت نمي شود.
مجموعه فيلم هاي « جنگ هاي ستاره اي » (5) که هفت قسمت از آن تاکنون اکران شده، برشي از آينده ي انسان را به تصوير مي کشند که علاوه بر انسان ها موجودات گوناگون فرازميني نيز حضور دارند و با انسان ها زندگي مي کنند. انسان ها و موجودات ديگر در سياره هاي مختلفي زندگي مي کنند و در اين ميان، سازمان هايي فضايي وجود دارد که کنترل کهکشان را بر عهده دارند و در زمان بروز اختلافات و جنگ ها به حل و فصل آن مي پردازند. فيلم هاي « پيشتازان فضا »(6) که يازده قسمت از آن تاکنون اکران شده نيز جهاني مشابه را نشان مي دهد.
در فيلم « بيست و هفتمين روز »(7) موجودات بيگانه براي سنجش رشد اخلاقي و رفتاري انسان ها درکره ي زمين، کپسول هاي انفجاري خاصي را درست مي کنند و در اختيار افرادي از مليت هاي مختلف در جهان قرار مي دهند. وجود ارتباط صحيح ميان انسان ها باعث مي شود که از انفجار اين کپسول ها جلوگيري شود.
موجودات بيگانه در فيلم « فرود »(8) تدبير سيارات را بر عهده دارند و به دليل عدم رعايت انسان ها و گرم شدن بيش از اندازه ي دماي هوا، به زمين مي آيند و با کالبدي انساني در نقاط مختلف زمين با دستگاه هاي خاص قصد دارند دماي زمين را تا آخرين حد ممکن بالا ببرند و انسا ها را از اين طريق مجازات کنند. دليل آنان از اين کار، آن است که انسان ها قدر داشته هايشان را نمي دانند.
فيلم « قعر اقيانوس » موجوداتي بيگانه با حيات غير خاکي را نشان مي دهد که در قعر آب ها زندگي مي کنند و تمام آب هاي جهان در اختيار آنان است. اين موجودات قصد دارند انسان ها را به دليل فسادها و جنگ هاي فراواني که انجام مي دهند، مجازات کنند و نسل بشر را با به وجود آوردن سونامي هاي عظيم نابود سازد.
فيلم « روزي که زمين از حرکت ايستاد »(9) که دو بار تاکنون توليد شده، نيز همين مضمون را دارد. موجودات فرازميني در اين فيلم روباتي غول پيکر را به زمين مي فرستند تا انسان ها را به دليل فسادهايشان نابود سازد.
امواج آتشين خورشيدي در فيلم « شناخت »(10) به زودي نسل انسان را از بين خواهد برد. موجودات بيگانه براي ادامه يافتن نسل بشر و حيات روي کره ي زمين از هر کشور، هر نسل و هر حيوان جفتي بر مي گزينند و به آسمان مي برند تا پس از نابودي، دوباره آنان را به زمين برگردانند. در مجموعه فيلم هاي « دروازه ي ستارگان » موجودات فضايي در سفينه اي به شکل هرم در جهاني موازي با کره ي زمين، بر انسان ها سلطه دارند و آنان را به بردگي کشيده اند.
در فيلم هاي دسته ي دوم از اين موضوع، موجودات فرازميني داراي قدرت هاي فوق العاده نشان داده مي شوند. فناوري، هوش و قدرت اين موجودات به گونه اي در داستان روايت مي شود که حاکي از برتري نسل اين موجودات بر انسان دارد. جمجمه ي کشف شده در فيلم « اينديانا جونز قلمرو جمجمه ي بلورين » (11) هديه اي از موجودات فرازميني است. اين جمجمه، حاوي دانشي فراوان از جانب موجودات بيگانه است. در فيلم، سطح دانش اين موجودات، بسيار بالا است؛ به گونه اي که درک دانش مستتر در جمجمه، انسان را مي سوزاند و تبخير مي کند.
در انتهاي داستان فيلم « هوش مصنوعي »(12) يخ بندان عظيمي رخ مي دهد که تمام انسان ها از بين مي روند. پس از اين رخداد، موجودات بيگانه براي تحقيق در باره ي نسل انسان به زمين آمده اند و بر روي بقاياي به جا مانده از بشر مطالعه مي کنند. اين موجودات، جسم شفاف و قابليت هاي شگرف ارتباطي دارند.
دسته ي ديگر از اين فيلم ها موجودات فرازميني را تهديدي براي ا نسان ها مي دانند و در پي اثبات وجود زيست فرازميني و ويژگي اين موجودات اند. فيلم « مردان سياه پوش »(13) سازماني مخفي را در آمريکا نشان مي دهد که امور موجودات بيگانه در زمين را سازماندهي مي کند و در مقابلِ تهديدهايِ احتماليِ آنان، اقدام لازم را انجام مي دهد. در اين دو فيلم، موجودات مختلفي در کالبد انساني در جوامع مختلف نشان داده مي شوند.
در مجموعه فيلم هاي « درندگان »(14) که تاکنون سه قسمت از آن اکران شده، انسان ها با موجوداتي فرازميني و قاتل رو به رو مي شوند. اين موجودات که شبيه حيوانات اند مي توانند نامرئي شوند و انسان ها را نوعي طمعه مي دانند.
سفينه اي فضايي در فيلم « منطقه ي نُه »(15) به زمين مي آيد و از آن، موجودات فرازميني شبيه ملخ هايي غول پيکر بيرون مي آيند. اين موجودات در شهرکي جدا از انسان ها زندگي مي کنند و همواره براي انسان ها تهديدي به شمار مي روند.
فيلم « نوع چهارم »(16) سعي مي کند با واقع نمايي و نشان دادن تصاوير شبه مستند، اثبات کند که موجودات فرازميني، انسان ها را مي ربايند. داستان فيلم درباره ي حوادث عجيبي است که در فاصله ي سال هاي 1960 تا 2000 م در شهر کوچک « نوم » واقع در ايالت آلاسکاي آمريکا رخ داده است. فيلم مدعي است که در فاصله ي اين چهل سال، حداقل بيست نفر از اهالي شهر کوچک « نوم » به طرز مشکوکي ناپديد شده اند و هنوز علت آن مشخص نشده است.
در داستان فيلم، زن روان شناسي که شاهد مرگ مشکوک همسرش بوده است، به بيماري افرادي مي پردازد که نشانه اي از حضور بيگانه ها در اين شهرند و درنهايت، اين موجودات دخترش را مي ربايند. ابتداي فيلم « ميلايوويچ »(17) بازيگر فيلم و کارگردان صحبت کرده، ادعا مي کنند تصاوير فيلم بر گرفته از آرشيو واقعي است. در بخشي از داستان، اين روان شناس با فردي ملاقات مي کند که براساس فرضيه ي فضانوردان باستاني، اين ماجرا را تحليل مي کند و اين فرضيه را حقيقت مي داند.
فيلم در تمام اجزاي خود حتي تيتراژ آخر، براي واقعي جلوه نمودن اين داستان مي کوشد؛ اما مسئولان اين شهر ناپديد شدن افراد را به دليل مصرف بالاي مشروبات الکلي و سرماي شديد دانسته اند. رئيس پليس اين شهر گفته هيچ چيزي تاکنون در باره ي بيگانگان فضايي نشنيده و اتاق بازرگاني شهر هم به فيلم به دليل دروغ پردازي و فرا سرمايه ها از اين شهر اعتراض کرده است.(18)
موجودات بيگانه در فيلم « فايل هاي ايکس »(19) پانزده هزار سال پيش از ميلاد مسيح (عليه السلام) به غارنشيني حمله مي کنند. در زمان معاصر هم در همان نقطه، پسر بچه اي کشته مي شود و مأموران دولتي، اين تهديد را دنبال مي کنند.
در باره ي فيلم هاي ياد شده، ذکر دو نکته ضروري است. نخست اين که يک جهت فيلم ها بحث وجود زيست فرازميني است؛ زيرا اگر چنين زيستي نباشد، اساس فرضيه ي فضانوردان باستاني نيز زير سؤال مي رود. تاکنون با وجود تمام پيشرفت هاي علمي و فناوري هيچ دليل قطعي بر اين امر يافت نشده است و اين امر دليل نخست براي بطلان اين فرضيه است.
نکته ي دوم مربوط به خود فرضيه است. اين فرضيه بر اساس ماجراجويي دنيکن در نقاط مختلف جهان و نشانه هاي موجود در طبيعت بنا شده و روشن است که شواهد حسي و تجربي نمي تواند در حوزه ي علوم عقلي خدشه وارد سازد؛ به تعبير ديگر وجود نشانه هاي اين چنين نمي تواند دين و خدا را نفي کند و کنش هاي انساني را به موجودات فرازميني نسبت دهد. هم چنين تمامي براهين عقلي در باره ي اثبات وجود خدا که پيش تر آمد، دليلي بر بطلان اين فرضيه است.
به عنوان آخرين نکته، شخصيت دنيکن به عنوان ارائه دهنده ي اين فرضيه، قابل تأمل است؛ زيرا در چنين فرضيه اي صداقت پژوهش گر در ارائه ي درست نتايج يافت شده، امري ضروري است؛ اما دنيکن چنين ويژگي را ندارد؛ او بارها به دليل کلاه برداري و جرم هاي گوناگون متهم شده و به زندان رفته است. در زمينه ي همين فرضيه نيز متهم به ايجاد دلايل و يافته هاي جعلي است. او در مصاحبه ي خود با مجله ي مبتذل « پلي بوي »(20) برخي از پشت پرده هاي عکس هاي جعلي و کتيبه هاي دروغين خود را فاش کرده است.(21)
امين خندقي، جواد، (1391)،دين در سينما گزاره هاي اعتقادي،قم: ولاء منتظر(عج)، چاپ اول
او در اين کتاب و کتاب هاي ديگرش اين فرضيه به بررسي آثار و نشانه هاي باقي مانده از مسافران فرازميني در ميان آثار تاريخي و باستاني دوران گذشته مي پردازد.(3)
بر مبناي همين فرضيه يا مشابه آن فيلم هاي فراواني توليد و اکران شده است. برخي از فيلم ها به اين نظريه اشاره ميکنند يا داستان فيلم به شکلي پيش مي رود که منطبق بر آن باشد؛ اما بيش تر آثار مربوط به موجودات بيگانه و فرازميني به گونه اي ديگر به اين فرضيه مرتبط مي شوند. در اين آثار خصوصياتي براي موجودات فرازميني مطرح مي شود که بخش هايي از فرضيه را تأييد يا تکميل مي کنند. در ادامه نمونه هايي براي هر حالت مي آيد.
دسته ي نخست فيلم هايي را شامل مي شود که موجودات فرازميني با انسان ها تعامل دارند و براي حفظ يا تدبير امور انسان ها فعاليت مي کنند؛ براي نمونه فيلم ها و انيميشن « بِن تِن »(4) موجوداتي فرازميني رانشان مي دهند که در ميان انسان ها زندگي مي کنند. اين گروه که خود را « لوله کش ها » مي نامند نيروي امنيتي ميان سياره اي به شمار مي روند و در مقابل خطراتي که انسان ها را تهديد مي کنند، مي ايستند و مشکل را بر طرف مي کنند. اين گروه داراي قدرت هاي و تکنولوژي بسيار پيشرفته اي هستند که در ميان انسان ها يافت نمي شود.
مجموعه فيلم هاي « جنگ هاي ستاره اي » (5) که هفت قسمت از آن تاکنون اکران شده، برشي از آينده ي انسان را به تصوير مي کشند که علاوه بر انسان ها موجودات گوناگون فرازميني نيز حضور دارند و با انسان ها زندگي مي کنند. انسان ها و موجودات ديگر در سياره هاي مختلفي زندگي مي کنند و در اين ميان، سازمان هايي فضايي وجود دارد که کنترل کهکشان را بر عهده دارند و در زمان بروز اختلافات و جنگ ها به حل و فصل آن مي پردازند. فيلم هاي « پيشتازان فضا »(6) که يازده قسمت از آن تاکنون اکران شده نيز جهاني مشابه را نشان مي دهد.
در فيلم « بيست و هفتمين روز »(7) موجودات بيگانه براي سنجش رشد اخلاقي و رفتاري انسان ها درکره ي زمين، کپسول هاي انفجاري خاصي را درست مي کنند و در اختيار افرادي از مليت هاي مختلف در جهان قرار مي دهند. وجود ارتباط صحيح ميان انسان ها باعث مي شود که از انفجار اين کپسول ها جلوگيري شود.
موجودات بيگانه در فيلم « فرود »(8) تدبير سيارات را بر عهده دارند و به دليل عدم رعايت انسان ها و گرم شدن بيش از اندازه ي دماي هوا، به زمين مي آيند و با کالبدي انساني در نقاط مختلف زمين با دستگاه هاي خاص قصد دارند دماي زمين را تا آخرين حد ممکن بالا ببرند و انسا ها را از اين طريق مجازات کنند. دليل آنان از اين کار، آن است که انسان ها قدر داشته هايشان را نمي دانند.
فيلم « قعر اقيانوس » موجوداتي بيگانه با حيات غير خاکي را نشان مي دهد که در قعر آب ها زندگي مي کنند و تمام آب هاي جهان در اختيار آنان است. اين موجودات قصد دارند انسان ها را به دليل فسادها و جنگ هاي فراواني که انجام مي دهند، مجازات کنند و نسل بشر را با به وجود آوردن سونامي هاي عظيم نابود سازد.
فيلم « روزي که زمين از حرکت ايستاد »(9) که دو بار تاکنون توليد شده، نيز همين مضمون را دارد. موجودات فرازميني در اين فيلم روباتي غول پيکر را به زمين مي فرستند تا انسان ها را به دليل فسادهايشان نابود سازد.
امواج آتشين خورشيدي در فيلم « شناخت »(10) به زودي نسل انسان را از بين خواهد برد. موجودات بيگانه براي ادامه يافتن نسل بشر و حيات روي کره ي زمين از هر کشور، هر نسل و هر حيوان جفتي بر مي گزينند و به آسمان مي برند تا پس از نابودي، دوباره آنان را به زمين برگردانند. در مجموعه فيلم هاي « دروازه ي ستارگان » موجودات فضايي در سفينه اي به شکل هرم در جهاني موازي با کره ي زمين، بر انسان ها سلطه دارند و آنان را به بردگي کشيده اند.
در فيلم هاي دسته ي دوم از اين موضوع، موجودات فرازميني داراي قدرت هاي فوق العاده نشان داده مي شوند. فناوري، هوش و قدرت اين موجودات به گونه اي در داستان روايت مي شود که حاکي از برتري نسل اين موجودات بر انسان دارد. جمجمه ي کشف شده در فيلم « اينديانا جونز قلمرو جمجمه ي بلورين » (11) هديه اي از موجودات فرازميني است. اين جمجمه، حاوي دانشي فراوان از جانب موجودات بيگانه است. در فيلم، سطح دانش اين موجودات، بسيار بالا است؛ به گونه اي که درک دانش مستتر در جمجمه، انسان را مي سوزاند و تبخير مي کند.
در انتهاي داستان فيلم « هوش مصنوعي »(12) يخ بندان عظيمي رخ مي دهد که تمام انسان ها از بين مي روند. پس از اين رخداد، موجودات بيگانه براي تحقيق در باره ي نسل انسان به زمين آمده اند و بر روي بقاياي به جا مانده از بشر مطالعه مي کنند. اين موجودات، جسم شفاف و قابليت هاي شگرف ارتباطي دارند.
دسته ي ديگر از اين فيلم ها موجودات فرازميني را تهديدي براي ا نسان ها مي دانند و در پي اثبات وجود زيست فرازميني و ويژگي اين موجودات اند. فيلم « مردان سياه پوش »(13) سازماني مخفي را در آمريکا نشان مي دهد که امور موجودات بيگانه در زمين را سازماندهي مي کند و در مقابلِ تهديدهايِ احتماليِ آنان، اقدام لازم را انجام مي دهد. در اين دو فيلم، موجودات مختلفي در کالبد انساني در جوامع مختلف نشان داده مي شوند.
در مجموعه فيلم هاي « درندگان »(14) که تاکنون سه قسمت از آن اکران شده، انسان ها با موجوداتي فرازميني و قاتل رو به رو مي شوند. اين موجودات که شبيه حيوانات اند مي توانند نامرئي شوند و انسان ها را نوعي طمعه مي دانند.
سفينه اي فضايي در فيلم « منطقه ي نُه »(15) به زمين مي آيد و از آن، موجودات فرازميني شبيه ملخ هايي غول پيکر بيرون مي آيند. اين موجودات در شهرکي جدا از انسان ها زندگي مي کنند و همواره براي انسان ها تهديدي به شمار مي روند.
فيلم « نوع چهارم »(16) سعي مي کند با واقع نمايي و نشان دادن تصاوير شبه مستند، اثبات کند که موجودات فرازميني، انسان ها را مي ربايند. داستان فيلم درباره ي حوادث عجيبي است که در فاصله ي سال هاي 1960 تا 2000 م در شهر کوچک « نوم » واقع در ايالت آلاسکاي آمريکا رخ داده است. فيلم مدعي است که در فاصله ي اين چهل سال، حداقل بيست نفر از اهالي شهر کوچک « نوم » به طرز مشکوکي ناپديد شده اند و هنوز علت آن مشخص نشده است.
در داستان فيلم، زن روان شناسي که شاهد مرگ مشکوک همسرش بوده است، به بيماري افرادي مي پردازد که نشانه اي از حضور بيگانه ها در اين شهرند و درنهايت، اين موجودات دخترش را مي ربايند. ابتداي فيلم « ميلايوويچ »(17) بازيگر فيلم و کارگردان صحبت کرده، ادعا مي کنند تصاوير فيلم بر گرفته از آرشيو واقعي است. در بخشي از داستان، اين روان شناس با فردي ملاقات مي کند که براساس فرضيه ي فضانوردان باستاني، اين ماجرا را تحليل مي کند و اين فرضيه را حقيقت مي داند.
فيلم در تمام اجزاي خود حتي تيتراژ آخر، براي واقعي جلوه نمودن اين داستان مي کوشد؛ اما مسئولان اين شهر ناپديد شدن افراد را به دليل مصرف بالاي مشروبات الکلي و سرماي شديد دانسته اند. رئيس پليس اين شهر گفته هيچ چيزي تاکنون در باره ي بيگانگان فضايي نشنيده و اتاق بازرگاني شهر هم به فيلم به دليل دروغ پردازي و فرا سرمايه ها از اين شهر اعتراض کرده است.(18)
موجودات بيگانه در فيلم « فايل هاي ايکس »(19) پانزده هزار سال پيش از ميلاد مسيح (عليه السلام) به غارنشيني حمله مي کنند. در زمان معاصر هم در همان نقطه، پسر بچه اي کشته مي شود و مأموران دولتي، اين تهديد را دنبال مي کنند.
در باره ي فيلم هاي ياد شده، ذکر دو نکته ضروري است. نخست اين که يک جهت فيلم ها بحث وجود زيست فرازميني است؛ زيرا اگر چنين زيستي نباشد، اساس فرضيه ي فضانوردان باستاني نيز زير سؤال مي رود. تاکنون با وجود تمام پيشرفت هاي علمي و فناوري هيچ دليل قطعي بر اين امر يافت نشده است و اين امر دليل نخست براي بطلان اين فرضيه است.
نکته ي دوم مربوط به خود فرضيه است. اين فرضيه بر اساس ماجراجويي دنيکن در نقاط مختلف جهان و نشانه هاي موجود در طبيعت بنا شده و روشن است که شواهد حسي و تجربي نمي تواند در حوزه ي علوم عقلي خدشه وارد سازد؛ به تعبير ديگر وجود نشانه هاي اين چنين نمي تواند دين و خدا را نفي کند و کنش هاي انساني را به موجودات فرازميني نسبت دهد. هم چنين تمامي براهين عقلي در باره ي اثبات وجود خدا که پيش تر آمد، دليلي بر بطلان اين فرضيه است.
به عنوان آخرين نکته، شخصيت دنيکن به عنوان ارائه دهنده ي اين فرضيه، قابل تأمل است؛ زيرا در چنين فرضيه اي صداقت پژوهش گر در ارائه ي درست نتايج يافت شده، امري ضروري است؛ اما دنيکن چنين ويژگي را ندارد؛ او بارها به دليل کلاه برداري و جرم هاي گوناگون متهم شده و به زندان رفته است. در زمينه ي همين فرضيه نيز متهم به ايجاد دلايل و يافته هاي جعلي است. او در مصاحبه ي خود با مجله ي مبتذل « پلي بوي »(20) برخي از پشت پرده هاي عکس هاي جعلي و کتيبه هاي دروغين خود را فاش کرده است.(21)
پي‌نوشت‌ها:
1. Erich von Däniken
2. Ancient astronauts.
3. دنيکن، اريک فون، ارابه ي خدايان، ص 3- 6.
4. Ben 10.
5. Star Wars.
6. Star Trek.
7. The 27 th Day.
8. The Arrival.
9. The Day the Earth Stood Still.
10. Knowing.
11. lndiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull.
12. A. l. Artificaial lntelligence.
13. Men in Black.
14. Predators.
15. District 9.
16. The Fourth Kind.
17. Milla Jovovich.
18. The Fourth Kind, Wikipedia, the free encyclopedia site.
19. The X Files
20. Playboy
21. ر. ک: پايگاه اينترنتي دانش نامه ي آزاد ويکي پديا، مدخل « اريش فون دنيکن. »
امين خندقي، جواد، (1391)،دين در سينما گزاره هاي اعتقادي،قم: ولاء منتظر(عج)، چاپ اول
