مؤلف: جواد امين خندقي
غريزه ي جنسي به عنوان يکي از غرايز انساني، همواره عاملي مهم در شکل گيري شخصيت انساني داشته است. اگر اين غريزه داراي چارچوب معقولي نباشد ممکن است انسان را از جايگاهش به پست ترين درجه نزول دهد. عوامل مختلفي در ايجاد انحراف جنسي نقش دارند و گروهي از فيلم ها را نيز مي توان در همين زمينه جاي داد؛ مانند فيلم هايي که در قالب هاي گوناگون باعث گرايش مخاطبان به انحراف جنسي مي شود.
گروه نخست از اين فيلم ها شامل آثاري مي شوند که مهم ترين دغدغه و نياز انسان را مسئله جنسي مي دانند و در اين حوزه هيچ چارچوب مشخصي براي آن ارائه نمي دهند. اين فيلم ها معمولاً در قالب طنز، داستاني سخيف درباره آزادي جنسي و چگونگي شروع ارتباط زن و مرد را روايت مي کنند. انسان از منظر اين فيلم ها فقط موجودي است که به عشق مادي و لذت جنسي نياز دارد و توفيق هر شخص منوط به موفقيت در اين زمينه است، با آن که در اين گروه فيلم هاي قابل توجهي از جهت فنون سينمايي ديده نمي شود؛ ولي مي توان تأثير ناپسند اين گونه آثار را در مخاطبان مشاهده کرد؛ از جمله ي اين فيلم ها مي توان به آثاري همچون « دبيرستان امريکايي »، (1) مجموعه ي فيلم هاي هفت قسمتي « کلوچه ي امريکايي » (2) و « دوستت دارم، بت کوپر » (3) اشاره کرد که داستان را در قالبي مرتبط با نوجوانان و جوانان دنبال مي کنند.
در دسته اي ديگر از فيلم ها محتواي جنسي، دست مايه اي براي ايجاد طنزهاي سخيف است. هر کدام از اين فيلم ها در قالبي متفاوت از مسائل جنسي از ساخت داستاني طنزگونه بهره مي برند. معمولاً در اين دسته از فيلم ها هم چون گروه قبلي، فيلم شاخص و قابل توجهي از منظر فنون سينمايي ديده نمي شود؛ براي نمونه مي توان فيلم هاي « موفق باشي چاک »، « والا حضرت »، « آن جا چيزي درباره ي ماري است »، (4) مجموعه ي پنج قسمتي « فيلم ترسناک »، (5) « استان هلسينگ » (6) و « فيلم حماسي » (7) را نام برد. در فيلمي مرتبط با همين دسته به نام « دوشيزه ي مارس » (8) علاوه بر داستاني مبتذل سعي مي شود مجله ي جنسي « پلي بوي » (9) تبليغ و ترويج شود.
گونه اي ديگر از آثار مرتبط با اين بخش، داستاني را به تصوير مي کشند که مضمون آن ها در گرايش دادن به انحراف جنسي نقش مهمي دارد. در اين آثار داستان به گونه اي روايت مي شود که براي برخي از انحراف هاي جنسي فلسفه بافي صورت مي گيرد يا به صورتي نهفته، لذت جنسي و منش هاي انحرافي به عنوان شيوه اي براي زندگي و کنترل غريزه ي جنسي معرفي مي شود. فيلم « دورين گري » نوعي لذت گرايي افراطي فردي را به تصوير مي کشد که روحش را به شيطان فروخته است. با آن که اين شخصيتِ داستاني، سرانجام نيکويي ندارد؛ ولي شيوه ي منحط زندگي او به گونه اي روايت مي شود که مخاطب را به چنين روشي جذب مي کند. همين تأثير بر مخاطب را مي توان در فيلم « سر در ابرها » (10) نيز جست و جو کرد. در اين فيلم، شخصيت اصلي براي فرار از عاقبت شومي که از طريق فال گيري به آن رسيده است، منش زندگي خود را تغيير مي دهد و بي قيدي را اساس آن قرار مي دهد. رکن اساسي اين شيوه ي زندگي، لذت هاي جنسي است و در اين زمينه هيچ چارچوبي وجود ندارد.
انسان در دو فيلم « غريزه ي اصلي » همچون موجودي شبه حيوان تصوير مي شود که در گرايش نهفته به خشونت و مسائل جنسي خلاصه مي شود. چنين موجودي فقط بايد در موقعيت مناسب قرار بگيرد تا براساس غريزه ي خود مرتکب قتل يا انحراف جنسي شود. داستان فيلم به گونه اي است که مخاطب را با چنين نگرشي همراه سازد و در پايان هر دو قسمت نتيجه اي مشابه با نگرش فيلم به دست آورد. فيلم « حقيقت زشت » (11) هم مهم ترين دغدغه ي انسان معاصر را در فرونشاندن غريزه ي جنسي مي داند و در قالب داستاني طنز به روابط ميان زن و مرد و چيستي آن مي پردازد.
گروهي ديگر از آثار با آن که به طور مستقيم به مضمون مرتبط با حوزه ي مسائل جنسي و روابط زن و مرد نمي پردازند؛ ولي به گونه اي روايت مي شوند که باعث ايجاد تأثير منفي در مخاطبان مي شوند؛ به اين توضيح که نوع داستان، کارگرداني و تصاوير با آن که در خدمت مضمون اصلي ديگري است، ولي در لايه ي ديگر خود تأثير ياد شده را بر جاي مي گذارد.
نمونه اي روشن براي اين گروه، فيلم، « چشمان کاملاً بسته » است. اين فيلم با آن که سعي در نقد انسان و جامعه در زمينه ي انحرافات جنسي دارد؛ اما تأثير منفي فيلم در همين زمينه ديده مي شود. تمام عناصر فيلم حتي نوع رنگ بندي و نور به شيوه اي طراحي شده که نگرشي جنسي را در مخاطب پديد خواهد آورد. نمونه ي ديگر فيلم « مالنا » (12) است که مضموني سياسي مرتبط با جنگ جهاني دوم دارد. داستان مربوط به زني است که پس از مفقود شدن شوهرش در جنگ در معرض نگاه منفي مردان در شهر قرار مي گيرد و پسري نوجوان نيز عشق او را در تخيلش مي پروراند.
مي توان برخي از آثار « برناردو برتولوچي » (13) کارگردان ايتاليايي را در همين گروه جاي داد. فيلم هايي که به داستان ها و مضامين گوناگون در حوزه هاي مختلف مي پردازند؛ ولي به گونه اي پرداخت شده اند که کارکردي انحرافي در زمينه ي مسائل جنسي دارند؛ از جمله مي توان فيلم هاي « آخرين تانگو در پاريس »، (14) « زيباي ربوده شده » (15) و « رويابين ها » (16) را نام برد.
دسته اي ديگر از فيلم ها داستان را با محوريت يک فاحشه روايت مي کنند و در آن سعي مي شود فحشا به نوعي موجه، تفسير يا به عنوان حرفه اي عادي و معلول جامعه ياد شود. « گيشا » بودن در فيلم « خاطرات يک گيشا » (17) ارزشي فوق العاده و هنري والا معرفي مي شود و شخصيت اصلي بسيار تلاش مي کند تا به اين جايگاه برسد. گيشا در ژاپن به زناني اطلاق مي شود که در بخش سرگرمي، رقص و موسيقي مشغول بوده اند؛ اما بايد توجه داشت که فعاليت آنان تنها به اين حوزه ها محدود نمي شود و هم چناني که در داستان فيلم نيز نهفته است، اين زنان در حوزه ي نگرش و رفتار به فسادها و انحراف هاي گوناگوني دچار بوده اند.
در فيلم هاي همچون « زن زيبا »، (18) « زيباي خفته » (19) و « شهر گناه » فحشا شغلي است که برخي انسان ها به دلايل گوناگون به آن روي آورده اند و هر کدام براي خود تفاسيري نيز ارائه مي کنند و در نهايت اين مسئله را آسيبي از جامعه ي مدرن مي دانند.
دسته اي ديگر از فيلم ها که با اين موضوع مرتبط مي شوند، آثاري هستند که « هيروس گاموس » را به تصوير مي کشند. اين مراسم نوعي آيين انحرافي جنسي است که در آن نوعي هم آغوشي زن و مرد انجام مي گيرد. اين آيين انحرافي همچون مراسمي شبه ديني در فيلم ها ديده مي شود که به لژهاي فراماسونري مربوط مي شود. فيلم « رمز داوينچي » اين مراسم را جزئي از اعمال اعضاي « دير صهيون » ( نامي براي فراماسون ها ) مي داند و به گونه اي در داستان فيلم روايت مي شود که اين آيين باطل را به حضرت مسيح (عليه السلام) نيز نسبت مي دهد که ادعايي باطل و بي دليل است. در فيلم « چشمان کاملاً بسته » هم اين مراسم در يکي از لژهاي فراماسونري با حضور افراد مهم و با نفوذ جامعه ديده مي شود. اين آيين باطل معمولاً به گونه هاي مختلفي تفسير مي شود تا به آن جنبه ي ديني دهند.
انسان عاري از دين به هر کاري دست مي زند و هر عملي را مباح مي شمارد؛ در حالي که عقل نيز اين روش را نکوهش مي کند؛ زيرا نبود چارچوب بر پايه ي دين، انسان را در مواجهه ي با غرايز و قوايش به بي راهه مي کشاند و او دچار افراط و تفريط هايي مي کند که آسيب هايي غيرقابل جبران در پي دارند. به همين سبب، اديان و آيين هاي الهي، روابط آزاد و نامشروع را حرام و آن را عاملي براي انحطاط بشر مي دانند؛ هم چنان که آثار چنين نگرشي در جهان معاصرِ غربي به روشني ديده مي شود.
در اين باره، رسانه ها و به ويژه فيلم ها تأثير بسيار مخربي در دهه هاي اخير داشته اند. علاوه بر فيلم هاي مشابه، نمونه هاي ياد شده، سالانه صدها فيلم با محتواي صرف مسائل جنسي توليد مي شود و در اين ميان تنها محدوديت براي مخاطبان سن قانوني است و هر فردي بالاي هجده سال ( طبق قانون رايج بسياري از کشورها ) مي تواند بدون محدوديت اين فيلم ها را در سينماهاي مخصوص با در شبکه ي ويدئويي ببيند. هم چنين هر ساله جايزه اي به نام « اي وي ان » (20) در کشور امريکا براي حمايت و پشتيباني از اين فيلم ها برگزار مي شود. اين جشنواره بيش از يکصد رشته دارد که برخي از آن ها در ارتباط مستقيم با مسائل جنسي است.
امين خندقي، جواد؛ (1391)، دين و سينما، آموزه هاي اخلاقي و ارزشي؛ بررسي و تحليل بيش از سيصد فيلم؛ قم: ولاء منتظر (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، چاپ اول
گروه نخست از اين فيلم ها شامل آثاري مي شوند که مهم ترين دغدغه و نياز انسان را مسئله جنسي مي دانند و در اين حوزه هيچ چارچوب مشخصي براي آن ارائه نمي دهند. اين فيلم ها معمولاً در قالب طنز، داستاني سخيف درباره آزادي جنسي و چگونگي شروع ارتباط زن و مرد را روايت مي کنند. انسان از منظر اين فيلم ها فقط موجودي است که به عشق مادي و لذت جنسي نياز دارد و توفيق هر شخص منوط به موفقيت در اين زمينه است، با آن که در اين گروه فيلم هاي قابل توجهي از جهت فنون سينمايي ديده نمي شود؛ ولي مي توان تأثير ناپسند اين گونه آثار را در مخاطبان مشاهده کرد؛ از جمله ي اين فيلم ها مي توان به آثاري همچون « دبيرستان امريکايي »، (1) مجموعه ي فيلم هاي هفت قسمتي « کلوچه ي امريکايي » (2) و « دوستت دارم، بت کوپر » (3) اشاره کرد که داستان را در قالبي مرتبط با نوجوانان و جوانان دنبال مي کنند.
در دسته اي ديگر از فيلم ها محتواي جنسي، دست مايه اي براي ايجاد طنزهاي سخيف است. هر کدام از اين فيلم ها در قالبي متفاوت از مسائل جنسي از ساخت داستاني طنزگونه بهره مي برند. معمولاً در اين دسته از فيلم ها هم چون گروه قبلي، فيلم شاخص و قابل توجهي از منظر فنون سينمايي ديده نمي شود؛ براي نمونه مي توان فيلم هاي « موفق باشي چاک »، « والا حضرت »، « آن جا چيزي درباره ي ماري است »، (4) مجموعه ي پنج قسمتي « فيلم ترسناک »، (5) « استان هلسينگ » (6) و « فيلم حماسي » (7) را نام برد. در فيلمي مرتبط با همين دسته به نام « دوشيزه ي مارس » (8) علاوه بر داستاني مبتذل سعي مي شود مجله ي جنسي « پلي بوي » (9) تبليغ و ترويج شود.
گونه اي ديگر از آثار مرتبط با اين بخش، داستاني را به تصوير مي کشند که مضمون آن ها در گرايش دادن به انحراف جنسي نقش مهمي دارد. در اين آثار داستان به گونه اي روايت مي شود که براي برخي از انحراف هاي جنسي فلسفه بافي صورت مي گيرد يا به صورتي نهفته، لذت جنسي و منش هاي انحرافي به عنوان شيوه اي براي زندگي و کنترل غريزه ي جنسي معرفي مي شود. فيلم « دورين گري » نوعي لذت گرايي افراطي فردي را به تصوير مي کشد که روحش را به شيطان فروخته است. با آن که اين شخصيتِ داستاني، سرانجام نيکويي ندارد؛ ولي شيوه ي منحط زندگي او به گونه اي روايت مي شود که مخاطب را به چنين روشي جذب مي کند. همين تأثير بر مخاطب را مي توان در فيلم « سر در ابرها » (10) نيز جست و جو کرد. در اين فيلم، شخصيت اصلي براي فرار از عاقبت شومي که از طريق فال گيري به آن رسيده است، منش زندگي خود را تغيير مي دهد و بي قيدي را اساس آن قرار مي دهد. رکن اساسي اين شيوه ي زندگي، لذت هاي جنسي است و در اين زمينه هيچ چارچوبي وجود ندارد.
انسان در دو فيلم « غريزه ي اصلي » همچون موجودي شبه حيوان تصوير مي شود که در گرايش نهفته به خشونت و مسائل جنسي خلاصه مي شود. چنين موجودي فقط بايد در موقعيت مناسب قرار بگيرد تا براساس غريزه ي خود مرتکب قتل يا انحراف جنسي شود. داستان فيلم به گونه اي است که مخاطب را با چنين نگرشي همراه سازد و در پايان هر دو قسمت نتيجه اي مشابه با نگرش فيلم به دست آورد. فيلم « حقيقت زشت » (11) هم مهم ترين دغدغه ي انسان معاصر را در فرونشاندن غريزه ي جنسي مي داند و در قالب داستاني طنز به روابط ميان زن و مرد و چيستي آن مي پردازد.
گروهي ديگر از آثار با آن که به طور مستقيم به مضمون مرتبط با حوزه ي مسائل جنسي و روابط زن و مرد نمي پردازند؛ ولي به گونه اي روايت مي شوند که باعث ايجاد تأثير منفي در مخاطبان مي شوند؛ به اين توضيح که نوع داستان، کارگرداني و تصاوير با آن که در خدمت مضمون اصلي ديگري است، ولي در لايه ي ديگر خود تأثير ياد شده را بر جاي مي گذارد.
نمونه اي روشن براي اين گروه، فيلم، « چشمان کاملاً بسته » است. اين فيلم با آن که سعي در نقد انسان و جامعه در زمينه ي انحرافات جنسي دارد؛ اما تأثير منفي فيلم در همين زمينه ديده مي شود. تمام عناصر فيلم حتي نوع رنگ بندي و نور به شيوه اي طراحي شده که نگرشي جنسي را در مخاطب پديد خواهد آورد. نمونه ي ديگر فيلم « مالنا » (12) است که مضموني سياسي مرتبط با جنگ جهاني دوم دارد. داستان مربوط به زني است که پس از مفقود شدن شوهرش در جنگ در معرض نگاه منفي مردان در شهر قرار مي گيرد و پسري نوجوان نيز عشق او را در تخيلش مي پروراند.
مي توان برخي از آثار « برناردو برتولوچي » (13) کارگردان ايتاليايي را در همين گروه جاي داد. فيلم هايي که به داستان ها و مضامين گوناگون در حوزه هاي مختلف مي پردازند؛ ولي به گونه اي پرداخت شده اند که کارکردي انحرافي در زمينه ي مسائل جنسي دارند؛ از جمله مي توان فيلم هاي « آخرين تانگو در پاريس »، (14) « زيباي ربوده شده » (15) و « رويابين ها » (16) را نام برد.
دسته اي ديگر از فيلم ها داستان را با محوريت يک فاحشه روايت مي کنند و در آن سعي مي شود فحشا به نوعي موجه، تفسير يا به عنوان حرفه اي عادي و معلول جامعه ياد شود. « گيشا » بودن در فيلم « خاطرات يک گيشا » (17) ارزشي فوق العاده و هنري والا معرفي مي شود و شخصيت اصلي بسيار تلاش مي کند تا به اين جايگاه برسد. گيشا در ژاپن به زناني اطلاق مي شود که در بخش سرگرمي، رقص و موسيقي مشغول بوده اند؛ اما بايد توجه داشت که فعاليت آنان تنها به اين حوزه ها محدود نمي شود و هم چناني که در داستان فيلم نيز نهفته است، اين زنان در حوزه ي نگرش و رفتار به فسادها و انحراف هاي گوناگوني دچار بوده اند.
در فيلم هاي همچون « زن زيبا »، (18) « زيباي خفته » (19) و « شهر گناه » فحشا شغلي است که برخي انسان ها به دلايل گوناگون به آن روي آورده اند و هر کدام براي خود تفاسيري نيز ارائه مي کنند و در نهايت اين مسئله را آسيبي از جامعه ي مدرن مي دانند.
دسته اي ديگر از فيلم ها که با اين موضوع مرتبط مي شوند، آثاري هستند که « هيروس گاموس » را به تصوير مي کشند. اين مراسم نوعي آيين انحرافي جنسي است که در آن نوعي هم آغوشي زن و مرد انجام مي گيرد. اين آيين انحرافي همچون مراسمي شبه ديني در فيلم ها ديده مي شود که به لژهاي فراماسونري مربوط مي شود. فيلم « رمز داوينچي » اين مراسم را جزئي از اعمال اعضاي « دير صهيون » ( نامي براي فراماسون ها ) مي داند و به گونه اي در داستان فيلم روايت مي شود که اين آيين باطل را به حضرت مسيح (عليه السلام) نيز نسبت مي دهد که ادعايي باطل و بي دليل است. در فيلم « چشمان کاملاً بسته » هم اين مراسم در يکي از لژهاي فراماسونري با حضور افراد مهم و با نفوذ جامعه ديده مي شود. اين آيين باطل معمولاً به گونه هاي مختلفي تفسير مي شود تا به آن جنبه ي ديني دهند.
انسان عاري از دين به هر کاري دست مي زند و هر عملي را مباح مي شمارد؛ در حالي که عقل نيز اين روش را نکوهش مي کند؛ زيرا نبود چارچوب بر پايه ي دين، انسان را در مواجهه ي با غرايز و قوايش به بي راهه مي کشاند و او دچار افراط و تفريط هايي مي کند که آسيب هايي غيرقابل جبران در پي دارند. به همين سبب، اديان و آيين هاي الهي، روابط آزاد و نامشروع را حرام و آن را عاملي براي انحطاط بشر مي دانند؛ هم چنان که آثار چنين نگرشي در جهان معاصرِ غربي به روشني ديده مي شود.
در اين باره، رسانه ها و به ويژه فيلم ها تأثير بسيار مخربي در دهه هاي اخير داشته اند. علاوه بر فيلم هاي مشابه، نمونه هاي ياد شده، سالانه صدها فيلم با محتواي صرف مسائل جنسي توليد مي شود و در اين ميان تنها محدوديت براي مخاطبان سن قانوني است و هر فردي بالاي هجده سال ( طبق قانون رايج بسياري از کشورها ) مي تواند بدون محدوديت اين فيلم ها را در سينماهاي مخصوص با در شبکه ي ويدئويي ببيند. هم چنين هر ساله جايزه اي به نام « اي وي ان » (20) در کشور امريکا براي حمايت و پشتيباني از اين فيلم ها برگزار مي شود. اين جشنواره بيش از يکصد رشته دارد که برخي از آن ها در ارتباط مستقيم با مسائل جنسي است.
پي‌نوشت‌ها:
1. American High School
2. American Pie
3. I Love You, Beth Cooper
4. There"s Something About Mary
5. Scary Movie
6. Stan Helsing
7. Epic Movie
8. Miss March
9. Play Boy
10. Head in the Clouds
11. The Ugly Truth
12. Malèna
13. Bernardo Bertolucci
14. Last Tango in Paris
15. Stealing Beauty
16. The Dreamers
17. Memoirs of a Geisha
18. Pretty Woman
19. Julia Leigh
20. AVN Award
امين خندقي، جواد؛ (1391)، دين و سينما، آموزه هاي اخلاقي و ارزشي؛ بررسي و تحليل بيش از سيصد فيلم؛ قم: ولاء منتظر (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، چاپ اول
