نويسنده: باربارا ال استوارت
برگردان: اسماء صابري (1)

چکيده

مباحث توسعه آموزشي که به امر مسئوليت اجتماعي توجه مي کنند، به اين مسئله مي پردازند که آيا دانشجويان در موقعيت هاي مختلف و گوناگون به برنامه آموزشي دسترسي دارند؟ در يک جامعه جهاني که از فرصت هاي برابر براي افراد گوناگون حمايت مي کند، گسترش دسترسي به محتواي آموزشي از نظر فردي و اجتماعي داراي اهميت است. چارچوب تفکر در مورد مسئوليت اجتماعي در دسترسي به فرصت هاي آموزشي ابتدا در سه حوزه مورد بررسي قرار مي گيرد:
الف) آشنايي با نيازهاي جمعيت هاي تحت پوشش؛
ب) آمادگي و سرمايه گذاري در بخش هاي گوناگون؛
ج) استفاده از فرصت ها براي توسعه جامعه.
آموزش آنلاين يک استراتژي پايدار را براي افزايش مسئوليت اجتماعي از طريق فراهم آوردن منافع مهم در زمينه هاي دسترسي به فرصت هاي آموزشي براي جمعيت هاي تحت پوشش، نمايش و تجربه اي با تنوع و گوناگوني و ساخت جوامع اجتماعي از طريق ارتباطات الکترونيکي مشترک فراهم مي کند.

مقدمه

مباحث توسعه آموزشي که به امر مسئوليت اجتماعي توجه دارند، نه تنها شامل بررسي حجم و ظرفيت آموزش هستند، بلکه برنامه هاي آموزشي که براي آماده کردن دانشجويان جهت کار در اين زمينه طراحي شده است را نيز در برمي گيرد. هدف اين مقاله، توسعه و کاوش محتواي دوره هاي آموزشي نيست، بلکه بر روي مسائل مهم اجتماعي در خصوص دسترسي به اين دوره ها تمرکز شده است. در يک جامعه جهاني که از فرصت هاي برابر براي افراد گوناگون حمايت مي کند، گسترش دسترسي به محتواي آموزشي هم از نظر فردي و هم از نظر اجتماعي داراي اهميت مي باشد.
چارچوب تفکر در مورد مسئوليت اجتماعي در دسترسي به فرصت هاي آموزشي در سه حوزه مورد بررسي قرار مي گيرد: الف) آشنايي با نيازهاي جمعيت هاي تحت پوشش، ب) آماده کردن و سرمايه گذاري در زمينه هاي گوناگون و ج) استفاده از فرصت ها براي توسعه جامعه.
مؤلف اين مقاله، تکنولوژي آموزش آنلاين را به عنوان يک استراتژي شايسته براي دسترسي به فرصت هاي آموزشي ارائه و پيشنهاد مي دهد.

1- يادگيري آنلاين

بنسون، (2) در تشريح نقش آموزش و يادگيري آنلاين براي برآورده ساختن هدف هاي آموزشي مي گويد: « آموزش آنلاين نوعي يادگيري است که از اينترنت و ساير تکنولوژي هايي که بر مبناي وب طراحي شده (3)، استفاده مي کند تا تجربيات يادگيري را فراهم سازد ». اين تعريف و توصيف از آموزش آنلاين، اندکي با اصطلاح گسترده تر آموزش از راه دور که ممکن است با اشکال ديگر آموزش از قبيل نوارهاي ويدئويي و برنامه هاي تلويزيون، همچنين اينترنت و تکنولوژي هايي که بر مبناي وب پايه گذاري شده همراه باشد، متفاوت است. البته در اين تحقيق، از هر دو اصطلاح « آموزش آنلاين » و « آموزش از راه دور » استفاده شده است. در واقع، تفاوت چنداني بين اين دو عبارت وجود ندارد و در بسياري از موارد حاوي شباهت هايي نيز هستند.
براي مثال، شري (4) و پراتون (5) آموزش از راه دور را به عنوان موقعيت هايي مي دانند که در آن مربيان و دانش آموزان در مکان ها و زمان هاي جداگانه قرار دارند و ارتباطات بين دانش آموز و مربي، از طريق تکنولوژي هاي واسطه صورت مي گيرد.
ترومن، (6) آموزش از راه دور را به عنوان پروسه اي تعريف مي کند که اطلاعات متقابل و فرصت هاي آموزشي در يک زمان و مکان ( يعني به صورت آنلاين ) را به دانش آموزان ارائه مي دهد و آموزش را براي آنها مناسب و راحت ساخته است.

2- آموزش آنلاين براي نفوذ در جمعيت هاي تحت پوشش

افزايش نياز جمعيت هاي تحت پوشش با عدم دسترسي کامل همه افراد و گروه ها به فرصت هاي آموزشي، تشديد مي شود. در ميان دلايل کمبود دسترسي آموزشي مي توان به موانع فيزيکي، جدايي هاي جغرافيايي و فرهنگي، نقش جنسيت ها، محدوديت هاي شغلي، ادارک شخصي و سازگاري هاي روان شناختي اشاره کرد.

2-1- موانع فيزيکي

آموزش آنلاين با فائق آمدن بر مرزهاي فيزيکي، بسياري از موانع ايجاد شده از سوي کلاس هاي سنتي را به حداقل مي رساند. دانش آموزاني که به علت محدوديت هاي فيزيکي، پزشکي يا شرايط ديگر دچار اين چالش ها هستند، مي توانند از آزادي توانايي آموزش و شرکت در اين کلاس ها سود ببرند، بدون اينکه مجبور شوند براي دسترسي به امکانات آموزشي مسافرت نمايند. دسترسي به مواد آموزشي متقابل را مي توان در هر مکاني که توانايي ارتباط با اينترنت وجود دارد، به دست آورد. در نهايت، اين نوع دسترسي هم براي کساني که در خانه و هم کساني که در مؤسسات آموزش مي بينند سودمند است. اين شيوه براي افرادي که مدت زمان طولاني در يک شهر حضور ندارند نيز مفيد است.
از اين طريق، نه تنها مي توان افراد با بيماري هاي فيزيولوژيکي مشخص، بلکه آنهايي که اختلالات ذهني از جمله ناراحتي حضور در اجتماع و گروه ها و اجتماع عمومي را دارند، تحت نفوذ درآورد. سيستم امنيتي نيز موانعي را براي مدل هاي آموزشي سنتي ارائه مي دهند. چنين موانعي را مي توان با به کارگيري تکنولوژي آنلاين تعديل و ملايم کرد.

2-2- جدايي هاي جغرافيايي و فرهنگي

در بحث و بررسي ويژگي ها و صفات دانشگاه آزاد بريتانيا، ترومن اظهار داشت: « دانش آموزان مي توانند تصميم بگيرند کجا و چه موقع درس بخوانند ». اين کار فرصت باور نکردني را براي کساني که از طريق موانع جغرافيايي، فرهنگي و اجتماعي محدودند ارائه مي دهد.
ترومن قبلاً بيان کرده بود: « آموزش از راه دور تکامل يافته است تا آموزش را براي دانش آموزان در مکان هايي که آموزش و پرورش در دسترس نيست را فراهم آورد ».
هودث (7) اظهار داشت؛ در آينده روش ها و تکنيک هايي که از طريق آموزش از راه دور به کار مي روند، آموزش را تسهيل مي کنند. اين روش ها خصوصاً در از ميان برداشتن موانع پيشِ روي دانش آموزان غير سنتي و دانشجويان کشورهاي در حال توسعه مهم است. به اعتقاد وي، اين موانع مي تواند شامل محدوديت هاي جغرافيايي، فرهنگي و اجتماعي باشد.
لاجير (8) اظهار داشت؛ « پيشنهادات دوره ي توزيعي و برنامه هاي کلي رتبه بندي، اکنون مرزهاي جغرافيايي و سياسي را درنورديده اند، بنابراين مي توانند آموزش و پرورش را به يک بنگاه جهاني تبديل کنند ». در واقع، « انقلاب ديجيتالي » اکنون وسايلي را فراهم آورده است که سواي تلکنفرانس ها (9)، دانش آموزان را با يکديگر و با تعليمات آنها مرتبط مي کند.
آموزش هايي که بر پايه وب طراحي شده با به کارگيري ابزار آموزشي، رسانه هاي چند گانه، چت (10) و پست الکترونيک، جنبش و حرکتي را به جامعه جديد سايبر (11) دانش آموزان داده است؛ به خصوص براي دانش آموزاني که با موانع جغرافيايي و فيزيکي روبرو هستند.
جمعيت هاي مشخصي که ممکن است دسترسي ديداري کمتري به آموزش داشته باشند را مي توان در جمعيت هاي بومي و در آمريکاي لاتين و همچنين افرادي از مناطق روستايي و کم جمعيت تر پيدا کرد.

2-2-1- بوميان آمريکايي

خانم لاجير، بوميان آمريکا را به عنوان جمعيت تحت پوششي در نظر گرفت که مي توانند از کاربرد ابداعي آموزش از راه دور بهره مند شوند. او برنامه اي را در دانشکده ساليش کوتناي (12) در رزرويشن فلت هد (13) طراحي کرد براي حل نيازهاي بوميان آمريکايي که براي کسب آموزش از راه دور مجبور بودند جوامع شان را براي ادامه تحصيلات دانشگاهي ترک کنند. در اين جوامع دانش آموزان مجبور بودند به همراه خانواده شان در شهرهايي مستقر شوند که داراي دانشکده هستند. اين کار براي شهرهايي که دانشکده دارند چالش هايي را به وجود آورد که در کنترل ورود جمعيت خانواده هاي بومي آمريکايي و جوامع قبيله اي و جابجايي و تخليه اين جوامع و خانواده ها، ناتوان بودند. کار، (14) آموزش از راه دور را به عنوان يک اصل در چنين اوضاع و شرايطي بررسي کرد. برنامه ي دانشکده ساليش کوتناي طراحي شد تا از طريق کاربرد اهداف آموزشي، مانع از مهاجرت گسترده شود. اين موضوع دقيقاً به فلسفه اي وابسته بود که ارزش هاي قبيله اي را به هم پيوند مي داد، به همکاري و تعاون افتخار مي کرد و براي سنت ها احترام قائل بود. اين کار براي ترويج احساس جامعه پذيري ساخته شد. در بعضي موارد، وجود پايگاه هاي جمعي از قبيل دفاتر قبيله اي يا مراکز اجتماعي يا مدارس ابتدايي و دبيرستاني، به تکنولوژي هاي مورد نياز براي دانش آموزاني که از دوره هاي آنلاين استفاده مي کردند مجهز بودند. بنابراين بوميان آمريکايي مي توانستند به تحصيلات ادامه دهند، در حالي که در مناطق حفاظت شده مي ماندند و در فعاليت هاي قبيله اي شرکت کردند. به علت موفقيت اول، برنامه ي دانشکده ساليش کوتناي به طور مستمر گسترش يافت تا بعضي از دوره هاي آنلاين خود را به بوميان آمريکايي در نواحي ديگر و نواحي حفاظت شده ارائه دهد. کار، اظهار مي دارد: « آموزش الکترونيک نه تنها آموزش عالي را آسان مي کند، بلکه براي جمعيت هاي کوچک هم تکنولوژي به وجود مي آورد ». او تأکيد مي کند: « چنين آموزشي در کمک به بوميان آمريکايي براي اينکه با تغييرات اجتماعي همگام باشند نمونه است و به آماده کردن آنها براي بازار کار کمک مي کند. چارچوب فاصله دور به دانش آموزان اجاره مي دهد در جامعه قبيله اي خود بمانند؛ ضمن اينکه اين شيوه، روابط خانوادگي و ارزش هاي فرهنگي را قوت مي بخشد.

2-2-2- آمريکاي لاتين

در حال حاضر، آمريکاي لاتين فرصت ديگري براي کاربرد آموزش آنلاين به منظور رفع نيازهاي جمعيت هاي تحت پوشش که بر پايه جدايي هاي جغرافيايي و فرهنگي پايه ريزي شده اند ارائه مي دهد. آرياس (15) در دانشگاه ايالتي کاليفرنيا برنامه اي را ارائه داد که دانش آموزان آمريکاي لاتين را قادر مي ساخت در تجمع هاي الکترونيک شرکت کنند و در پروژه ها از طريق کنفرانس الکترونيک همکاري نمايند و در کار هنري و ارائه تکنولوژي سهيم باشند. پروژه CSUMB (16) آغاز به کار کرد، زيرا کميسيون آموزشي کاليفرنيا اصرار داشت CSUMB به دانشجويان بسيار دور که داراي محدويت هاي فضايي و آبي هستند خدمت کرده و آنها را حمايت کند.
لاجير اظهار مي دارد: « کاربرد تکنولوژي CSUMB اين نياز را برآورده کرده و از تکنولوژي مورد نظر براي آسان تر کردن تأثيرات متقابل فزاينده سود برده است ». آرياس اظهار داشت: « تمرکز بر روي نيازهاي مبرم دانشجويان آمريکاي لاتين به عنوان فرصتي براي تحقيق و کاربرد ابداعات و نوآوري در زمينه آموزش الکترونيک است تا سدي در برابر آن ».
وي دانشجويان آمريکاي لاتين را که از نظر آموزش مورد ظلم و تعدي قرار گرفته بودند مورد بررسي قرار داد و از ايجاد امکانات آموزشي از طريق تکنولوژي و آموزش از راه دور به عنوان يک راه حل حمايت کرد. او کاربرد ايميل و اتاق هاي چت را به وسيله دانشجوياني که در تجربيات آموزشي سهيم مي شوند و از طريق ارتباطات آنلاين دوزبانه مورد حمايت قرار دارند، مورد مطالعه قرار داد. خصوصاً وي به کارگيري تکنولوژي ها را براي اشاعه و ترويج و نمايش محصولات سنتي ارزيابي کرد که توانايي خلاق و مهارت دانشجويان آمريکاي لاتين را در انجام کاربردهاي آموزشي نشان مي دهد.

2-2-3- جمعيت هاي روستايي و بودجه هاي محدود آموزشي

همچون اوضاع نابسامان آمريکاي لاتين، که قبلاً مورد بحث قرار گرفتند، جمعيت هاي روستايي مسائل و مشکلاتي را در دسترسي به فرصت هاي آموزشي دارند. وقتي فرصيت هاي آموزشي در دسترس نباشند، آنها مجبورند به طور سنتي به شهرهايي که خدمات آموزشي در دسترس است، مهاجرت و نقل مکان کنند. اين مسئله، مشکلات اقتصادي نيز ايجاد مي کند؛ چرا که آنها مجبورند هزينه هاي نقل مکان و جابجايي از جمله حمل و نقل، انتخاب مسکن و هزينه هاي غذايي را متحمل شوند. البته اين موارد با پرداخت شهريه مورد نياز و کمبود استخدام يا معيشت بدتر نيز مي شود. برنامه هاي آموزش آنلاين از طريق فراهم آوردن فرصتي براي دخالت در برنامه هاي آموزشي، براي اين مشکل راه حل ارائه مي دهد.
اين چالش ها مربوط به اعضاي جوامع روستايي است. افرادي که در اين نواحي سکونت دارند با خدمات آموزشي کمتري در ارتباط هستند. براي مثال، مدارس ابتدايي کوچک و دبيرستان ها در اين نواحي ممکن است منابعي براي فرصت هاي آموزشي صحيح نداشته باشند. در بسياري موارد، ممکن است دوره هاي آموزشي مورد بررسي قرار گيرد که فراتر از ظرفيت و حجم ناحيه باشد. به علاوه، اين احتمال نيز وجود دارد که دوره هاي آموزشي دقيق، از قبيل کلاس هاي پيشرفته هم در دسترس نباشد. گورال (17) گزارش داد: « بخش هاي آموزشي ايالتي، نگاه دقيقي به تأثير ارزشي آموزش هاي از راه دور براي دانش آموزاني دارد که نياز به کلاس هاي پيشرفته داشته يا نمي توانند در کلاس هاي سايت حضور به هم رسانند ».
گورال با توجه به سوپراندنت اسپنس کورت (18) در، ناحيه اي در ويسکونسين (19) که دوره هاي آنلاين را اقتباس کرده است اظهار داشت: « تکنولوژي هاي مدارس واقعي به ما اجازه مي دهد تا دسترسي دانش آموزان بيشتري به اين کلاس هاي دقيق، فراهم شود ». به علت اين دسترسي آموزشي، نه تنها دانش آموزان بيشتري به آن دست مي يابند، بلکه با ايالات ديگر از جمله اوتا (20)، ميشيگان (21)، کنتاکي (22) و نيومکزيکو (23) نيز ارتباط برقرار مي کنند تا دوره هاي آنلاين را فراهم آورند.
بنابراين پذيرش و قبول تکنولوژي آنلاين اين فرصت را براي نواحي روستايي و کوچک فراهم مي آورد تا از بعضي ويژگي هاي نواحي بزرگ تر از جمله پيشنهادات دوره اي گسترده تر و آموزش تخصصي در نواحي ويژه استفاده ببرند.

2-2-4- مباحث فرهنگي ديگر

به طور کلي، جمعيت هاي رو به رشد مهاجران و اقليت ها از کاربرد استراتژي هاي آموزشي آنلاين که بر چالش هاي محدوديت هاي فيزيکي و مالي غلبه مي کند، سود مي برند.
احاطه چشم اندازهاي فرهنگي گوناگون مي تواند به چند برابر کردن فرصت هاي نوآوري و ابتکار منجر شود. مدل ها و روش هاي جديد بايد توسعه يابد تا نيازهاي فرهنگي دانش آموزان متفاوت را فراهم کند، زيرا خدمت کردن به جمعيت هاي چند فرهنگي، تنوعي از علاقه و ميل را ارائه مي دهد که در طي برنامه هاي موفق مورد توجه قرار مي گيرد.
آناک وي (24)، کسلر (25) و کريستن سن (26) زمينه هاي فرهنگي دانشجوياني را مورد بحث و بررسي قرار دادند که اوضاع را به سوي آموزش از راه دور شکل مي دهد. مطالعات آنها پيوندهاي بين فرهنگ و تمايلات فردي را به منظور انواع دوره هاي آموزشي تخصصي از جمله دوره هاي آنلاين مورد آزمايش و بررسي قرار دادند. سان چز (27) و گوناواردنا (28) از جمله کساني هستند که سبک هاي آموزشي ممتاز اقليت هاي دانش آموزي را مورد استناد قرار دادند.
آنها در يافته هاي شان به ميل و سليقه دانشجويان غير غربي جهت فعاليت هاي گروهي و پروژه هاي دسته جمعي و عمل متقابل اجتماعي اشاره مي کنند. بنابراين بررسي اختلافات جزئي فرهنگي - اجتماعي جمعيت مورد نظر، وقتي که مدل هاي مؤثر تحويل آنلاين را طراحي مي کنند مهم و با اهميت مي شود.

2-3- جنسيت و محدوديت هاي شغلي

سوليوان (29) بر پايه تحقيقاتش در مورد تفاوت هاي جنسي در آموزش آنلاين، گزارش مي دهد: « اين داده ها مدارک و شواهدي را ارائه مي کند که دوره هاي آنلاين عبارت است از ارزش بسيار و مثبت براي دانشجويان غير سنتي، مخصوصاً دانشجويان بالغ زن که فرزندان و مسئوليت هاي خانوادگي را برعهده دارند. در صورتي که هم مردان و هم زناني يافت شدند که براي انعطاف پذيري دسترسي آموزشي از طريق دوره هاي آنلاين، ارزش قائل هستند. به نظر مي رسد زنان نياز مبرم تري به اين انعطاف پذيري نسبت به مردان دارند ». سوليوان اظهار داشت: « ممکن است علتي وجود داشته باشد که دانشجويان بالغ زن نسبت به دانشجويان مرد دوره هاي بيشتري را برداشته و دوره هاي آنلاين را با موفقيت بيشتري به اتمام مي رسانند ». ساليوان همچنين مدارک و شواهدي را ارائه کرد که دانشجويان زن به علت مسئوليت هاي خانوادگي شان، بيشتر از آموزش آنلاين استقبال مي کنند تا روش هاي سنتي آموزشي. اين کار براي فراهم آوردن نيازهاي زنان به عنوان بخشي از جمعيت تحت پوشش، معني و مفهوم مثبتي دارد.
سان چز و گوناواردنا معتقدند: « شمار زنان در نيروي کار جمعيت هاي کوچک قومي افزايش يافته و ترکيب نيروي کار را دگرگون ساخته اند. بنابراين، مدعوين کاملاً جديدي براي فرصت هايي که از جانب آموزش از راه دور ارائه شده است، خلق شده اند. به طور سنتي، نقش زنان به دليل مواظبت و مراقبت اوليه کودکان، موانعي را براي آموزش آنها فراهم کرده است. انتظار ماندن در خانه و شير دادن به کودکان، فرصت هاي زيادي را از آنها مي گيرد. در مقايسه، توانايي دسترسي به آموزش معمولي در خانه از طريق اينترنت، اين اميد را به وجود مي آورد که آموزش را مي توان بدون اثرات موانع خانوادگي کسب کرد. به طور کلي، توانايي زنان براي مطالعه در خانه در حالي که از فرزندان نيز مراقبت مي کنند از جانب آنها مشاهده مي شود. اين امر اثرات خوبي نيز بر کودکان که شاهد گام برداشتن مادران خود در راه آموزش هستند، مي گذارد. با مطالعه در خانه اي که کودکي در آن وجود دارد، مادران نه تنها مي توانند به هدف هاي آموزشي طولاني مدت برسند، بلکه مي توانند نقش هاي ديگر زندگي را براي فرزندان شان آموزش دهند. در حالي که روي نيازهاي زنان براي دسترسي انعطاف پذير آموزشي تأکيد مي شود، غير عاقلانه است که ارزش آموزش آنلاين را براي مردان بي ارزش دانسته و از آن غفلت کرد. امروزه، هر دو جنس در جامعه اي هستند که مجبورند در زمان اندک، کارهاي خود را انجام دهند. بسياري از ويژگي هاي آموزش آنلاين براي غلبه بر موانعي که از جانب اين سبک زندگي براي ادامه تحصيلات ايجاد مي شود، مفيد است. براي برخي، توانايي دسترسي به اينترنت در هر زمان و مکان، اجازه مي دهد تحقيقات آموزش را که به گونه اي ديگر امکان پذير نيست، ادامه دهند. اين انعطاف پذيري زمان و مکان در محيط کار نيز فرصت هايي براي توسعه نيروي کار به وجود مي آورد. بنسون با تصديق و تأکيد، از اين وضعيت حمايت مي کند و معتقد است آموزش سنتي و اشکال قديمي تر آموزش مشکلاتي براي دانشجويان غير سنتي به وجود آورده است. اين دانشجويان شامل افراد پرکاري هستند که به طور گسترده و وسيعي نقل مکان و مسافرت مي کنند و همچنين کارگران غير ماهري که در مشاغلي با ساعات کار انعطاف ناپذير استخدام شده اند. بسياري از سازمان هاي تجاري و مؤسسات آکادميک نيز به آموزش از راه دور توجه نشان داده و با به کارگيري اينترنت و ديگر تکنولوژي هاي طراحي شده بر پايه وب، مي کوشند تجربيات آموزشي مورد نياز اين دانشجويان را فراهم کنند.

2-4- ادراکات شخصي و سازگاري هاي روان شناختي

دانش آموزان با انگيزه ها و سازگاري هاي روان شناختي مختلف، به موضوعات تمايل نشان مي دهند. از اين رو، به حداکثر رساندن پتانسيل هر يک از آنها با چالش هايي همراه است.
آموزش سنتي در برابر نيازهايي که از جانب سازگاري هاي شخصي و روان شناختي ايجاد شده، قادر به پاسخگويي نيست. سعي و کوشش براي رسيدن به مروري کامل از حالات شخصي و روان شناختي که دانشجويان را وادار به تحمل اعمال آموزشي مي کند، با توضيح چند مثال لازم است.
گورال گزارش داد: « يکي از بزرگ ترين منافع آموزش آنلاين اين است که زمينه تعيين سطح براي تمام دانش آموزان فراهم مي شود ». دانش آموزاني که کمبود اعتماد به نفس داشته و يا اختلالات زباني و يا لهجه هاي غليظ دارند و اين مسئله آنها را از شرکت در کلاس هاي معمولي بازمي دارد، همگي مي توانند از آموزش آنلاين استفاده کنند. دو برداشت از آموزش آنلاين مورد نظر گورال مي توانيم داشته باشيم.
اولاً، مطالب زيادي در مورد سبک هاي آموزش فردي نوشته شده است. هدف اين بررسي ها آن است که استراتژي هاي آنلاين بتوانند به طور موفقيت آميز با سبک هاي گوناگون کار کنند. ترومن اظهار داشت: « آموزش از راه دور اين توانايي را دارد که با احاطه کردن حوزه ي سبک هاي آموزشي، که از تکنولوژي هاي چندگانه استفاده مي کند، در دسترس دانشجويان قرار گيرد ». چنين استراتژي هايي در اقتباس آموزش براي استناد کردن به سبک هاي مختلف آموزشي مؤثرند. خانم ترومن اظهار داشت: « تکنولوژي هاي چند بعدي فرصتي را براي گذر از سبک هاي آموزش ارائه مي دهند، اين کار فرصت پيشرفت براي دانش آموزان بيشتري را فراهم مي آورد ».
به طور مشابه، شري اشاره داشت: « دانشجوياني که در فاصله هاي دور کار مي کنند، براي آموزش نياز به قبول مسئوليت بيشتري دارند، زيرا آموزش بر پايه تکنولوژي کمکي، کنترل و تمرکز بيشتري را مي طلبد ». ترومن عنوان کرد: « چون دانش آموزاني که از آموزش آنلاين استفاده مي کنند نبايد در يک مکان مشخص و يک زمان معين حضور داشته باشند، کنترل و فرصت بيشتري براي هدايت آموزش خود دارند ». در آموزش آنلاين روي آنچه که دانش آموز تجربه کرده و مي آموزد، تمرکز مي شود تا آنچه بر مبناي آموزش مربي پايه گذاري شده است. اين کار محيطي را به وجود مي آورد که آموزش صحيح را تشويق و ترغيب مي کند.
دوماً، کمبر (30)، لايي (31)، مورفاي (32)، سيا (33) و يواِن (34) نشان دادند: « دانش آموزاني که کار گروهي انجام مي دهند، با استفاده از آموزش از راه دور، ساده تر با خواسته هاي آکادميک خود آشنا مي شوند ». اين تصور و ادراک از تفاوت ها در دانش آموزاني که ائتلاف يا سازگاري اجتماعي را مورد توجه قرار مي دهند نيز از جانب ترومن با مرور کردن مطالعات پائول (35)، پرايس (36) و ريپ من (37) گزارش شده است. بر اين اساس، مفاهيم مستقل و غير مستقل، سازگاري هاي مشخصي را دربرمي گيرند. دانشجوياني که يک زمينه مستقل را تحت نفوذ قرار مي دهند، احتمالاً در آموزش از راه دور موفق تر به نظر مي رسند، زيرا آنها استراتژي هاي آموزشي را گسترش و توسعه داده، به طوري که به طور مستقل براي محيط آموزشي به کار مي روند. عوامل ديگري هم بر توانايي استراتژي هاي آنلاين تأثير مي گذارد؛ مانند رفع نيازهاي دانش آموزاني که تحت پوشش موقعيت هاي سنتي آموزش بوده اند. ساليوان اشاره داشت: « دوره هاي آنلاين تأثيرات شخصي تري را ارائه مي دهند. در آموزش آنلاين زمان بيشتري وجود دارد تا شخص بدون مزاحمت هاي شفاهي، خودش را معرفي کند و زمان بيشتري وجود دارد تا سخن ديگران را بشنود و تنوع نقطه نظرهاي آنها را بفهمد. چارچوب هاي آموزشي آنلاين براي افرادي که بسيار خجالتي هستند جهت صحبت در کلاسي متشکل از هم سن و سال هاي خود، راه هاي سهيم شدن در عقايد و نظريات را فراهم مي کند. اين کار ممکن است آموزش را حتي براي دانش آموزاني که بيش از حد ساکت هستند، آسان تر کند تا در بحث ها مشارکت داشته باشند. به عنوان مثال ترومن اظهار داشت که آموزش از راه دور براي دانش آموزان غير سنتي جذاب بوده است زيرا شانس احمق به نظر رسيدن در جلوي ديگران را به حداقل مي رساند. او قبلاً گفته بود که مواد آموزشي مبتني بر تکنولوژي براي تمام دانش آموزان موفقيت به بار مي آورد و به طور متفاوت عمل دانش آموزان ريسک پذير را تقويت مي کند.

3- تنوع، آماده شدن براي ورود به بازار جهاني

ذخيره فرهنگي دانش آموزاني که فقط با دانش آموزان داراي فرهنگ مشابه ارتباط ندارند، به زودي عالي ترين بازار کار را فراهم خواهد کرد. در حالي که امکانات آموزشي به طور تاريخي از دانش آموزان با زمينه هاي مشابه، به علت موقعيت هاي جغرافي شان، منتقل مي شود. رويداد استراتژي هاي آنلاين جانشين هايي را معرفي و ارائه مي دهد. به عنوان مثال سدها و موانعي که مبناي مسافت دارند، را مي توان محو و نابود کرد. وقتي ارتباطات الکترونيک به توزيع و پخش اطلاعات در سرتاسر محلات، کشورها و قاره ها مي پردازد، اين کار خلق و آفرينش جوامع آموزشي سايبر را بدون محدوديت هاي جغرافيايي تصديق مي کند. به عنوان مثال، يک طرح آموزش از راه دور پنج ساله، جامعه اي در حال ساخت با تکنولوژي را براي دانشجويان مؤسسات همگون ديگر با تنوع فرهنگي به معرض نمايش گذاشت. در اين طرح، دانشجويان سال هاي آخر دانشگاه مرکزي ميشيگان (38) که اکثريت سفيدپوست بودند و دانشجويان سال هاي آخر دانشگاه آرکانزاس (39) که اصولاً سياه پوست بودند، در کلاس هاي سايبر براي آموختن و شرکت کردن تشکيل جلسه دادند.
در حالي که تنوع سايبر مي تواند نقش عمده اي در فروريختن سدها و موانع فرهنگي بين گروه هاي قومي ايفا کرده و به دانشجويان مؤسسات همگون ديگر تنوع فرهنگي را نشان دهد، آن را براي انواع ديگر تنوع و گوناگوني هم مي توان به کار برد. براي مثال تأثير، متقابل مهارت رفتاري را مي توان از طريق ادغام دانشجويان با انواع گوناگون زمينه هاي فرهنگي و همکاري و مشارکت آنلاين آنها انجام داد. نقاط قوت و ضعف هر يک را مي توان مقايسه کرد، مورد کاوش قرار داد و آنها را ساخت. مطمئناً، توانايي گردهمايي افراد گوناگون در کلاس هاي واقعي و عيني، فرصت هاي ممتازي را براي دانش آموزان مبتکر فراهم مي کند. انتقال تجربيات با شاگردي از راه دور يا نيروي کاري از راه دور ممکن است مقدمات به کار بردن اين روش ها را در زندگي حرفه اي آتي مطرح کند.
صرف نظر از توانايي آن براي فراهم آوردن، نمايش و تجربه در تنوع و گوناگوني، آموزش آنلاين را مي توان به عنوان ابزاري براي توسعه درک و فهم انديشه هاي جهاني دانش آموزان به کار برد. انتقال طرح هاي آموزشي از طريق مرزها اکنون امکان پذير است. براي مثال سيستم دانشگاه جرجيا (40) و دانشگاه مونيخ (41) توسعه يافته و دسترسي مشترک را تحقق بخشيده اند و تجربه آموزش جهاني را فراهم مي آورند. اين مؤسسات با ارائه دوره هاي آنلاين بين رشته اي و بين فرهنگي، يک برنامه مجازي مبادله با محيط خارج را ايجاد مي کنند.
در ضمن، همه آنها که بر چشم انداز اتحاديه اروپا متمرکز شده بودند، توسعه يافتند و تيم آموزشي به زبان انگليسي با همکاري و مشارکت تيم هايي از هر دو دانشگاه تشکيل شد. در جايي که مربيان سعي مي کنند در سطح بعد از دبيرستان دانش آموزان را با درک و مفاهيم جهاني بيشتر آماده کنند، اين چنين مبادلات عيني مي تواند به دانش آموزان کمک کند تا اين تجربه جهاني و چشم انداز را بدون هزينه و زمان انجام مطالعات سنتي و خارج از برنامه کسب کنند. تمام دانش آموزان مي توانند از تنوع و گوناگوني تجربه سود برده و با فرهنگ هاي جديد آشنا شوند و از تبادل انديشه هاي مجاز از طريق ارتباطات الکترونيک بدون اين که از طريق مرزهاي فيزيکي محدود شوند، بهره مند شوند. چنين محيط هاي آموزشي مي توانند به باروري و تشويق درک و تغيير اجتماعي مثبت از طريق فرهنگ ها خدمت کنند.

4- ساخت جامعه

مسئوليت اجتماعي براي تکامل و رشد تدريجي جامعه نيز از طريق آموزش آنلاين تحت تأثير قرار مي گيرد. روش ها و استراتژي هاي ارتباطات از نظر تاريخي نقش هاي مهم و ارزنده اي در خلق و آفرينش و طراحي دوباره سيستم هاي جامعه ايفا کرده اند. ابزارهاي جديد الکترونيک اين نسل هم فرصتي براي نفوذ و تأثيرگذاري خواهد داشت. براي مثال، آموزش مادام العمر، ممکن است يکي از نتايج توسعه هاي آموزش آنلاين باشد. وقتي دانش آموزان، آموزش را در بسياري از چارچوب هاي زماني و مکاني مي بينند و تجربه مي کنند، آنها ممکن است به اين نتيجه دست يابند که آموزش يک پروسه پيوسته است و نبايد براي دوره هاي مشخص مورد غفلت قرار گيرد، بلکه بايد در سراسر زندگي شان پيوسته و مداوم بوده و از جواني تا پيري گسترش و توسعه يابد.
بسياري از اهداف جامعه را از طريق کاربرد آموزش آنلاين مي توان برآورده ساخته و مورد حمايت قرار داد. براي مثال، جامعه هاي مدرن نياز به کارايي زماني زيادي دارند. جواب هاي آن نياز از طريق کاربرد خلاق و فعال ابزارها فراهم مي شود. در حوزه ي آموزش و تعليم، آموزش آنلاين مي تواند چنين ابزاري باشد. هدف ديگر اجتماعي در برخي از نواحي، برداشتن سدها و موانع است. بار ديگر آموزش آنلاين براي گسترش و توسعه، الگويي را فراهم مي کند که مي تواند مورد بررسي قرار گيرد. برداشتن سدها و موانع و حل مسائل، نياز جامعه به شمار مي رود. در اين حوزه، شبکه هاي آموزشي غير همزمان که از ارتباطات کامپيوتري استفاده مي کنند، مي توانند از رويکرد سستم هاي مؤسساتي، نمونه هايي را فراهم آورند.
به علاوه، اين حقيقت نيز وجود دارد که فعاليت هاي آنلاين با به همکاري و تعاون امکان پذير است و در صورت تحقق اين امر، زمينه براي فعاليت هاي ديگر فراهم مي شود.

5- اصلاحات آموزشي: استراتژي هاي آنلاين

فولتون (42) به منظور برطرف نمودن نياز اصلاحات آموزشي اظهار داشت که ما بايد براي پيشرفت تعليم و تعلم، چنين مدارسي را طراحي کنيم. براي اينکه به هر کودک براي آماده شدن در يک استخدام موفقيت آميز و شهروندي مولد و فعال در قرن بيست و يکم کمک شود، تمام معلمان بايد با حوزه هاي فعاليت خود آشنا بوده و بدانند که چگونه به بچه ها آموزش دهند، چگونه به طور مؤثر از تکنولوژي هاي آموزشي مدرن استفاده کنند و با همکاران شان به طور دقيق براي خلق و آفرينش محيط هاي آموزشي غني کار کنند تا تجربيات آموزشي با کيفيت بالا را براي هر کودک فراهم آورند. براي اين کار، او چهار عنصر کليدي محيط هاي آموزشي موفق را خلاصه کرد. اين چهار عنصر عبارتند از:
الف) محيط هاي آموزشي متمرکز؛
ب) محيط هاي آموزشي ارزيابي متمرکز؛
ج) محيط هاي آموزشي متمرکز بر دانش؛
د) محيط هاي آموزشي جامعه متمرکز.
تکنولوژي هاي آنلاين براي کمک به هر يک از اين محيط ها، استراتژي هايي را ارائه مي دهند. به عنوان مثال دانش آموز مي تواند زمان و مکان آموزش تحت کنترل خود درآورد. ترومن چهار نوع تأثير متقابل را براي آموزش آنلاين متصور مي کند که همه آنها دانش آموز را در مرکز قرار مي دهد و نياز دارد تا دانش آموزان مسئوليت بيشتري را نسبت به آموزش تقبل کنند. اين تأثيرات عبارتند از: رابطه دانش آموز و محتوا، رابطه دانش آموز و معلم، رابطه دانش آموز با دانش آموز و تعاملات حضوري بين دانش آموزان. دوم، به علت توانايي تکنولوژي، ابزارهاي ارزشيابي را مي توان به طور آشکاري مورد استفاده قرار داد. مديريت هاي آموزشي که بر مبناي وب طراحي شده، به مربيان و آموزگاران اين توانايي را مي دهد تا پيشرفت روزانه را دنبال و رديابي کنند. اين مديريت ها همچنين به مربيان اجازه مي دهند تا اقدامات و فعاليت هاي دانش آموزان را جمع آوري و مقايسه کنند. عملکرد را مي توان در مقابل هنجارها و هدف ها و افراد ارزيابي کرد و يا استراتژي هاي کلاس را اندازه گرفت. سوم، اعضاي علم و معرفت هسته مرکزي طرح آنلاين را تشکيل مي دهند تا دانشجويان توانايي دسترسي در بخش هاي صحيح آن دانش را داشته باشند.
چهارم، در شبکه هاي آنلاين، دانش آموزان و آموزگاران مي توانند جوامعي را به وجود آورند که ديگر از طريق جغرافيايي تعريف نمي شوند. اين جوامع شبکه هاي حمايتي را هم براي آموزگاران و هم براي دانش آموزان فراهم مي آورند.
اقتباس تکنولوژي هاي آموزشي نقش مهمي در بسياري از زمينه هاي طراحي مجدد مدارس دارد. براي مثال، تکنولوژي مي تواند در به وجود آوردن ويژگي هاي مثبت مدارس بزرگ و وسيع از جمله تنوع دوره ها، آموزش مهارت، ويژگي هاي دانش آموزان و منابعي براي مدارس کوچک لازم باشد. فولتون معتقد است، تکنولوژي مي تواند به دانش آموزان کمک کند تا بهتر مفاهيم پيچيده را درک کنند و به کار ببرند و يا آن را به ماوراء موانع انتقال دهند.

5- بهبود پيشرفت جامعه: استراتژي هاي آنلاين

کاربردهاي آموزشي آنلاين مي تواند کارگاهي براي تحقق پتانسيل تکنولوژي جهت پيشرفت فراهم آورد و يا به انجمن ها و جوامعي که ماوراء کلاس درس هستند، قدرت ببخشد. اين فرصت ها با به کارگيري تکنولوژي، افراد را در يک بررسي کاملاً کارآمد به يکديگر پيوند مي زنند، زيرا بسياري از اين جوامع با چالش هاي اجتماعي، جغرافيايي و سياسي روبرو مي شوند که به چشم اندازهاي زياد و سهم بيشتري براي راه حل ها بر مبناي تکنولوژي هاي آنلاين نياز دارند. اين در حالي است که با توانايي پيوند دانش آموزان منفرد براي خلق جوامع آموزشي، ممکن است استراتژي هاي حياتي و زنده پيشنهاد کنند.
جوامع مي توانند با دقت به تجربه مربيان براي به کارگيري اين ابزار آنلاين نگاه کنند. تحقيق در زمينه آموزش نشان داده است که احساسات قوي جامعه پذيري نه تنها ماندگاري را در دوره هاي آموزشي افزايش مي دهد، بلکه ممکن است مسئوليت هدف هاي گروهي، همکاري در ميان اعضا، رضايت از فعاليت هاي گروهي و انگيزه آموزش را نيز افزايش دهد.
رُواي (43) به صورت خاص درباره اينکه آيا رابطه اي بين مفهوم جامعه و آموزش ادراکي در يک محيط آموزش آنلاين وجود دارد، تحقيق کرده است. وي گزارش داد که رابطه مهمي بين جامعه ي کلاسي و آموزش ادراکي مبتني بر مشاهده وجود دارد. يافته هاي اين تحقيق نشان مي دهد « حس مشارکت در جامعه، با پيامدهاي مطلوب متفاوت، مستقيماً در ارتباط است ». او نشان داد؛ وقتي دانش آموزان جامعه پذيري را تمرين مي کنند، ممکن است پيوستگي احساسي آنها، حمايتي که مورد نياز آنها نه تنها براي تکميل يک کلاس موفقيت آميز بلکه براي آموزش دوره اي فراتر است را فراهم کند.
براي جوامعي غير از جوامع آموزشي درس ممکن است به طور پيوسته بر روي شبکه آنلاين تغذيه شود و مفهوم بزرگ تري را از يک جامعه به وجود آورد که مي تواند به کنترل هدفمند و بزرگ تر منتهي شود. اين در حالي است که تعريف و توصيف جامعه و حس جامعه پذيري متنوع بوده و بسياري از موارد را شامل مي شود، مانند مفاهيم عنصري ضروري از قبيل استقلال دوجانبه در ميان اعضاء، پيوستگي و هماهنگي، ايمان، تعامل و تبادل و ارزش ها و هدف هاي مشترک. بر پايه تجربه مثبت در دواير آموزشي از کاربرد استراتژي هاي آنلاين در پرورش و ساخت جوامع عيني و واقعي با کارايي هاي مثبت که در اين تعاريف تشريح شده اند، فرصت هايي براي انجام نتايج مشابه در مجموعه هاي غير آموزشي با ارزش بررسي ظاهر مي شوند.
استراتژي هاي آنلاين مي توانند سودمندي را در ساخت جامعه ي وسيع تر به اثبات برسانند.
ديرک (44) گزارش داد: تکنولوژي هاي ارتباطي رايانه اي (45) به عنوان بخشي از آمادگي و آموزش کار اقدامات جمعي و اجتماعي عمل کردند. او اظهار داشت:
آنچه ما نياز داريم اين است که بينش عميق تر به ادراکات مشترک کارگران و فرهنگ عمومي کار که به عنوان پايه تجربه ي آموزشي آنلاين به کار مي روند، داشته باشيم. اين کار، نه تنها فرصت هاي آموزشي فردي را تقويت مي کند، بلکه نوع همکاري و تعاون را که به تأسيس جامعه ي جهاني کار مربوط مي شود را نيز تغذيه کرده و پرورش مي دهد. اين کار آن طور که ما آن را درک مي کنيم، وجود دارد و به صورت تصوراتي نشان داده مي شود که اگر جامعه کار به طور مؤثر با پيچيدگي هاي فزاينده زندگي مدرن درگير شود لذا اين فرهنگ بايد متحول شود.
به طور مشابه ويلر (46) گسترش ديگري از تکنولوژي هاي آموزش آنلاين را در کاربردهاي وسيع تر در گزارشي از فعاليت هاي رايج در مصر و ترکيه براي تأسيس آموزش از راه دور به عنوان وسيله ي اصلاحات اجتماعي گزارش داد. ويلر با کشورهاي ترکيه، فلسطين اشغالي، مصر، اردن و عربستان سعودي داراي نظر مشترک است که « در حالي که اين ناحيه به علت ناآرامي از اقدامات تصادفي خشونت بار و آشوب هاي داخلي در پيچ و تاب است، هنوز مايه هايي از آرامش وجود دارد که براي ساخت آينده لازم است و سرمايه گذاري در آموزش از راه دور به عنوان وسيله اي براي پل زدن بين بخش هاي اجتماعي و ارتباط دادن جوامع جدا از هم وجود دارد ». بنابراين حتي در اوضاع و شرايط خطرناک تکنولوژي هاي آنلاين، مشاهده مي شوند و در ساخت جامعه نقش دارند.

6- نتيجه گيري

تکنولوژي آنلاين راهبردي نوين جهت دستيابي به هدف ها و خواسته هاي مسئوليت اجتماعي در زمينه ي آموزش پيشنهاد و ارائه مي دهد. بر طبق مباحث گذشته، آگاهي اجتماعي بايد بدون محدوديت هاي بخش هاي فيزيکي، جغرافيايي، فرهنگي، مالي، جنسيتي، ادراکي و روان شناختي آموزش داده شده و در دسترس همگان قرار گيرد و نيازهاي جمعيت هاي تحت پوشش را برآورده سازد. در حالي که مباحث دسترسي به فرصت هاي آموزشي، پيچيده و چند بعدي هستند، تکنولوژي آنلاين يک شيوه را از ميان بسياري، پيشنهاد مي کند و آن استراتژي قابل دوام و حياتي است.
دانش آموزان بايد براي شکوفايي خلاقيت و موفقيت در زمينه هاي شغلي و علمي به آموزش دسترسي داشته باشند. ملاک و معيار دسترسي اين است که تکنولوژي هاي آنلاين به طور موفقيت آميزي مشارکت گروه زيادي را در آموزش امکان پذير سازد. در حالي که در زمينه آموزش فرصت هاي زيادي براي گسترش اين تجربه به طور وسيع تر وجود دارد، مربيان و کارفرمايان مي توانند براساس تجربيات شان در چند رشته، چند زمينه و کاربردهاي مختلف، برنامه ها و استراتژي هاي خاصي جهت دسترسي به اين ارتباطات را طراحي کنند.
در نهايت، فراتر از تعريف تنگ نظرانه مرکز آموزش استراتژي هاي آنلاين، پتانسيلي براي بهبود اجتماعي در جامعه اي وسيع تر وجود دارد. دو ناحيه نفوذ توانمند اين چنيني وجود دارند؛ اول آمادگي و سرمايه گذاري در تنوع فرهنگي مردم و دوم، ساخت جامعه اي پيوسته به همراه ريشه کن ساختن سدها و موانع سنتي، تکنولوژي هاي آنلاين اين توانايي را دارند که مردم و فرهنگ ها را با هم پيوند دهند. از نظر فردي، تجربيات با ديگران اجازه ي نمايش وسيع تر و محو و نابودي کليشه ها را مي دهد. به طور جمعي، تکنولوژي هاي آنلاين مي توانند پيوستگي، همکاري، تعاون و راه حل هاي مشترک را پرورش دهند.
استراتژي آنلاين يک استراتژي حياتي و زنده را ارائه مي دهد تا نيازهاي بخش منتجي از مسئوليت اجتماعي را برآورده سازد. مطمئناً راه حل هاي عالي ديگر، شايستگي و سزاوار بررسي و آزمايش خواهند بود. آموزش آنلاين ممکن است راه حل هاي بهتري را فراهم کند، وقتي که آن را براي مباحث دسترسي آموزشي به کار مي برند. به علاوه سرمايه گذاري هاي آينده احتمالاً کاربردهاي حياتي ديگري را براي برآورد آموزش جمعيت هاي تحت پوشش از قبيل پرسنل نظامي و زنداني ها مورد تحقيق و کاوش قرار خواهد داد. اين جمعيت ها و ديگران، که مورد تحقيق قرار گرفته اند، بي درنگ سؤالات مضاعف ديگري را در مورد مسئوليت اجتماعي به ياد خواهند آورد. کارهاي زيادي باقي مي ماند. ادامه بررسي ها، سواي وسعت و حوزه ي اين تحقيق، نياز به کاربري هاي چند منظوره ي مباحث آموزشي آنلاين دارد. همچنين به عنوان يک ابزار، کاربرد استراتژي هاي آنلاين مي تواند منافع ارزشمندي را در اين سه زمينه فراهم کند: 1- دسترسي به فرصت هاي آموزش براي جمعيت هاي تحت پوشش، 2- نمايش و تجربه با تنوع و گوناگوني، 3- ساخت جوامع اجتماعي از طريق ارتباطات الکترونيکي مشترک.

پي‌نوشت‌ها:

1. دانشجوي کارشناسي ارشد علوم سياسي دانشگاه تهران.
2. Benson
3. web-based
4. Sherry
5. Perraton
6. Truman
7. Hodes
8. Lagier
9. Teleconferencing
10. Chat
11. Cyber
12. Salish Kootenai
13. قطعه زمين اختصاصي براي سرخپوستان آمريکاي شمالي (م).
14. Carr.
15. Arias
16. اين نام مخفف کلمات California State University Monterey Bay مي باشد. (م)
17. Goral
18. Superintendent Spence Kort
19. Wisconsin
20. Utah
21. Michigan
22. Kentucky
23. New exico
24. Anakwe
25. Kessler
26. Christensen
27. Sanchez
28. Gunawardena
29. Sullivan
30. Kember
31. Lai
32. Murphy
33. Siaw
34. Yuen
35. Paul
36. Price
37. Repman
38. Central Michigan University
39. University of Arkansas
40. University of Georgia
41. University of Munich
42. Fulton
43. Rovai
44. Derek
45. Computer-mediated
46. Wheeler