گوشهايي كه به حرفتان بدهكار نيستند

سمعك وسيله كمك شنوايي مؤثري است كه افراد كم شنوا به كمك آن بهتر مي توانند با ديگران ارتباط برقرار كنند، با اين وجود استفاده از سمعك برخلاف عينك هنوز كاملاً در بين خانواده ها جا نيفتاده و بسياري از افراد مسن يا كم شنوا با اين تفكر غلط كه سمعك سوت مي زند و صداها را خيلي بلندتر از آنچه لازم است به گوش منتقل مي كند، از گرفتن اين وسيله خودداري مي كنند. به همين دليل مشكل كم شنوايي آنها روز به روز حادتر مي شود تا زماني كه ديگر سمعك هم نمي تواند كمك چنداني براي اين قبيل افراد باشد.
كارشناسان شنوايي سنجي معتقدند، كم شنوايي انواع مختلف دارد و برخي گونه هاي كم شنوايي نياز به درمانهاي پزشكي يا جراحي دارند و بعضي ديگر از مبتلايان با استفاده از سمعك مي توانند تا حدي مشكل خود را برطرف كنند.
دكتر محمد كمالي، متخصص گوش و حلق و بيني و عضو هيأت علمي دانشگاه در اين مورد مي گويد: به طور كلي ما با دو گونه كم شنوايي در گوش داخلي مياني و خارجي روبرو هستيم.
اولين نوع آن كم شنوايي ساختاري ناميده مي شود كه مشكل در گوش خارجي يا مياني وجود دارد و مهمترين عوامل ايجاد آن، جرم گرفتگي در كانال گوش، عفونت در گوش مياني و عدم تحرك مناسب استخوانچه ها در گوش مياني است.
نوع دوم كم شنوايي كه به آن حس عصبي مي گويند، به درمانهاي پزشكي و جراحي پاسخ نمي دهد و بيشتر افراد مبتلا از سمعك استفاده مي كنند. در اين نوع كم شنوايي، مشكل در گوش داخلي است كه به واسطه تخريب سلولهاي عصبي رخ مي دهد.
نشانه اين نوع كم شنوايي كاهش ميزان بلندي صدا به علاوه خرابي صداست و اين گونه افراد در درك گفتار مشكل دارند، حتي اگر بلندي صدا به اندازه طبيعي باشد.
مهمترين عوامل ايجاد آن بيماريهاي همراه با تب شديد، اشكالات در هنگام زايمان، استفاده از داروها و قرار گرفتن به مدت طولاني در معرض سر و صدا و سرانجام سالخوردگي است كه حدود 95 درصد از سمعكها توسط افرادي با اين نوع كم شنوايي استفاده مي شود.
دكتر كمالي توصيه مي كند: در صورتي كه احساس كرديد كودك شما دچار مشكل شنوايي است بايد بلافاصله به پزشك متخصص گوش و حلق و بيني مراجعه كنيد. بديهي است پزشك براي تشخيص كم شنوايي كودك نياز به ارزيابي شنوايي او دارد كه اين كار توسط متخصص شنوايي سنجي انجام مي گيرد و در صورت تشخيص نياز كودك به استفاده از سمعك، شنوايي شناس اغلب خود قادر به تهيه و تحويل سمعك مناسب خواهد بود.

پير گوشي چيست؟

محمدرضا طالع، كارشناس شنوايي شناسي و مدير اجرايي تيم كاشت حلزون شنوايي در تعريف پيرگوشي مي گويد: بدن انسان به تدريج با افزايش سن دچار ضعفهايي مي شود كه اين ضعفها در همه اعضاي بدن به نوعي ظهور پيدا مي كند. يكي ممكن است گوشش زودتر مشكل پيدا كند، ديگري چشمش زودتر ضعيف شود، به هر حال با روند افزايش سن ضعفهايي در بدن ايجاد مي شود. از جمله اين ضعفها مشكل كم شنوايي گوش است كه آن را اصطلاحاً پيرگوشي مي ناميم.
وي معتقد است: اين پيرگوشي در جوامع صنعتي كه آلودگيهاي صوتي زياد است بيشتر به چشم مي خورد، حتي آلودگي هوا باعث مي شود بدن انسان زودتر افت پيدا كند و دچار پيرگوشي شود، اما در جوامعي كه صنعتي نيست سن پيرگوشي بالاتر است.
طالع در ادامه مي افزايد: طي مطالعاتي كه در مناطق مختلف دنيا به عمل آمده، شروع پيرگوشي را از حدود 50 تا 65 سالگي ذكر كرده اند، يعني در بعضي موارد پيرگوشي حتي از سن 50 سالگي بروز پيدا مي كند، و اما معمولاً سن 65 سالگي را به عنوان شروع پيرگوشي بيان مي كنند.
به گفته وي، در جامعه ما نيز پيرگوشي از حدود 50 تا 55 سالگي به چشم مي خورد. متأسفانه اين نوع پيرگوشي را اوايل خود فرد متوجه نمي شود به خاطر اينكه افت شنوايي معمولاً از فركانسهاي بالا شروع مي شود و چون اين فركانسها در درك گفتار و شنيدن آن نقش زيادي ندارد، معمولاً فرد متوجه نمي شود و زماني مي فهمد كه افت فركانسهاي بالا به فركانسها مجاور هم سرايت مي كند و با درگير كردن فركانسهاي گفتاري موجب كاهش شنوايي مي شود و انسان در شنيدن مكالمات هم مشكل پيدا مي كند و در اين زمان راهي جز استفاده از سمعك ندارد. در صورتي كه اگر زودتر به ما مراجعه مي كرد شايد مي توانستيم با تمهيداتي جلوي روند پيشرفت آن را بگيريم. البته ما نمي توانيم بخشي را كه از بين رفته بازيابي كنيم و به بيمار برگردانيم، اما جلوي پيشرفت آن را مي توان كند كرد.

علايم پيرگوشي

پيرگوشي علايمي دارد از جمله هر نوع وزوز و صداي غيرطبيعي كه در گوش ايجاد شود به عنوان يك زنگ خطر است و اين وزوزها حتي اگر گه گاهي و شديد هم نباشد باز بايد آن را جدي بگيريم و قبل از آن كه خواب و آسايش ما را آشفته كند، در صدد درمان آن برآييم.
به گفته محمدرضا طالع، معمولاً 70 درصد پيرگوشيها با وزوز شروع مي شود كه اگر بيمار در همان مراحل اوليه مراجعه كند با يك آزمايش شنوايي سنجي ساده مشكل او پيدا مي شود و ما مي توانيم از پيشرفتش جلوگيري كنيم.
وي با بيان اينكه اين پديده موروثي نيست، مي گويد: پيرگوشي يك روند طبيعي است كه در هر فردي ممكن است بروز كند، اما سنين وقوعش در جوامع مختلف و به خاطر عوامل محيطي مي تواند متفاوت باشد، به عنوان مثال نوع تغذيه، ناراحتيهاي روحي - رواني، استرسهايي كه در جامعه وجود دارد، آلودگي صوتي و شغلي مي تواند موجبات كم شنوايي افراد را فراهم كند.
همچنين صداهاي ناهنجاري كه در كارخانجات ريسندگي و بافندگي ايجاد مي شود خطر ابتلا به پيرگوشي را افزايش مي دهد، بنابراين كارگرهاي اين قبيل كارخانه ها كه بيشتر آن را خانمها تشكيل مي دهند لازم است حداقل سالي يك بار شنوايي خود را آزمايش كنند. در ضمن جواناني كه با صداي بلند موسيقي گوش مي كنند نيز در معرض اين خطر قرار دارند.

چه وقت شستشوي گوش لازم است؟

طالع در مورد شستشوي گوش مي گويد: گوش تمام انسانها جرم مي گيرد. اين جرم به طور طبيعي توسط غددي كه در مجراي گوش خارجي وجود دارد، ترشح مي شود و داراي فوايدي است. زيرا گوش انسان را چرب نگه مي دارد و از خشك شدن و پوسته پوسته شدن آن جلوگيري مي كند و در ضمن حشرات نمي توانند وارد مجراي گوش شوند، اما در بعضي افراد به دليل وجود موي مجراي گوش جرم با حمام رفتن نيز خارج نمي شود و به تدريج به صورت يك گلوله جرم در مي آيد. در چنين مواردي بايد شخص به متخصص گوش و حلق و بيني مراجعه كند و در صورت لزوم گوش شستشو داده شود، بنابراين هر گوشي نياز به شستشو ندارد.
يكي از علايم جرم گرفتن گوش هم اين است كه فرد احساس مي كند گوشش به شدت گرفته و يا وزوز مي كند كه اينها زنگ خطر است و بايد فرد به متخصص مراجعه كند.
مسأله ديگر استفاده از گوش پاك كن است كه در تمام جوامع دنيا منسوخ شده، اما متأسفانه در كشور ما به وفور رواج دارد. چون اين گوش پاك كنها به جاي اينكه گوش را تميز كند، جرم را عقب تر مي برد و به پرده صماخ نزديكتر مي كند. نزديكتر شدن جرم به پرده گوش مي تواند عارضه هايي براي گوش ايجاد كند كه اين كار خيلي اشتباه است. اگر هم قرار باشد داخل گوش تميز شود، اين كار بايد توسط متخصص انجام شود.
همين كارشناس مي افزايد: اصولاً اين گوش پاك كنها كه در ايران رايج است در كشورهاي خارجي به نام بيني پاك كن مورد استفاده قرار مي گيرد و با آن بيني اطفال را پاك مي كنند.
وي توصيه مي كند: در صورت خارش گوش فقط بايد توسط انگشت، خارش را برطرف كرد و چنانچه خارش شديد باشد حتماً به پزشك مراجعه شود چون ممكن است علت بيماري قارچي باشد.

 

سمعك چند درصد مشكل شنوايي را حل مي كند؟

محمدرضا طالع در پاسخ به اين سؤال مي گويد: بستگي به ميزان شنوايي و سن و سال فرد دارد. سمعك از 50 تا 80 درصد مي تواند مؤثر باشد، اما استفاده از سمعك به يك دوره تطبيق پذيري نياز دارد. اين طور نيست كه از همان لحظه اول همه چيز عادي باشد، چون سمعك يك وسيله كمكي و بيروني است و تا مغز به اين نوع شنيدن عادت كند زمان مي برد و اين دوره تطبيق پذيري در افراد مختلف از حداقل دو هفته تا دو ماه طول مي كشد تا بدن اين وسيله را بپذيرد. اين دقيقاً مثل عينك است با اين تفاوت كه عينك پيچيدگيهاي سمعك را ندارد و بدن زودتر آن را مي پذيرد. البته تجويز سمعك اصولي دارد كه خيلي دقيق و پيچيده است و تجويز آن كار هر كسي نيست، يعني حتماً بايد با تشخيص متخصصان شنوايي سنجي تجويز شود.
همين متخصص در پاسخ به اين سؤال كه آيا كم شنوايي پيرگوشي ثابت مي ماند يا در صورت عدم استفاده از سمعك روز به روز شديدتر مي شود، مي گويد: قطعاً بدتر خواهد شد به اين دليل كه هر عضوي از بدن اگر خوب تحريك نشود، به تدريج تحليل مي رود كه به اصطلاح عاميانه مي گويند عضو تنبل شده، بنابراين زماني كه تحريك مناسب شنوايي انجام نشود عصب تحليل مي رود و كم كم اين تحليل به فركانسهاي ديگر هم سرايت مي كند و در اين صورت اگر داد هم بزنيم فرد نمي شنود و در صورت مراجعه، ما نيز كار زيادي نمي توانيم برايش انجام دهيم.

 

چه كساني مي توانند از سمعك استفاده كنند؟

علي اصغر رئوف صائب، كارشناس شنوايي شناسي در اين مورد به گزارشگر ما مي گويد: به طور كلي تمام افراد كم شنوا در صورتي كه علت كاهش شنوايي آنها را نتوان با روشهاي پزشكي درمان كرد بايد از سمعك مناسب استفاده كنند و در موارد خاص كودكان كم شنوايي كه مشكل آنها قابل درمان است، با توجه به اهميت فوق العاده اي كه حس شنوايي در يادگيري و رشد ذهني دارد، توصيه مي شود در طول درمان از سمعك استفاده كنند و بعد از اينكه درمان به نتيجه رسيد، مي توانند سمعك را كنار بگذارند.
وي در ادامه مي گويد: اصولاً در كشور ما يك سري عقايد نادرستي در مورد سمعك وجود دارد از جمله اينكه مي گويند سمعك صدا دارد و سوت مي زند كه اين مشكلات ناشي از تجويز نادرست سمعك است، در صورتي كه اگر سمعك درست انتخاب شود و متناسب با كم شنوايي فرد تنظيم شده باشد قطعاً كمك كننده است، اما متأسفانه ما شاهديم كه بعضي از افراد از مراكزي كه تخصصي در اين زمينه ندارند، سمعك را تهيه مي كنند و قطعاً به مشكلاتي از اين قبيل برمي خورند و اين گونه عقايد در بين خانواده ها عموميت پيدا مي كند كه سمعك وسيله خوبي نيست.

آيا كودكان هم مي توانند از سمعك استفاده كنند؟

رئوف در پاسخ به اين سؤال مي گويد: ما مهمترين قشري را كه تأكيد مي كنيم حتماً از سمعك استفاده كنند، كودكان كم شنوا هستند. زيرا سن سه سالگي سن طلايي رشد گفتاري است كه اگر در اين سنين مبتلا به كم شنوايي باشند قطعاً آسيبهايي كه به آنها مي رسد قابل جبران نيست به همين دليل توصيه شده كه نوزادان در بدو تولد مورد تست شنوايي قرار بگيرند كه در حال حاضر در بعضي از بيمارستانهاي مشهد اين تست انجام مي شود و قرار است در آينده اين آزمايش اجباري شود تا اگر كودكي كم شنوايي دارد مورد درمان و توان بخشي قرار بگيرد، چون اگر اين زمان از دست برود قابل جبران نيست و كودك كم شنوا نمي تواند گفتار طبيعي پيدا كند.

انواع سمعك ها:

وي در مورد انواع سمعكها مي گويد: به طور كلي از لحاظ فرم ظاهري و محل قرارگيري سمعك ها به چهار دسته عمده تقسيم مي شوند.
1- سمعك جيبي كه دستگاه سمعك درون جيب قرار مي گيرد و توسط سيم به رسيور كه داخل گوش قرار مي گيرد، متصل مي شود.
2- سمعك پشت گوشي كه در پشت لاله گوش قرار گرفته و توسط يك لوله باريك به قالب گوش كه درون لاله گوش قرار مي گيرد، متصل مي شود.
3- سمعك عينكي كه كليه قطعات سمعك درون دسته عينك جاي گرفته اند و افرادي كه زياد سمعك را دوست ندارند از آن استفاده مي كنند.
4- سمعك داخل گوشي كه كوچكترين سايز را در بين سمعكها داشته و به طور كامل در داخل گوش قرار مي گيرد و در بيرون گوش چيزي قرار ندارد.

 

«منير» چه نوع بيماري است؟

محمدرضا طالع در پاسخ به اين سؤال كه منير چه مشخصاتي دارد، مي گويد: سندرم منير داراي علايمي از قبيل وزوز گوش، كم شنوايي، سرگيجه و احساس پري در گوش است. بروز سه علامت از اين چهار علايم، نشانه بيماري منير است كه پس از انجام آزمايشهاي لازم مشخص مي شود كه فرد مبتلا به بيماري «منير» است يا «شبه منير» چون هر يك درمانهاي متفاوتي دارد. البته خيلي مهم است كه بيمار خيلي سريع مراجعه كند تا با دارو يا انجام جراحيهاي خاص درمان شود، اما اصولاً بيماري منير خوش خيم و قابل درمان است، به شرطي كه زود درمان شود.

كاشت حلزون چيست؟

همين كارشناس، سپس به كاشت حلزون شنوايي اشاره مي كند و مي افزايد: بعضي افراد كه وضعيت شنواييشان خيلي وخيم است يا باقيمانده شنوايي مفيدي ندارند تا بتوانم با سمعك آن را تقويت كنيم براي آنها به عنوان آخرين راه حل توسط جراح حلق و گوش و بيني كاشت حلزون انجام مي شود، بدين طريق كه الكترونهاي ظريفي را در گوش داخلي جاسازي مي كنند و توسط يك سيستم بيروني مثل سمعك تحريك مي شود. البته براي انجام اين عمل بيمار بايد شرايط خاصي داشته باشد.

چند توصيه به سمعكيها

كارشناسان توصيه مي كنند، هنگام استفاده از سمعك نكات زير را به خاطر داشته باشيد:
سمعك را در جاي خشك و به دور از حرارت زياد نگهداري كنيد.
باطريهاي خالي را فوراً تعويض نماييد.
از كشيدن سيم و تيوپهاي آن خودداري كنيد.
مانع از وارد آمدن ضربه هاي شديد به آن شويد.
اگر از سمعك استفاده نمي كنيد حتماً آن را خاموش كنيد.
هيچ گاه سعي نكنيد خودتان سمعك را تعمير نماييد.