اعتياد دات كام

تغيير عادت هاى رفتارى، پرخاشگرى و سردردهاى كشنده، سوغات پرسه زدن در فضاى مجازى بود كه پس از مدتى نصيب او شد. ساعت  ها پشت ميز مى نشست، به صفحه كامپيوتر زل مى زد و چنان غرق در فضاى مجازى و سايت هاى اينترنتى بود كه گذر زمان را متوجه نبود. اين كار هر روز او شد. اعتراض هاى پدر و مادر هم كارساز نيفتاد، چرا كه او ديگر عادت كرده بود و شايد هم معتاد شده بود به اينترنت. اعتيادى كه ماده اش كامپيوتر و پرسه زدن در اينترنت و درمانش كمى مشكل شده بود.اگر با دقت بيشترى به اطرافمان نگاه كنيم، مى بينيم كه قطار تغييرات به سرعت در حال حركت است. دنياى اطراف ما مرتب در حال دگرگونى و تغيير است. هر روز پديده جديدى به ديگر پديده هاى موجود اضافه مى شود. به ويژه در سال هاى اخير اصلى ترين تغييرات در حوزه تكنولوژى هاى ارتباطى به چشم مى خورد. اگرچه همزمان با رشد و گسترش وسايل ارتباط جمعى و شكل گيرى دهكده  جهانى «مارشال مك لوهان» كانادايى انجام بسيارى از كارها آسان شده است، اما مشكل جديدى گريبان خانواده ها را گرفته است.
به گفته كارشناسان، استفاده بيش از حد و بيمارگونه از اينترنت كه موجب جدايى فرد از دوستان و خانواده اش مى شود و اختلالات رفتارى يا شخصيتى در وى ايجاد كند، «اعتياد به اينترنت» ناميده مى شود.«رضا حقى» كارشناس ارشد ارتباطات دراين باره مى گويد: البته هنوز بر سر اين موضوع اختلاف نظر وجود دارد و روانشناسان معتقدند كه بيشتر بايد از «اختلال» استفاده كرد تا «اعتياد» اما در هر صورت چه آن را اختلال و چه اعتياد بناميم، مشكلاتى را براى كاربران به وجود مى آورد. دلبستگى و علاقه شديد به كامپيوتر و استفاده از فضاى اينترنت در همه گروه هاى سنى اتفاق مى افتد ولى با توجه به جوان بودن جمعيت كشورمان اين پديده را بيشتر بايد در ميان نوجوانان وجوانان جست وجو كرد كه در صورت نبود نظارت و برنامه ريزى مناسب، ممكن است پيامدهاى منفى به همراه داشته باشد.حقى مى گويد: بايد ميان اعتيادهايى كه زندگى ها را نابود مى كند، مانند اعتياد به هرويين، الكل و قمار با اعتياد به اينترنت تفاوت قائل شويم. يك فرد معتاد به موادمخدر خودش و زندگى اش را به نابودى مى كشاند ولى اثرات منفى اعتياد به اينترنت با برنامه ريزى و اعمال مديريت صحيح كاهش يافته و حتى مى توان بر فوايد آن افزود. شما هروسيله و ابزارى را درنظر بگيريد هم مى تواند مثبت باشد و هم منفى. دراينجا بايد اثرات مثبت و منفى را درنظر گرفت و سپس درباره آن اقدام كرد.

اعتياد به اينترنت، بى ميلى به خانواده!

درموضوع «اعتياد به اينترنت» به كارگرفتن واژه اعتياد و به شخصى معتاد گفتن، نه تنها بارمنفى ندارد، بلكه مثبت نيز تلقى مى شود. در اعتياد به موادمخدر هيچ فردمعتادى حاضر نمى شود كه اقرار به اعتياد كند و از اين كه به او معتاد بگويند، واهمه دارد. اما وقتى از اينترنت و اعتياد به آن حرف مى زنيم، كاربران با افتخار خود را معتاد معرفى مى كنند!
«حسين رنجبر» پژوهشگر مسائل اجتماعى دراين باره مى گويد: نخستين و مهمترين پيامد منفى اعتياد به اينترنت، انزوا، گوشه گيرى و جدايى از خانواده است. خانواده به عنوان مهمترين نهاداجتماعى، كانونى است كه شخصيت كودكان در آن شكل مى گيرد. ارتباط مستقيم و گرمى ميان اعضاى خانواده، از بسيارى اختلالات شخصيتى و رفتارى جلوگيرى مى كند، اما نه فقط اينترنت، بلكه تلويزيون، ماهواره و به طوركلى وسايل ارتباط جمعى، فضاى خانواده را به سمت و سوى جدايى و دورشدن افراد از يكديگر سوق داده است. استفاده بيش از حد از اينترنت باعث منزوى شدن شخص و ارتباط با دنياى ديگرى است كه درآن بسيارى از انحراف ها و كجروى ها تبليغ و آموزش داده مى شود.»
رنجبر، مبارزه با تكنولوژى را آب در هاون مى داند و مى گويد افراط و تفريط درست نيست و بايد درهمه چيز حداعتدال را رعايت كنيم و فرهنگ استفاده را بياموزيم.
در واقع بايد فرهنگ استفاده از اينترنت را آموزش دهيم و مصرف صحيح آن را در جامعه نهادينه كنيم.»

شناسايى معتادان اينترنتى

ممكن است در خانواده ها كسانى باشند كه زمان زيادى را صرف كار با كامپيوتر و گشتن در اينترنت مى كنند. اما تشخيص معتادان به اينترنت از غيرمعتادان براى درمان آنها، نياز به آگاهى از ويژگى هاى معتادان اينترنتى دارد.
انجمن روانپزشكى آمريكا معيارهاى زير را براى تشخيص اعتياد به اينترنت پيشنهاد كرده است:
- بى قرارى ذهنى و بدنى
- اضطراب
- افكار وسواسى درباره اين كه در اينترنت چه مى گذرد
- خيال پردازى و رؤيا درباره اينترنت
- حركات ارادى و غيرارادى انگشتان دست براى تايپ كردن
- زمان استفاده از اينترنت بيشتر از مدت برنامه ريزى شده باشد.
- تمايل مداوم يا كوشش نافرجام براى كنترل رفتار
- صرف وقت قابل ملاحظه براى امور مرتبط با اينترنت (خريدن كتاب هاى مربوطه، كوشش براى به دست آوردن آدرس هاى جديد و...)
- كاهش فعاليت اجتماعى، شغلى و تفريحى در اثر استفاده از اينترنت
- تداوم استفاده از اينترنت، با وجود آگاهى از آثار منفى آن

چه بايدكرد؟

با توجه به اين كه كار با كامپيوتر بيشتر در منزل انجام مى شود، كارشناسان توصيه هايى را به والدين ارائه مى دهند تا از عوارض منفى اين اعتياد كاسته شود. از جمله اين توصيه ها اين است كه والدين كامپيوتر را در جايى قرار دهند كه امكان سركشى و نظارت وجود داشته باشد و اجازه ندهند كه فرزندانشان در اتاقى دربسته به كار با كامپيوتر بپردازند.رنجبر در اين باره مى گويد: «خانواده در كنترل فرزندان و كاهش پيامدهاى منفى اعتياد به اينترنت نقش حياتى دارد. البته كنترل به معنى جلوگيرى فرزندان از كار كردن با كامپيوتر و استفاده از اينترنت نيست، چرا كه در صورت منع، آنها حريص تر مى شوند. خانواده بايد با يك برنامه ريزى دقيق بر كار فرزندان نظارت كند. رها گذاشتن فرزندان به حال خود و ارتباط نامناسب با آنها، باعث مى شود كه بيشتر وقت خود را به اينترنت و جذابيت هاى آن اختصاص دهند و از فضاى خسته كننده خانه فرار كنند. بنابراين بايد با تشويق فرزندان به مطالعه، ورزش و ثبت نام كردن در باشگاه هاى ورزشى، عضو شدن در انجمن ها و نهادهاى فرهنگى و استفاده مناسب از كامپيوتر و اينترنت اوقات فراغت فرزندان پر شود. در چنين حالتى مى توان اثرات و پيامدهاى منفى اعتياد به اينترنت را كاهش داد.»