قهوه خانه های اینترنتی

مقدمه

یکی از مهم ترین فن آوری هایی که در اواخر قرن بیستم به دنیا معرفی شد و با آغاز قرن جدید ، به بالاترین درجه اعتلای خود رسید ، شبکه جهانی اینترنت بود . این شبکه اکنون در مقام قوی ترین فناوری در عرصه ارتباطات جامع بشری شناخته می شود . کشور ما نیز برای اینکه خود را در سطح جهانی با پیشرفت ها و تکنولوژی مدرن این پدیده چشم گیر منطبق سازد و از دانش آن عقب نماند ، تلاش خود را جهت دسترسی به ابزارهای بهره گیری از این فن آوری آغاز کرد و این گونه بود که اینترنت به کشور ما آمد . اما این که چگونه و چه طور می بایست این فن آوری را به مردم عرضه کرد ، خود پرسشی بود که در مرحله نخست ، برای مسؤولان ما مطرح گردید . در این باره ، کافی نت ها به عنوان یکی از راه کارهای ارایه خدمات اینترنتی شناخته شد .
کافی نت مکانی است که هر فرد برای بهره برداری از اینترنت ، به آن جا مراجعه می کند ! چند سیستم که از راه های گوناگونی به سرویس دهنده های بزرگ اینترنتی متصل هستند و کاربرانی که بی دغدغه دارا بودن رایانه یا اشتراک اینترنت ، به این مکان مراجعه کرده و نیازهای اینترنتی خود را برطرف می سازند . کافی نت ها ابتدا در اختیار دولت بود اما بعد ها به دلایل متفاوت به بخش خصوصی واگذار شد .

کافی نت ها چگونه و در چه زمانی پدید آمدند ؟

ده سال پیش ، نخستین کافی نت جهان در شهر لندن راه اندازی شد و از آن زمان تا کنون ، بیش از هزاران کافی نت در 171 کشور جهان تأسیس شده است . در دهمین سالگرد کافی نت ها در جهان ، پایگاه yahoo ، کافی نت های 111 کشور جهان را مورد ارزیابی قرار داد و کافی نت های برگزیده را معرفی کرد . بر اساس این ارزیابی زیبا ترین و لوکس ترین کافی نت جهان متعلق به کشور روسیه است که در میدان سرخ واقع شده است ، هم چنین ، جذاب ترین کافی نت جهان ، کافی نتی در یک خشک شویی در سن فرانسیسکو است ؛ اما دور افتاده ترین و خلوت ترین کافی نت جهان نیز در گوشه ای از کشور مالی واقع شده است . ( روزنامه همشهری )
اما کشور ما چگونه به اینترنت دست یافت؟ در نخستین روزهای ورود اینترنت به ایران ، تنها کافی نت های انگشت شماری در تهران افتتاح شد که به دلایلی تنها قشر خاصی از کاربران داخلی و کاربران خارجی ( اتباع خارجی که به ایران سفر می کردند) از آن ها استفاده می کردند . به طور مثال در شهر قم ، نخستین کافی نت ها توسط مؤسسه هایی راه اندازی شد که از توان مالی خوبی برخوردار بودند . آنان با تبلیغات و خدمات ویژه توانستند ، در اطلاع رسانی و ارایه خدمات اینترنتی به مردم ، گامی مثبت بردارند ؛ چرا که برخی از این کافی نت ها با تخفیف ویژه به کاربران دانشجو و طلبه و ارایه کارت های اشتراک کافی نت رایگان برای مدت یک سال ، توانستند گام مهم و مثبتی در نشر فرهنگ اطلاع رسانی اینترنتی بردارند .
با پیشرفت روز افزون رایانه و فن آوری اطلاعات در اقصی نقاط جهان مردم کشور ما نیز همگام با دیگر کشور ها با جامعه اطلاعاتی و شبکه جهانی اینترنت ، همراه شدند . با بالا رفتن سطح سواد اینترنتی توده مردم ، اعم از پژوهشگران حوزه و دانشگاه ، دانشجویان و حتی دانش آموزان سیل تقاضا برای بهره برداری استفاده از اینترنت بالا گرفت ؛ به طوری که در سطح بیشتر شهرها ، شرکت هایی به ارایه خدمات اینترنتی ( lsp ) کردند ؛ ولی در ارایه خدمات به مشترکان اینترنتی مشکلاتی هم چون کمبود کاربر متقاضی برای بهره برداری از اینترنت ، بالا بودن هزینه های راه اندازی ، پشتیبانی خدمات اینترنتی و مهم ترین آن عدم آشنایی مردم با خدمات اینترنتی ، باعث شد صاحبان این شرکت ها ، در صدد برآیند تا علاوه بر ارایه خدمات در منازل ، اینترنت را در سطح شهرها برای عموم مردم ارایه کنند .

کمیت و کیفیت در کاربردهای خدمات اینترنتی کافی نت ها

مسئله نخست در خدمات ارایه شده ، سرعت خطوط اتصال است که بیش تر ، بر پایه پهنای باند معادل با KB 64 بوده و اخیراً در شماری از سرویس دهنده ها و حتی کافی نت ها ، سرعت تا KB128 نیز ارایه می شود . هم چنین در برخی از سرویس دهنده ها ، سرعت تا KB512 نیز افزایش یافته است . این سرعت ، تأثیر به سزایی در انتقال داده ها و اطلاعات و اخبار خواهد داشت ، انما بر اساس پژوهش ها و اظهارات شماری از کاربران ، حداکثر سرعت قابل دستیابی در ثانیه برای هر کاربر KB 6 است که البته این مشکل ، بیش تر به شرکت مخابرات و وجود خطوط پالس در شبکه خطوط تلفن مربوط می شود .
بنابر اطلاعات داده شده توسط شبکه های اطلاع رسانی ، بیش ترین بهره گیری کاربران از پایگاه اینترنتی ، به پایگاه www.yahoo.com مربوط می شود . بهره گیری از این پایگاه ، صرفاً برای سرکشی به صندوق پستی ، پژوهش های تحقیقات دانشگاهی ، و درصد باقی مانده برای استفاده از گپ زنی ( chat ) است ، که متأسفانه ، این بخش ، کاربر بیشتری را به خود اختصاص داده است .
جوانان پانزده تا بیست ساله که بیش ترین شمار کاربران کافی نت ها را به خود اختصاص می دهند ، تلاش می کنند تا برای کاهش هزینه های بهره مندی از اینترنت ، به کافی نت ها مراجعه کنند . گروهی از آن ها برای فراگیری بیش تر اینترنت ، همراه با دوستان و آشنایانی که از اینترنت درک بیش تری دارند ، به کافی نت ها مراجعه کرده و به آموزش یا آزمایش خود می پردازند .درباره پایگاه های غیرمجاز و امنیت شبکه نیز هیچ یک از شرکت های یاد شده به تهیه سرویس فیلتر گذاری و ارایه بانک های اطلاعاتی از فعالیت های کاربران و خدمات گیرنده های آنان اقدام نکردند ؛ به طوری که این امر باعث شد تا مرکز خدمات رسانی دیتا ، برای مدتی ، بسیاری از کافی نت ها را تعطیل کند و فعالیت شمار دیگری را به صورت معلق درآورد . از این میان مؤسسه های محدودی نیز به تهیه سرویس فیلتر گذاری بر روی lsp خود اقدام کرده و ارایه خدمات با سیستم فیلترینگ را آسان کردند .
مشاهده و بررسی های نگارنده ـ که چندین سال با کاربران گوناگون کافی نت ، از ایران و کشورهای مختلف جهان سروکار داشته است ـ نشان گر این نکته تأسف برانگیز است که ، حدود شصت تا هفتاد درصد وقت کاربران اینترنت در کافی نت ها ، به بهره گیری از گپ زنی و گفت و گو ( chat ) می گذرد . یعنی اگر یک کافی نت شش دستگاه داشته باشد چهار دستگاه از آن برروی چت متمرکز شده است ، آمارهای موجود در این زمینه که از سوی مراکز گوناگون پژوهشی مرتبط با اینترنت انجام شده ، ادعای بالا را تأیید می کند . البته مراکز و مؤسسه های انگشت شمار وجود دارند که با ارایه خدمات اینترنتی همراه با سرویس های فیلتر گذاری شده فعالیت می کنند .یکی دیگر از مسایلی که در مدت کوتاهی باعث رونق کافی نت ها شد ، ارایه خدمات تلفن اینترنتی به خارج از کشور بود . این اقدام بسیاری از مردم را جذب خود کرد تا با رفتن به کافی نت ها ، علاوه بر اینکه با دوستان و آشنایان خود در خارج از کشور تماس بگیرند ، هزینه ای بسیار کمتر از قبض آخر ماه مخابراتی خود نیز بپردازند .

طبقه بندی کاربران استفاده کننده از کافی نت ها

همان طور که گفته شد ، در وهله نخست ، شکل گیری کافی نت ها در سطح شهرهای بزرگ و کوچک ، نخستین قشری که به اینترنت و کافی نت رجوع کرد ، قشر جوان و دانشجو بود .این قشر هم از لحاظ مالی توانایی تهیه ابزار شخصی جهت بهره گیری و استفاده از اینترنت را نداشت و از سویی بسیار کنجکاو بود تا این ابزار اطلاع رسانی را بهتر کشف کند ، این نیاز و کنجکاوی باعث شد تا قشر فعال و جوان جامعه ما به توان مندی های بالای اینترنت در بالا بردن سطح سواد و تحصیل و کار خود پی ببرد و از یادگیری و فراگیری و پی گیری و مراجعه مستمر به کافی نت ها ، از هیچ تلاشی فروگذار نکند و مشتری دایمی این مراکز باشد . البته طیف آقایان در این بخش ، بیش تر از خانم ها بود . شاید علت این امر ، عدم انضباط و انسجام بعضی از کافی نت ها در ارایه خدمات به خواهران بود .
تبلیغات ، اطلاع رسانی ، فراگیر شدن و همه گیر شدن سرویس های اینترنتی مانند Email و chat باعث شد تا اینترنت ، علاوه بر دانشگاه و حوزه به دبیرستان ها و مدرسه ها نیز نفوذ کرده و قشر دانش آموز را نیز به خود جلب کند ، چرا که نوجوانان و جوانان کنجکاو ما ، هر روز با یادگیری سرویسی جدید ، به اینترنت مجذوب و مجذوب تر می شوند و برای بهره گیری آسان تر از آن خود را به کافی نت ها می رسانند .اما با همه این تفسیرها ، شمار اندکی کافی نت در سطح شهرها دایر شد که به بانک اطلاعات مشهور شدند تا بتوانند پاسخ گوی پژوهش گران برای رسیدن به دانش و فن آوری روز ، از راه اینترنت باشند . بدین معنا که امروز پایگاه های بزرگ و معتبری در شبکه جهانی اینترنت راه اندازی شده اند که دارای مطالب بسیار مفید علمی ، پژوهشی و فن آوری نوین و به روز دنیا هستند . پایگاه هایی مانند proquest , questia , jstor که شامل مهم ترین و سرشارترین نوشته ها و مجله های علمی و پژوهشی و مطالب علمی به روز شده هستند ؛ اما متأسفانه دست رسی به چنین پایگاه هایی ، پرداخت هزینه های بسیار بالایی را جهت دریاف مطالب آن برای پژوهش گران حوزه و دانشگاه در پی دارد . حال ، کافی نت هایی که با عنوان بانک اطلاعات برای ارایه خدمات به پژوهش گران هستند ، می توانند با سرمایه گذاری در این زمینه در پیش برد هدف های علمی و فرهنگی جامعه ، نقش به سزایی ایفا کنند . متأسفانه این قبیل کافی نت ها ، انگشت شمارن و بیش از نود درصد کافی نت ها ، صرفاً با هدف های تجاری تأسیس می شوند و شما کم تر کار فرهنگی یا علمی در آن مشاهده می کنید .

سخن آخر

متأسفانه در کشور ما ، به دلیل معرفی نشدن یا به نوعی ، عدم اطلاع رسانی دقیق از نکته های مثبت رایانه و حتی اینترنت غفلت شده است و رایانه ها بیشتر به ابزاری برای بازی های رایانه ای و سرگرمی تبدیل شده اند . این امر سبب شده تا سیر تکاملی تکنولوژی و فن آوری اطلاعاتی کشور ما آن طور که باید و شاید ، پیشرفت محسوسی در این مقوله نداشته باشد ؛ امنروزه کافی نت های ما به مکان هایی امن برای جوانانی تبدیل شده اند که در پی دوست یابی یا چت و غیره هستند و می خواهند به آسانی و به دور از تنش های موجود خانوادگی به کار خود بپردازند . صاحبان این مراکز بیش تر اهداف تجاری داشته و به آفات فرهنگی آن نمی اندیشند . البته در لابه لای این مراکز ، کافی نت هایی هستندکه به هدف های مثبت فراتجاری کار می کنند ؛ اما انگشت شمار بودن این مراکز نبود ساختار منسجم و قانون مند ، کمبود فرهنگ بهره برداری درست و بهینه از اینترنت ، همه و همه ، دست به دست هم داده است تا جوان ایرانی ما وقت ارزشمند خود را ساعت ها در کافی نت ها ، با چت کردن و دنبال مطالب بیهوده گشتن ، به بطالت بگذراند .
از انگیزه های مهم نوجوانان و جوانان در حضور مستمر در کافی نت ها ، بی کاری فصلی یا همیشگی بسیاری از آنان است که باعث می شود کافی نت ها را هم چون قهوه خانه ها و پارک ها ببینند و ساعت ها همراه دوستان ، وقت خود را در آن سپری کنند . هم چنین یکی از دلیل های مهم ، امنیت کافی در منازل برای ارتباط با هم نوعان و یا دیگر دوستانشان است . هم چنین ؛ شاید نوجوانان و جوانان احساس کنند که در آن سوی خط اینترنت ، شخصی وجود دارد که با رویاهای او هم سو است . بدین سان ، وی عقده های نهانی خود را بیرون ریخته و هیچ مانعی در عدم ارتباط با غریبه ای که در آن سوی خط هست ، نمی بیند .