طول عمر امام زمان

یکی از موضوع هایی که باید درباره ی مهدی موعود مورد پژوهش قرار گیرد مسأله «طول عمر» آن حضرت است. در این نوشتار کوتاه گذری بر مسأله طول عمر زیاد از دیدگاه عقل، فلسفه ، قوانین زیست شناسی ، تجربه بشری و واقعیات تاریخی خواهیم داشت تا در نهایت، پاسخ گوی شبهه استبعاد طول عمر امام زمان علیه السّلام باشیم.

طول عمر از نظر عقل

فیلسوف بزرگ اسلامی، ابو علی سینا می گوید: « آن چه از چیزهای شگفت و عجیب می شنوی تا زمانی که دلیل بر رد آن نیافتی آن را ممکن دانسته و باور کن.» امور عالم از سه حال خارج نیست:
1. امور محال: یعنی اموری که انجام و ایجاد آن ها ناممکن بوده و هستیش محال است، مانند آن که بگوییم : الان هم روز است و هم شب.
2. امور طبیعی: یعنی اموری که به وجود آمدنش طبیعی، عادی و ممکن است، مانند به وجود آمدن فرزند از پدر و مادر و میوه دادن درخت.
3. امور غیر طبیعی و غیر عادی: اموری است که تحقق و به وجود آمدن آن ممکن است امّا چون غیر عادی است، قبول کردن آن قدری بعید به نظر می رسد.
معجزات انبیاء علیهم السّلام از قبیل شفا دادن کور مادر زاد توسط حضرت عیسی علیه السّلام ، اژدها کردن عصا توسط حضرت موسی علیه السّلام و انشقاق و شکافتن ماه در آسمان توسط حضرت محمد صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم که همه به امر و اذن پروردگار توانا انجام یافت از این قبیل است. پس، از نظر عقل و منطق هیچ دلیلی بر این که انسان باید عمر کوتاه داشته و از عمر طولانی بی بهره باشد وجود ندارد.

طول عمر از نظر فلسفه

فلسفه می گوید: هر معلولی تا علتش نیاید موجود نمی شود و هر چیزی که موجود شد برای عدمش نیز علتی لازم است. بنابراین همان طور که برای ایجاد چیزی دلیل و علتی باید باشد، متقابلاً برای معدوم شدن آن هم باید دلیلی باشد و اگر دلیلی نبود، آن علت اولیه باقی و به تأثیر گذاری خود ادامه می دهد. مثلاً در یک روز پنجاه کودک متولد می شود. با دیدن آن ها این سؤال برای ما مطرح می شود که: این بچه ها چه قدر عمر خواهند کرد؟ در جواب این سؤال باید گفت: اگر آن چه برای ادامه حیات لازم دارند به آن ها برسد و آن چه را که مانع ادامه حیات می شود از آن ها دور کنیم، در این صورت دلیلی بر معدوم شدنشان نخواهیم داشت، چون موجود شده اند. بعد از ده روز دو کودک می میرند و در این جا این سؤال مطرح می شود که: چرا مردند؟ بر مبنای همین حقیقت است که همیشه از مرگ اشخاص سؤال می کنیم نه از ادامه حیات آن ها.1 پس مردن دلیل می خواهد نه ادامه حیات و طول عمر.

طول عمر از منظر زیست شناسی

از نگاه علم طِب و زیست شناسی ، عمر انسان مد و مرز معینی ندارد که تجاوز از آن حد، غیر ممکن باشد. هیچ یک از دانشمندان تا به حال نگفته اند که فلان مقدار سال، نهایت درجه ای است که انسان ها می توانند بدان نایل گردند و هنگامی که بدان پایه رسیدند مرگ بر ایشان حتمی است. بلکه گروهی از دانشمندان شرق ، غرب، جدید و قدیم تصریح کرده اند که عمر انسان حد و مرزی ندارد و بشر در آینده می تواند بر مرگ غلبه کند ، یا مدّت درازی آن را به تأخیر اندازد و از عمرهای بسیار طولانی برخوردار گردد. همین امکان علمی و امید موفقیت است که دانشمندان را به تلاش و کوشش واداشته تا شب و روز به تحقیق و آزمایش مشغول باشند. این آزمایش ها به اثبات می رسانند که مرگ نیز مانند سایر بیماری ها معلول علل و عوامل طبیعی است که اگر شناخته شوند و از تأثیر آن ها جلوگیری شود می توان مرگ را به تأخیر انداخت؛ چنان که علم و دانش توانسته است علل و عوامل بسیاری از بیماری ها را کشف کند و از تأثیر آن ها جلوگیری نماید، در آینده ی نزدیک نیز موفق خواهد شد که علل و عوامل مرگ را بشناسد و از تأثیر آن ها جلوگیری کند.2
هم چنین در بین موجودات زنده مانند گیاهان، حیوانات و انسان ها ،افرادی دیده شده اند که از سایر افراد امتیاز داشته و عمرهای طولانی تری پیدا کرده اند. مثلاً : در میان گیاهان، درختان طویل العمری وجود دارند که از قدیمی ترین موجودات روی زمین به شمار می روند. از جمله Saguoia است که در کالیفرنیا موجود است. بعضی از این درخت ها 300 پا ارتفاع و 110 پا محیط دور تنه دارند. عمر بعضی از آن ها از پنج هزار سال تجاوز می کند، به طوری که می توان حدس زد در زمانی که فرعون بزرگ3 شروع به ساختمان هرم بزرگ مصر کرده است، این درختان شاداب و جوان بوده اند و در هنگام تولّد حضرت عیسی علیه السّلام ضخامت پوستشان به یک پا می رسیده است.4 و نیز مسن ترین موجود زنده ای که هنوز هم حیات دارد و در حدود چهار هزار و ششصد سال عمرش می باشد، کاجی است به نام Pinus aristata که در کالیفرنیای مرکزی و شرقی موجود است. در حیوانات ، مسن ترین حیوانات زنده ، نوعی لاک پشت است که در جزایر « گالاپاگوش» وجود دارد که 177 سال عمر، در حدود 450 پوند وزن و پوسته ای به طول چهار پا دارد.5 ویروس ها را می توان قدیمی ترین موجودات زنده دانست. ویروس نوعی موجود زنده است که مطالعه درباره ی زندگی آن ممکن است راز حیات راآشکار سازد. همین ها هستند که بسیاری از بیماری های نباتی، حیوانی و انسانی را ایجاد می کنند. در کاوش های باستان شناسی توانسته اند این ویروس ها را از اعصاری که مربوط به ما قبل تاریخ است کشف کنند و در محیط های مخصوص کشت دهند. یعنی این موجودات پس از گذشتن صد هزار سال، هنوز آثار زندگی را از دست نداده اند.وجود این گونه موارد استثنایی در بین موجودات زنده دلالت بر این دارد که برای عمر افراد هر نوع از موجودات، حد و مرزی که تخلف ناپذیر باشد وجود ندارد. درست است که اکثر انسان ها قبل از صد سالگی می میرند لیکن مأنوس بودن ما به این مقدار، دلیل بر این نیست که تجاوز از صد سال امکان ندارد. زیرا افراد زیادی دیده شده اند که از صد سال بیش تر زندگی کرده اند. وجود انسان های صد و پنجاه و صد و هشتاد و دویست و پنجاه ساله دلیل روشنی است بر این که عمر انسان اصلاً حد و مرزی ندارد. چه فرق می کند که انسان دویست سال زندگی کند یا دو هزار سال؟ هر دو غیر مأنوس و غیر متعارف است. از دیدگاه زیست شناسی ، پیری یک عارضه ی غیر قابل جلوگیری نیست بلکه یک نوع بیماری قابل علاج است. چنان که علم طب تا حال توانسته علل و عوامل صد ها بیماری را کشف کند و راه جلوگیری و معالجه آن ها را به بشر یاد دهد، در آینده نیز موفق خواهد شد که عوامل پیری را کشف کند و راه پیشگیری و مداوای آن را در اختیار بشر قرار دهد. گروهی از دانشمندان در صدد یافتن اکسیر جوانی هستند. و با تلاش و کوشش های خستگی ناپذیر به تحقیق و آزمایش اشتغال دارند و زحمات و آزمایش های آنان موفقیت آمیز بوده است، به طوری که می توان پیش بینی نمود که بشر در آینده ای نزدیک بر علل و عوامل پیری و فرسودگی غلبه می کند و راه پیشگیری این بیماری عمومی را کشف خواهد کرد. در آن صورت بشر می تواند تا مدّت بسیار طولانی جوانی و شادابی خود را نگهداری کند. با توجّه به مطالب مذکور و اعتراف دانشمندان، تصدیق می شود که اگر کسی از حیث ترکیبات جسمانی در کمال اعتدال باشد، اعضای رییسه بدنش مانند: قلب، کلیه ، کبد و مغز همه نیرومند و سالم باشند ، تمام دستورات بهداشتی را بداند و مراعات کند، خواص و آثار مأکولات و مشروبات را بداند، از مفید آن ها استفاده کند و از زیان بخش آن ها خودداری نماید، تمام میکروب ها و عوامل تولید آن را بشناسد ، از طریق پیشگیری امراض بالاخص پیری و مرگ آگاه باشد، از سموم و مهلکات اطلاع داشته باشد و از آن ها اجتناب کند، احتیاجات ضروری بدن را از حیث غذا و اقسام ویتامین ها و مواد آلی تأمین کند، از پدر و مادر و اجداد مرضی را به ارث نبرده باشد، از اخلاق زشت و اضطراب روحی که سبب فرسودگی اعصاب و مولد بسیاری از امراض هستند منزه باشد، تمام اخلاق نیک که آسایش بخش روح و جسم اند در او جمع باشد، چنین فرد ممتازی استعداد دارد که چندین برابر افراد متعارف نوع خود بلکه هزاران سال زندگی کند. علم و دانش نه تنها چنین عمر درازی را محال نمی داند بلکه امکان آن را به اثبات رسانده است.
بنابراین، عمر طولانی و غیر متعارف امام زمان علیه السّلام را نباید یک مشکل لاینحل و محال عادی شمرد، بلکه علم و دانش، عمر بسیار دراز را با حفظ نیروی جوانی و شادابی یک امر کاملاً ممکن می داند. اگر وجود شخصی برای عالم ضروری بود و لازم شد که عمر بسیار طولانی داشته باشد، خدای قادر مطلق می تواند دستگاه آفرینش و سلسله علل و معلولات جهان را طوری تنظیم کند تا چنین فرد کاملی را تحویل دهد که از علوم و اطلاعات لازم برخوردار باشد.

طول عمر از دیدگاه تاریخ

واقعیت دیگری که در شناخت مسأله طول عمر و امکان آن باید مورد نظر باشد تجربه تاریخ طولانی بشر است. اگر مسأله درازی عمر در تاریخ زندگی بشر اتّفاق افتاده باشد، تکرار یافتن موارد یا مورد آن امری طبیعی و معقول خواهد بود. فلاسفه می گویند: بهترین دلیل برای امکان چیزی واقع شدن آن چیز است. هم چنین روشن است که نقل تاریخی ، به ویژه نقل متواتر و مشهور که سبب یقین و باور می گردد، یکی از راه های حصول علم و یقین و از مهم ترین منابع اطلاعات بشر است. کتب تاریخ، بسیاری از معمرین را نام برده اند. این گونه افراد هم در میان مردم عادی و هم در میان مشاهیر تاریخ از جمله پیامبران بوده اند. نام شماری از دراز عمران و مدّت زندگی آن ها، که در کتاب های تاریخی به ثبت رسیده است، از این قرار است: آدم: 930 سال، شیث: 912 سال، انوش: 960 سال، قینان: 920 سال، مهلائل: 700 سال، لوط 732 سال، ادریس: 960 سال، متوشالح: 960 سال، لمک: 790 سال، نوح: 950 سال ، ابراهیم: 195 سال ، کیومرث: 1000 سال، جمشید: 800 سال، عاد:1200 سال.6

طول عمر از منظر متفکران بزرگ و دانشمندان علوم

پروفسور «شبس» فرانسوی در کتاب خود « امید به یک زندگی طولانی» می نویسد: بشر می تواند با استفاده از مواهب طبیعی و قدرت تمدن خویش، زندگی طولانی تر و فعال تری داشته باشد و پیری را چندین سال به عقب اندازد.7 دکتر «گیلوردهاوزر» می نویسد: امروز علم پزشکی به کمک علم تغذیه، قیود و حدود عمر را از سر راه بشر برداشته و امروز بر خلاف اجداد و پدران خود می توانیم امیدوار باشیم که از عمر طولانی برخوردار خواهیم بود.8
پروفسور «اتینگر» از پیشروان دانش «کریونیک»9 (انجماد بدن انسان) می نویسد: بشر قرن بیست و یکم با پیشرفت تکنیک ها وکاری که ما شروع کردیم (منجمد کردن بدن انسان) خواهد توانست هزاران سال عمر کند.10 مجله ی الهلال که (یک مجله ی معتبر و مشهور مصری است) از قلم یک دکتر انگلیسی می نویسد: برخی از دانشمندان توانسته اند عمر حشره میوه ها را به نهصد برابر افزایش دهند. بدین وسیله که او را از سم و مواد موذی حفظ کرده ، وضع مناسبی برای ادامه ی زندگی او فراهم آورند. روی این قیاس اگر عمر طبیعی انسان را مثلاً 80 سال در نظر بگیریم ، امکان افزایش عمر آدمی به 72000 سال می رسد.11

طول عمر از دیدگاه ادیان آسمانی

اگر مشکل عمر از طرف مادّی ها و ماتریالیست ها مطرح شود، پاسخ آن همان است که از زبان زیست شناسان، پزشکان و دیگر دانشمندان نقل کردیم و سیر تاریخی آن را در محدوده یک گفتار فشرده بررسی کردیم. ولی اگر این مسأله از طرف خداپرستان و پیروان ادیان آسمانی مطرح شود، گذشته از مطالب یاد شده، دو استدلال دیگر نیز بر آن افزوده می شود.

الف) قدرت بی پایان خدا

همه ی خداپرستان معتقد به قدرت بی پایان خداوند هستند و او را بر همه چیز توانا می دانند. خداوندی که این جهان را از کران تا کران با قدرت بی کرانش آفریده و بیش از 200 میلیارد کهکشان را با دست توانایش از میلیون ها سال پیش نگه داشته است، هرگز از نگهداری ولیّ و حجّت خود ناتوان نخواهد بود.

ب) نمونه های دراز عمران در کتاب های آسمانی

در میان خداپرستان و پیروان ادیان آسمانی اختلافی نیست در این که طول عمر ممکن است، و برای عمر هیچ موجود زنده ای محدودیت قطعی وجود ندارد. در تمام کتاب های آسمانی از دراز عمران بسیاری بحث شده است که از نظر پیروان آن ها امکان عمر طولانی را قطعی می سازد که به نقل چند نمونه از دو کتاب آسمانی بسنده می کنیم:
تورات و طول عمر
تورات کتاب مقدس یهودیان است که از نظر مسیحیان نیز مورد اعتماد می باشد، از این رهگذر تمام محتویات تورات مورد پذیرش یهود و نصاری می باشد. در تورات شرح زندگی تعداد زیادی از پیامبران و پیشینیان را نقل کرده است که تقریباً همه ی آن ها از عمر طولانی برخوردار بوده اند.
قرآن و طول عمر
آیاتی از قرآن کریم از عمر طولانی در امّت های پیشین خبر می دهد، مانند:
1.( بَل مَتَّعنا هؤُلاءِ وَ آباءَهُم حَتّی طالَ عَلَیهِمُ العُمُرُ؛ بلکه آن ها و پدران شان را از متاع دنیوی برخوردار ساختیم تا از عمر طولانی بهره مند شدند.)12
2. ( فَلَو لا أَنَّهُ کانَ مِنَ المُسَبِّحِینَ* لَلَبِثَ فِی بَطنِهِ إِلی یَومِ یُبعَثُونَ؛ اگر او «یونس» از زمره ی تسبیح کنندگان نبود ، تا روز رستاخیز در شکم ماهی می ماند.13 این آیه تصریح دارد به این که عمر بسیار طولانی ( از زمان حضرت یونس تا روز قیامت) که در اصطلاح زیست شناسان عمر جاویدان نامیده می شود، برای انسان و ماهی از نظر قرآن کریم امکان پذیر می باشد. خوشبختانه کشف ماهی 400 میلیون ساله در سواحب ماداگاسکار امکان چنین عمری را برای ماهی اثبات کرده است.14
3. قرآن کریم در مورد حضرت نوح علیه السّلام می فرماید: ( وَلَقَد أَرسَلنَا نُوحاً إِلَی قَومِهِ فَلَبِثَ فِیهِم أَلفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمسِینَ عَاماً؛ به راستی ما نوح را به سوی قومش فرستادیم، پس 950 سال در میان آن ها درنگ نمود)15 در این آیه مدّت دعوت حضرت نوح علیه السّلام (پس از رسالت و پیش از طوفان) 950 سال بیان شده است و اگر مدّت زندگی آن حضرت را پیش از رسالت و بعد از طوفان بر آن بیفزاییم، قطعاً از مرز هزار سال خواهد گذشت.مطابق حدیثی که مرحوم صدوق رحمت الله علیه از رسول اکرم صَلَی اللهُ عَلَیهِ و آلِه و سَلَم نقل کرده است،عمر آن حضرت 2450 سال16 می باشد.

پی نوشت ها:

1. دکتر سید حسن افتخار زاده : گفتارهایی پیرامون امام زمان علیه السّلام ، ص116.
2. ر.ک: ابراهیم امینی : دادگستر جهان، ص199.
3. Khorfu.
4. دایرة المعارف بریتانیایی، ج14، ص376؛ ر.ک: دادگستر جهان، ص184.
5. دایرة المعارف آمریکایی، ج17، ص463.
6. مسعودی ،مروج الذهب؛ ر.ک: امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، انتشارات شفق ،ص202.
7. ر.ک: راز طول عمر امام زمان علیه السّلام ، علی اکبر مهدی پور، انتشارات طاوس، ص22.
8. ر.ک: دیر زیستی حضرت مهدی علیه السّلام ، مهدی کامران، ص73.
9. روشی است برای طولانی کردن عمر انسان که دانشمندان متخصص تحت برنامه و تکنیک های علمی نوین می توانند عمر انسان را زیاد کنند و با منجمد کردن بدن و سرمازدگی مخصوص، به بشر عمر طولانی بخشند.
10. ر.ک: راز طول عمر امام زمان علیه السّلام ، علی اکبر مهدی پور، ص22.
11. دولت مهدی علیه السّلام ، دکتر صادقی ، ص5.
12. سوره ی انبیاء(21): آیه 44.
13. سوره ی صافات (37): آیات 143و 144.
14. ر.ک: راز طول عمر امام زمان علیه السّلام ، ص90.
15. سوره ی عنکبوت (29): آیه 14.
16. کمال الدین و تمام النعمه ، شیخ صدوق ، ص523.