لغو قانون استخدام مستشاران نظامي آمريكا

. قانون تصويب استخدام مستشاران نظامي آمريكا در سال 1322، در اواخر جنگ دوم جهاني و در دوران كابينه علي سهيلي به امضا رسيده بود پيش از سهيلي، احمد قوام ـ قوام‌السلطنه ـ تلاش فراواني براي باز كردن پاي مستشاران نظامي به ايران به عمل آورده بود. قوام در سومين دوره نخست‌وزيري خود1 كه مقارن دومين سال پادشاهي پهلوي دوم بود توانست شا ه را به چرخش سياسي به سوي آمريكا به جاي اتكاء سنتي به روس و انگلس متقاعد سازد. او حتي كساني را در مناصب مختلف برگزيد كه بيشترين توجه را به ‌آمريكا داشتند. 2 در چارچوب اين تلاش‌ها نخستين دسته از مستشاران نظامي آمريكا كه به «ميسيون نظامي» شهرت داشتند در آذر 1321 وارد ايران شدند. در دوره كابينه قوام دو هيأت مستشاري ديگر نيز به تهران آمدند يكي به رياست سرلشكر «جان گريلي» براي تجديد سازمان ارتش و ديگري به رياست سرهنگ «نورمن شوارتسكف» براي نوسازي ژاندارمري. اين دو هيأت قبل از آنكه اجازه استخدامشان در مجلس سيزدهم به تصويب برسد، به دعوت دولت وارد تهران شدند و كار خود را آغاز كردند.
قانون اجازه استخدام مستشاران نظامي آمريكا در اول آبان 1322 به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد و از آن پس ورود آنان به ايران ابعاد گسترده‌تري يافت.
بعدها تصويب موافقتنامه فروش سلاح ـ خرداد 1326 ـ و قرارداد افزايش مستشاران آمريكائي در ايران ـ مهر 1326 ـ به اين روند، شتاب بيشتري بخشيد. اين قراردادها كه هر از چند‌ گاه يكبار، تمديد نيز مي‌شد، كم و بيش تا زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران ادامه يافت. اما سرانجام در 25 شهريور 1358 با تصويب شوراي انقلاب، لغو گرديد.
براساس لايحه‌اي كه از تصويب شوراي انقلاب اسلامي گذشت «قانون اجازه استخدام هيئتي از افسران و درجه‌داران ارتش كشورهاي متحده آمريكا براي وزارت جنگ لغو شد.»
صادق طباطبائي سخنگوي دولت در مورد لايحه قانوني الغاء قانون اجازه استخدام مستشاران نظامي امريكا مصوب 1322 و قرارداد مربوط به قانون مذكور منعقده بين دولت ايران و دولت امريكا مورخ 12 مهرماه 1326 كه از تصويب شوراي انقلاب گذشته و به وزارت دفاع ملي ابلاغ گرديد، گفت: «از تاريخ تصويب اين ماده واحده قانون اجازه استخدام هيئتي از افسران و درجه‌داران ارتش كشورهاي متحده امريكا براي وزارت جنگ مصوب 1322 و قرارداد مربوط به قانون مذكور منعقده بين دولت ايران و دولت آمريكا مورخ 12 مهر ماه 1326 لغو مي‌گردد.»3

پي‌نويس‌ها:

1ـ دوره اول نخست‌وزيري قوام از 9 خرداد 1300 شروع و تا اول بهمن همان سال ادامه يافت. دوره دوم نخست‌وزيري از 26 خرداد 1301 شروع و تا 5 بهمن همان سال تداوم پيدا كرد. اين دو كابينه متعلق به عصر پهلوي اول بود و كابينه سوم وي در دوره پهلوي دوم از 10 مرداد 1321 آغاز شد و تا 24 بهمن همان سال ادامه يافت.
2ـ نشست تخصصي: حق قضاوت كنسولي كاپيتولاسيون، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي ، بهار 1384، ص 59.
3ـ روزنامه كيهان، 25 شهريور 1358.